اقتصاد خانواده تنها محدود به خانواده‌های مرفه و ثروتمند نیست. این علم برای اقشار کم‌درآمد که اتفاقاً دخل و خرجشان همخوانی ندارد، کاربردهای بیشتری خواهد داشت. از نکات قابل‌توجه در اقتصاد خانواده این است که افزایش درآمد، به معنی بهبود معاش خانواده نیست بلکه افزایش درآمد افزایش هزینه‌ها را به دنبال خواهد داشت بلکه مدیریت هزینه‌هاست که هنر گردانندگان اقتصاد خانواده را آشکار می‌کند. خانواده‌ها نمی‌توانند هنگام مواجهه با کمبود بودجه‌شان یک متمم بودجه بیاورند و هزینه‌های اضافی را حذف کنند بنابراین باید قادر باشند هزینه‌ها را مدیریت کنند.
صرفه‌جویی، روشی مفید برای کاهش هزینه‌هاست. مصرف را باید تابع شرایط خانواده و اهداف آن تنظیم کنید. توصیه می‌شود هیچ‌گاه مصرف خانواده‌تان را
بر اساس چشم ‌و همچشمی به کسانی که شرایط مالی و نیازهای متفاوتی نسبت به شما دارند یا زیاده‌خواهی غیرضروری و افراطی بنا نکنید.
برای مثال در مورد کاهش مصرف برق، اگر به روش‌های نوین کاهش مصرف برق توجه داشته باشید و از لامپ‌ها یا لوازم برقی کم‌مصرف استفاده کنید یا در ساعات اوج مصرف، میزان مصرفتان را به حداقل برسانید یا برای صرفه‌جویی در مصرف آب از شیرهایی استفاده کنید که مصرف آب را کاهش می‌دهد. می‌توانید صرفه‌جویی زیادی را در بلندمدت داشته باشید، بدون شک با صرفه‌جویی در مصرف برق و آب، می‌توانید سرمایه اولیه را در درازمدت برگشت دهید.
در دومین گام لازم است آموزش ببینید و تمرین کنید؛ برای کاهش هزینه‌ها لازم است در دو بخش خرید انواع کالا و نحوه مصرف آنها کسب آگاهی کنید. اگر درخصوص روش‌های کاهش مصرف انواع انرژی و دیگر کالاها اطلاعات مفیدی داشته باشید و سعی کنید در عمل نیز آنها را انجام دهید، قطعاً فرزندانتان نیز آموزش می‌بینند و مانند شما اجرا می‌کنند.
ظرف یک دهه
به وضعیت مطلوب اقتصادی برسید
اگر بتوانید تمام قدم‌های زیر را با موفقیت بردارید در طی 10 سال ثروت خوبی را برای خود جمع کرده‌اید. ممکن است این راه‌ها شاهکار نباشند، اما آسان‌ترین راه‌ها برای رسیدن به وضعیت خوب اقتصادی است.
وحید منصورنژاد یک دانش‌آموخته علم اقتصاد تاکید دارد: «نقشه بریزید. وقتی حقوق ماهانه‌تان را گرفتید، آن را به چند قسمت برای رفع نیازهای ضروری تقسیم کنید.
20 درصد درآمدتان را پس‌انداز کنید. به‌محض اینکه حقوق خود را دریافت کردید، 20 درصد آن را به‌حساب پس‌انداز خود منتقل کرده و به آن دست نزنید.» وی به اعضای خانواده برای حفظ پول توصیه می‌کند: «حتی‌الامکان از وسایل نقلیه عمومی برای رفت و آمدتان بهره بگیرید. از همراهی همیشگی کارت بانکی بپرهیزید. نه هوشمندانه است و نه قابل‌قبول که شما به خود حس کاذب پول داشتن بدهید. باید با خود روراست باشید و حقیقت را بپذیرید. زمانی که شما پول ندارید، اصلاً منطقی نیست کارت‌های بانکی خود را به همراه داشته باشید. باید بتوانید همان مبلغی را که دارید، پس‌انداز کرده یا به ‌درستی خرج کنید. از وسوسه بپرهیزید. از مناطقی مثل بازار که حس می‌کنید باعث می‌شوند پولتان را مصرف کنید، دور باشید. باید مراعات همه چیز را بکنید، پس تا حد امکان از ظاهرشدن در مناطق پرخطر بپرهیزید.
همیشه آماده ‌باشید. مثلاً اگر تصمیم دارید ساعات زیادی را خارج از منزل بمانید یک میان وعده سبک غذایی و آب به همراه داشته باشید تا مجبور نشوید بیهوده پولتان را خرج کنید. تعیین روزهایی برای پول خرج نکردن داشته باشید. سعی کنید در ماه چند روز را اصلاً پول خرج نکنید یا مقدار آن را به حداقل ممکن برسانید. پس از مدتی این به یک سرگرمی و تفریح برای شما تبدیل می‌شود.»
وی یکی از راه‌های مهم ارزش افزوده به دارایی‌هایتان را سرمایه‌گذاری دانسته و می‌گوید: «شما باید حساب پس‌انداز و خرج‌های روزمره خود را از هم جدا کنید، چون هر پولی که در دسترس شما باشد محکوم به خرج شدن خواهد بود. پس تا حدامکان حساب پس‌اندازتان را دور از دسترس نگه دارید. سرمایه‌گذاری با حساب پس‌انداز داشته باشید. سعی کنید زمانی که مبلغ حساب پس‌انداز شما قابل‌توجه شد، با کمک آن در راه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنید و به مبلغ آن بیفزایید. از روش‌های مختلف برای افزودن به پول راکد استفاده کنید.»
پس‌انداز صرفاً شما را پولدار نمی‌کند
پس‌انداز کردن برای ساختن ثروت ضروری است، اما نباید به حدی روی پس‌انداز کردن تمرکز کنید که از کسب درآمد (آنچه که افراد ثروتمند بر آن تمرکز دارند) غافل شوید. به یاد داشته باشید: «آدم‌های زیادی هستند که به حدی صرفه‌جویی می‌کنند و اقتصادی هستند که فرصت‌های مهم را از دست می‌دهند.» یکی از مؤثرترین شیوه‌ها برای کسب پول بیش‌تر در طول زمان، سرمایه‌گذاری است و هر چه زودتر این کار را شروع کنید، بهتر است.
امیرحسین بسطامی یک فعال اقتصادی و سرمایه‌گذار درباره ضرورت و نحوه فعال‌‌سازی پول‌های راکد توضیح می‌دهد: «برای سرمایه‌گذاری باید مهارت راه‌اندازی کسب‌وکار و کارآفرین شدن را بیاموزید و نیز یک نقشه راه داشته باشید. برای مثال چنانچه بتوانید خود را به کسوت یک تولیدکننده درآورید و بدانید که چه چیز تولید کنید که در بازار خواهان داشته باشد؟ می‌توانید پله‌پله روبه‌جلو حرکت کنید، اما همه این‌ها در گام نخست احتیاج به تحقیق و تفحص، دانش و یادگیری دارد. برای مثال شخصی می‌خواهد پرورش گل‌وگیاه زینتی راه بیندازد، اگر دانش لازم برای نگهداری و پرورش گیاهان را به دست نیاورد و یا از افرادی که در این زمینه تخصص دارند، کمک نگیرد، بی‌شک به‌زودی پروژه‌اش با شکست مواجه شده و همان سرمایه اولیه خود را نیز از دست خواهد داد.»
وی در ادامه می‌گوید: «در گام دیگر شما باید ظرفیت‌های بومی منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید را ارزیابی کنید و سپس برای به‌کارگرفتن آن ظرفیت‌ها بشتابید. مثلاً در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که هنرهای دستی چون سوزن‌دوزی رواج دارد و این هنر تا‌کنون روی لباس‌های سنتی منطقه اجرا می‌شده است. شما باید به فکر کاربردی‌تر کردن این هنر بر روی وسایل و لباس‌های به‌روزتر باشید. اگر سوزن‌دوزی را به صنعت کیف ببرید، استقبال مردم چگونه خواهد بود؟ اگر به صنعت تزیین مبل و صندلی ببرید، چطور؟ اینجاست که باید خلاقیت و هوشمندی‌تان به کمک هنرتان بیاید و بازار را تسخیر کنید.»
این فعال اقتصادی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «یک نکته مهم دیگر که باید به آن اشاره کنم، این است که بین ثروتمند و پولدار بودن تفاوت‌های عمده‌ای وجود دارد؛ اما اغلب افراد این دوکلمه را به‌جای یکدیگر به کار می‌برند. تفاوت ساده بین فرد پولدار و فرد ثروتمند این است که فرد ثروتمند، ثروت پایداری دارد. به ‌عبارت ‌دیگر، یک فرد ثروتمند همیشه ثروتمند خواهد بود، درحالی‌که کسی که فقط پول‌دار باشد فقط برای مدت کوتاهی تا زمانی که پول از بین نرود، این‌گونه خواهد بود. برای ثروتمند شدن باید ابتدا پس‌انداز داشته باشید، بدهی‌های خود را حداقل برسانید، هزینه‌های غیرضروری را حذف کنید و بر اهداف بلندمدت خود تمرکز کنید.»
آموزش کسب ثروت به فرزندان
اقتصاد خانواده مقوله‌ای صرفاً برای خانواده‌های پردرآمد نیست، بلکه برای اقشار کم‌درآمد نیز کاربرد دارد. افزایش درآمد موجب بالارفتن هزینه‌ها می‌شود و مدیریت هزینه‌ها می‌تواند هنر گردانندگان اقتصاد خانواده را نمایان سازد. شیوه مدیریت اقتصادی خانواده‌ها، امروزه بخش عمده‌ای از هویت آنان را تشکیل داده، رونق و شکوفایی اقتصادی، رشد و ترقی خانواده را در پی خواهد داشت. یکی از شیوه‌های حل مشکلات اقتصادی خانوار این است که همه اعضای خانواده با همدلی و همگامی به میدان بیایند. برای مثال با آموزش صحیح مصرف بهینه درآمد خانوار می‌توان جلو سنگ ‌انداختن به چرخ اقتصاد خانوار را گرفت.
فرزانه معتمدیان یک مشاور خانواده می‌گوید: «فرزندانتان را با محدودیت‌های اقتصادی خانواده آشنا کنید، چه‌بسا این آشنایی‌ها باعث می‌شود آنها درست رفتار کنند و در انتخاب صحیح نیز به شما کمک کنند. مثلاً به فرزندانتان آموزش دهید که درآمد به ‌راحتی به دست نمی‌آید و چقدر پدر و مادرش برای حصول آن مجبورند زحمت بکشند؟ از سوی دیگر، همیشه به او متذکر شوید باید قدردان محبت والدینش باشد و بی‌خود و بی‌جهت پولی را خرج نکند.»
وی در ادامه می‌گوید: «بهتر است هنگام خرید، فرزندانتان را همراه خود ببرید یا اگر شرایط سنی آنها اجازه می‌دهد گاهی آنها را برای خرید برخی از مایحتاج خانه بیرون بفرستید تا با ایستادن در صف نانوایی یا با دست‌ به ‌جیب شدن و... حساب کار دستشان بیایید و به‌سختی و خستگی خرید آشنایی پیدا کنند. در این صورت شما با یک تیر دو نشان زده‌اید، هم در جهت تربیت اقتصادی و مسئولیت‌های متعاقب آن گام برداشته‌اید و هم آنکه نسبت به چگونگی هزینه‌ها و درآمد خانواده حساسش کرده‌اید. این حق مسلم شما و فرزندتان است که درخصوص دخل‌وخرج خانه به یکدیگر اطلاعات بدهید تا دچار مصرف‌زدگی،
چشم ‌و همچشمی و ولخرجی نشوید تا بتوانید در این چارچوب، بهترین اولویت‌بندی و انتخاب‌ها را داشته باشید.»
این مشاور خانواده در تکمیل صحبت‌هایش تاکید دارد: «مورد دیگری که می‌توان توصیه کرد این است که بچه‌ها را در یک کسب‌وکار خانگی دخیل کنید تا در زمان اوقات فراغتشان شیوه کسب درآمد خلاق را بیاموزند.
توجه داشته باشید کسب‌وکار خانوادگی و کسب‌وکار خانگی دو مفهوم کاملاً مستقل هستند. وقتی از کسب‌وکار خانگی حرف می‌زنیم، منظورمان کسب‌وکاری است که در یک فروشگاه یا دفتر کار یا کارگاه رسمی شکل نگرفته و در یک محیط مسکونی غیرتجاری در حال فعالیت است. بسیاری از کسب‌وکارهای خانگی، هویت حقوقی ندارند یا اگر هم هویتی دارند، صرفاً در حد دریافت مجوزهای اولیه از مراکز ذی‌صلاح است، مثلاً سامانه حمایت از مشاغل خانگی؛ اما وقتی از کسب‌وکار خانوادگی صحبت می‌کنیم، ویژگی اصلی آن درگیرشدن چند عضو یک خانواده در یک کسب‌وکار است و شاید به فعالیت در محیط کارگاهی هم بینجامد. برای مثال ساخت تابلو‌های هنری با دور ریختنی‌ها می‌تواند یک کسب‌وکار خانگی برای پرکردن بهینه فراغت اعضای خانواده و کمک به اقتصاد خانوار باشد.»
گزینه‌های روی میز
برای ایجاد کسب‌وکار خانگی در ایام کرونا
مشاغل یا کسب‌وکارهای خانگی آن دسته از فعالیت‌هایی است که از سوی یک عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب‌و‌کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل‌عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. این تعریفی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای مشاغل خانگی ارائه می‌کند.
ابراهیم سپهرپور یک کارآفرین توضیح می‌دهد: «راه‌اندازی کسب‌وکارهای خانگی و راه‌اندازی کسب‌وکار در منزل می‌تواند مزایای گوناگونی را برای شاغلان این عرصه داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به حذف هزینه‌های جاری محیط کار مانند خرید، رهن و اجاره، مالیات، عوارض و قبوض مصرفی، ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینه ایاب‌وذهاب، استفاده از نیرو و تخصص اعضای خانواده، ایجاد زمینه‌های کار خانوادگی، امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد- شاگردی بین اعضای خانواده و... اشاره کرد. گرچه از گذشته‌های دور بسیاری از زنان به انجام مشاغل خانگی مانند قالیبافی، تولید صنایع‌دستی، آرایشگری، شست‌وشو و اتوکشی و... برای ایجاد منبع درآمدی می‌پرداختند، امروزه تحولات حوزه فناوری اطلاعات و دسترسی سریع و راحت به اینترنت و شبکه‌های مجازی در سال‌های اخیر کمک کرده تا مشاغل خانگی دچار تحول شگفت‌انگیزی شود و بازار به‌مراتب بزرگ‌تری را پیش‌روی خود ببیند.»
وی در ادامه می‌گوید: «این روزها مشاغل خانگی طیف وسیعی از کسب‌وکارها را دربر می‌گیرد، حوزه‌هایی که گرچه قطعاً به تخصص یا مهارت ویژه‌ای نیاز دارد، اما با کمی صرف انرژی و خلاقیت قابل یادگیری و ایجاد درآمدزایی است.
در ادامه نگاهی به برخی از رایج‌ترین کسب‌وکارهای خانگی و ملزوماتشان خواهیم‌انداخت. شاید تخصص یا مهارت شما هم جزو یکی از اینها باشد، اما تا‌ به‌ حال از جنبه درآمدزایی به توانمندی خود نگاه نکرده باشید. وقت آن رسیده که برای ورود به یک شغل خانگی با درآمد مناسب آستین‌ها را بالا بزنید.»
این کارآفرین در انتها لیستی از گزینه‌های احتمالی برای راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی در ایام کرونا را
پیش رویمان قرار‌داده و می‌گوید: «پرورش قارچ، پرورش پرنده‌های زینتی، پرورش ماهیان زینتی، پرورش بلدرچین، دست‌سازها، پرورش گیاهان زینتی آپارتمانی، فروش اینترنتی گل و گل‌آرایی، طراحی و تولید زیورآلات، فروش اینترنتی محصولات هنری، تولید مواد خوراکی خانگی، شیرینی‌پزی و فینگرفود، تولید پاکت و جعبه‌های کادو دست‌ساز برای مناسبت‌های مختلف، چاپ سیلک، عروسک‌‌سازی، طراحی لباس و خیاطی، دوخت ماسک، طراحی، مدیریت و پشتیبانی وبگاه، برنامه‌نویسی و طراحی اپلیکیشن (اپ‌های اپساز)، امور مشتریان و پشتیبانی اینترنتی کسب‌وکارها، تولید پادکست، تولید محتوا برای شبکه‌های اجتماعی، تبلیغ‌نویسی، ساخت تیزر و موشن‌گرافی، مشاوره آنلاین (منظورمان از مشاوره آنلاین ارائه توصیه‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف است)، تدریس آنلاین، برنامه‌نویسی رایانه، بازاریابی تلفنی و اینترنتی، ترجمه و ویراستاری و... جزو ده‌ها گزینه‌ای هستند که با اتکا به آنها می‌توانید در ایام کرونا و در منزل درآمدزایی خوبی داشته باشید.»