سرویس سیاسی-
رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای روزانه اخبار و تحلیل‌های مختلفی را درباره ایران منتشر می‌کنند. ‌ترجمه گلچینی از این گزارشات و تحلیل‌ها به معنای تایید محتوای آنها نبوده و صرفاً برای آشنایی مخاطبان با فضای رسانه‌های خارجی درباره کشورمان است.
اوراسیانت: روابط جمهوری آذربایجان و ایران
به دلیل دستگیری رانندگان کامیون
متشنج شده است
وبگاه «اوراسیانت» در مطلبی به قلم «حیدر عیسی‌اف» نوشت: ایران از بازداشت رانندگان ایرانی تأمین‌کننده محموله‌های مورد نیاز ارمنستان، توسط جمهوری آذربایجان انتقاد کرده است. در این خصوص جمهوری آذربایجان سکوت کرده است.
روابط آذربایجان با ایران، همسایه بزرگ آن در جنوب این کشور، از پایان جنگ سال گذشته با ارمنستان در حال تغییر بوده است. دوره پرآشوب اخیر زمانی آغاز شد که پلیس جمهوری آذربایجان با متوقف کردن کامیون‌های ایرانی، که از یک جاده اصلی در جنوب ارمنستان عبور می‌کنند، از آنها عوارض عبور دریافت کرد.
در ابتدا، ایران حتی پس از تأیید این عمل توسط پلیس و گمرک آذربایجان سکوت پیشه کرد. رسانه‌های ارمنی گزارش دادند که برخی از این کامیون‌ها «حامل بار سیمان به ایروان و استپاناکرت» بوده‌اند. این سرزمین از نظر بین‌المللی به‌عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته‌شده است؛ اما از زمان اولین جنگ در دهه 1990 توسط نیروهای ارمنی کنترل شده بود.
احسان زاهد اف، سخنگوی وزارت کشور آذربایجان، روز بعد تأیید کرد که رانندگان به‌دلیل «ورود غیرقانونی از ارمنستان به آذربایجان بازداشت شده‌اند و اقدامات مربوطه انجام خواهد شد». آذربایجان مدت‌هاست معتقد است که ورود به قره‌باغ از طریق ارمنستان به معنای عبور غیرقانونی از مرز است.
وزارت خارجه ایران در پاسخ به درخواست رانندگان و دیدار با مقامات آذربایجان برای حل این مشکل، پاسخ داد. از آن زمان تا کنون مجموعه‌ای از جلسات برگزار شده است؛ اما هنوز از سرنوشت رانندگان اطلاعی در دست نیست.
در 23 سپتامبر، جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود دیدار کرد. در بیانیه‌ای، وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان خاطرنشان کرد که این دو وزیر «وضعیت فعلی منطقه» را بررسی کردند. امیرعبداللهیان، در اظهارنظرهای خود، به ورود «طرف سوم» میان ایران و آذربایجان‌ اشاره کرد، که به اسرائیل‌ اشاره دارد؛ این رژیم دشمن ایران، است اما روابط گرمی ‌با باکو دارد.
این تنش با تمرینات نظامی دریایی که به‌طور مشترک توسط ‌ترکیه و آذربایجان در دریای خزر به انجام رسید، تشدید شده است. وزارت خارجه ایران اعلام کرد که این مانورها نقض کنوانسیون بین‌المللی منع ورود نیروهای نظامی خارجی به دریا است. تحلیلگران آذربایجانی پاسخ دادند که ایران تنها کشور ساحلی دریای خزر است که این کنوانسیون را تصویب نکرده است. سپس ایران رزمایش‌های نظامی خود را در نزدیکی مرز خود با آذربایجان برگزار کرد.
در همین حال، در ایران مقامات مختلف این کشور به شدت به آذربایجان حمله کرده‌اند. به گزارش تهران تایمز، احمد نادری، یکی از نمایندگان مجلس ایران در توییتر گفت که مقامات آذربایجانی «جوگیر شده‌اند» و سخنانی «بیش از ظرفیت خود» گفته‌اند. محمدرضا احمدی سنگری، نماینده دیگر مجلس ایران، با‌ اشاره به حمایت شدید‌ ترکیه از آذربایجان، گفت که ‏ظاهرا سران باکو در باد پیروزی‌هایی که با دوپینگ‌ ترکیه به دست آمده خوابیده و دچار توهم شده‌اند. سنگری افزود: «قدمت کشور کوچک شما از عمر جوان‌ترین نماینده مجلس ما نیز کمتر است».
در باکو، با این حال، تحلیلگران می‌گویند که به‌نظر می‌رسد دولت از مزاحمت طولانی‌مدت کامیون‌های ایرانی تأمین‌کننده مایحتاج مردم منطقه قره‌باغ، انگیزه گرفته است.
پس از اینکه جمهوری آذربایجان توانست بر بخش‌هایی از جاده متصل‌کننده شهرهای مهم گوریس و کاپان در جنوب ارمنستان که شاهراه ارمنستان به ایران است، تسلط یابد، باکو توانسته است کنترل مسیر حرکت کامیون‌های ایرانی را بدست گیرد.
این جنگ همچنین منجر به بازیابی قلمرو آذربایجان در نزدیکی کریدور لاچین شد؛ راهی که ارمنستان را به قره باغ متصل می‌کند. این امر به آذربایجان اجازه داده است تا جاده‌ای را که به‌نظر می‌رسد برای عبور غیرقانونی از مرزها است، زیر نظر داشته باشد. الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در مصاحبه‌ای با رسانه‌های‌ترکیه (در تاریخ
27 سپتامبر)، گفته است که در فاصله میان 11 آگوست و 11 سپتامبر، باکو 60 کامیون ایرانی را که از این جاده استفاده می‌کرده‌اند، شمارش کرده است. به گفته وی، به‌نظر می‌رسد برخی از آنها با استفاده از پلاک‌های ارمنی سعی در پنهان کردن هویت خود داشته‌اند.
وی همچنین گفت که مقامات ایرانی بارها از اقدام مستقیم خودداری کرده‌اند. علی‌اف گفت: «بار اول هشدار شفاهی، بار دوم یادداشت رسمی ‌و بار سوم از طریق ایست‌های بازرسی، مرزبانی، گمرک و پلیس وارد عمل شدیم. بنابراین ما کنترل جاده‌ای را که از سرزمین آذربایجان عبور می‌کند به دست گرفته و بعد از آن شمار کامیونهای ورودی به قره‌باغ به صفر رسید.».
الدار ممدوف، تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید، اگرچه بسیاری از بحث‌ها در رسانه‌های آذربایجان بر این باور عمومی استوار است که ایران در جنگِ میان آذربایجان با ارمنستان، طرف ارمنستان است، اما این یک سوء تفاهم است. ممدوف در گفت‌وگو با «اوراسیانت» گفت: ایران در واقع «از تمامیت ارضی آذربایجان در سطح رهبری سیاسی و مذهبی حمایت کرده است.» وی افزود: «وقتی مردم در باکو، ایران را متهم به طرفداری از ارمنستان می‌کنند، باید تصویر کلی را به آنها یادآوری کرد: به‌عنوان مثال، روابط نزدیک باکو با اسرائیل، یا اصرار و تداوم ایده موسوم به «آذربایجان جنوبی» که «باید» آزاد شود». ممدوف این مسئله را با توجه به قرابت قومیتی آذری‌ها در شمال ایران و جمهوری آذربایجان گفت.
در مورد تنش‌های اخیر بین دو کشور، ممدوف اظهار داشت که این روابط به‌طور اساسی تغییر نخواهد کرد. وی گفت: «ایران در قفقاز با احتیاط قدم بر می‌دارد.» وی افزود: «این کشور علاوه بر تمام چالش‌هایی که در حال حاضر در سناریوهای دیگر مانند خلیج ‌فارس، عراق و افغانستان دارد، نیازی به بی‌ثبات‌سازی مرزهای شمالی خود ندارد.»
المانیتور: ایران نسخه خود
از فشار حداکثری را معرفی می‌کند
پایگاه خبری «المانیتور» در مطلبی به قلم مارک فیتزپاتریک نوشت: ایران ممکن است ظرف چند هفته به میز مذاکره بازگردد، اما می‌خواهد همچنان منتظر امتیازات ایالات متحده باشد. هرکسی که امیدوار به پیشرفت سریع در مذاکرات برای بازگرداندن توافق هسته‌ای ایران باشد، دلیل چندانی برای خوشحالی از موضع اتخاذ شده امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نخواهد یافت.
از یک دیدگاه آمریکایی، چهره جدید سیاست خارجی ایران در هفته گذشته در ملاقات با روزنامه‌نگاران و تحلیلگران در نیویورک، بسیار زیاد طلب کرد و بسیار کم ارائه داد.
امیرعبداللهیان گفت، ایران «خیلی زود» به جلسات وین باز می‌گردد. اما او هیچ نشانه‌ای نشان نداد که بازگشت به میز مذاکره به معنای بازگشت به مذاکرات برای بازگشت به برجام است.
به گفته شرکت‌کنندگان، شش دور مذاکرات در وین به موفقیت نزدیک بود و تنها چند مورد کلیدی جهت توافق برای سرگیری اجرای کامل برجام وجود داشت.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق ایران در گزارشی که به تاریخ 12 ژوئیه به پارلمان ایران ارائه کرده بود، دولت جدید را تشویق کرده است که از همان جایی‌که او کارش را متوقف کرده بود، ادامه دهد. امیرعبداللهیان هیچ نشانه‌ای از پیروی از توصیه ظریف نشان نمی‌دهد. وزیر خارجه در دیدار با تحلیلگران مبنی بر اینکه آیا ایران به جایی‌که مذاکرات در 20 ژوئن متوقف شده بود یا نه باز می‌گردد، گفت: «ایالات متحده هنگام خروج از برجام در مه 2018 به راحتی می‌تواند به وضعیت اولیه بازگردد»؛ به این معنی که لغو همه تحریم‌ها از آن به بعد دیگر نیازی به مذاکرات بیشتر نخواهد داشت.
وی مخالف ثمربخش بودن دورهای قبلی مذاکرات بود و گفت که آنها هیچ نتیجه ملموسی به همراه نداشتند و ایران باید اقدامات ملموس آمریکا را نه در «مذاکرات به‌خاطر مذاکرات» بلکه در بازگشت به تعهدات خود ببیند.
ایران ممکن است ظرف چند هفته به میز مذاکره بازگردد؛ اما همچنان منتظر امتیازات ایالات متحده است. از جمله، انتظار می‌رود که واشنگتن همه موارد تحمیلی از سال 2016 را لغو کرده و به وضوح مشخص کند که محدودیت‌های تجاری برداشته شده است و اطمینان حاصل شود که رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده بار دیگر مسیر خود را در مورد برجام تغییر نخواهد داد. امیرعبداللهیان‌ اشاره کرد که دولت جدید ایران به احتمال زیاد به‌دنبال موارد بیشتری خواهد بود.
ایران مستقیماً با آمریکا برخورد نخواهد کرد. شکل عجیب دیپلماسی میانجیگرانه ادامه خواهد یافت و ایران و ایالات متحده به‌طور متوالی با شش طرف دیگر برجام (چین، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلستان) مذاکره خواهد کرد.
به گفته امیرعبداللهیان، مذاکرات مستقیم قبلی با ایالات متحده در مورد پرونده هسته‌ای هیچ مزیت دائمی‌نداشت. تجربه شخصی وی در مذاکره با ایالات متحده در بغداد در سال 2007 او را در مورد انگیزه‌های آمریکا مشکوک کرد. خصومت امیرعبداللهیان با ایالات متحده شکلی بسیار پنهان دارد. وزیر امور خارجه ضمن اعتراف به اینکه دونالد ‌ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا رسماً ایالات متحده را از برجام در سال 2018 خارج کرد، سرزنش یکسانی را به سلف و جانشین ‌ترامپ نسبت می‌دهد. باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا اولین کسی بود که برای جلوگیری از بهره‌مندی ایران از مزایای برجام، برجام را نقض کرد و جو بایدن با اعمال تحریم‌های جدید، سیاست ‌ترامپ را ادامه داد.
ایران می‌خواهد که صدها تحریم دولت ‌ترامپ، از جمله تحریم‌های نقض حقوق بشری، قبل از موافقت ایران با بازگشت به تعهدات برجامی، لغو شود. دولت بایدن مایل است تمام تحریم‌های دوران ‌ترامپ را که بر خلاف توافق وضع شده بود لغو کند و مانع اجرای آن شود، اما درخواست ایران از لغو همه 1600 تحریم ‌ترامپ، درخواست تغییر شرایط توافق است. در همین حال، ایران درخواست‌های ایالات متحده برای مذاکرات بعدی برای «طولانی‌تر و قوی‌تر شدن توافق» را رد می‌کند. سیاست «فشار حداکثری» دولت ‌ترامپ برای تغییر رفتار ایران کاملاًً شکست خورده است. تا جایی ‌که حتی یکی از 12 خواسته مایک پمپئو وزیر خارجه سابق برآورده نشده است.
با این وجود به‌نظر می‌رسد ایران قصد دارد از نسخه فشار حداکثری خود استفاده کند. به گفته دولت انگلیس، ایران در زمینه هسته‌ای، به توانایی تولید سلاح هسته‌ای بیش از هر زمان دیگری نزدیک شده است. همه اینها حکایت از فشار بر ایالات متحده دارد. در عین حال، ایران همچنان از تلاش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌برای بررسی موارد هسته‌ای گزارش نشده که در آن آثار اورانیوم دست‌ساز برجای مانده است، ممانعت می‌کند.
اگر راهی برای پیشرفت وجود داشته باشد، کمک‌های بشردوستانه است که می‌تواند این امر را محقق کند. در این خصوص امکان تبادل زندانیان به دلایل بشردوستانه وجود دارد.
قوی‌ترین نقطه صحبت امیرعبداللهیان در نیویورک نقش ایالات متحده در کمک به بحران سلامت ایران بود. آزادسازی منابع ارزی مسدودشده در بانک‌های خارجی برای خریدهای دارویی، همان‌طور که توسط طرف‌های مختلف پیشنهاد شده است، نشانگر یک حسن‌نیت قوی از سوی آمریکا است. در حالی که به‌نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک نتیجه مثبتی برای مذاکرات وین به دست آید، اما پیشرفت در مقیاس کوچکتر امکان‌پذیر است. با این‌ حال اگر ایران مایل به گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده باشد. در حقیقت دیپلماسی به انعطاف‌پذیری هر دو طرف نیاز دارد.