مدافعان حرم در شعر فارسی
نفیسه‌سادات موسوی
ادبیات مقاومت، بازتاب اندیشه و عمل یک مکتب، یک ملت، یا یک منطقه در برابر تهاجم و تجاوز بیرونی است. اهمیت این ادبیات در آن است که در عین حالی که منبع و مرجعی برای آیندگان و تاریخ‌پژوهان و پژوهشگران و اندیشمندان است، تلاش می‌کند تصویری درست و مستند از برهه فعلی تاریخ خود ارائه دهد و دستاویزی برای ترغیب و تهییج مردم در حمایت و دفاع از این مقاومت است.
در ادبیات مقاومت، به علت وجود روح ظلم‌ستیزی، ایثار، عزتمندی، عدالت‌طلبی، غیرت، شهادت در راه خدا، آزادگی و ولایت‌مداری همواره از المان‌های تاریخی و مذهبی اسلام وام گرفته می‌شود. پررنگ‌ترین نمود این المان‌ها، الهام از مضامین و مصادیق عاشورایی است. این کار علاوه‌بر نشان دادن جایگاه والای روحیه جهاد و پایداری و ریشه‌دار بودن و توصیه به آن در اسلام و سیره اهل‌بیت، به نوعی یادآور اعطای درجه و ارتقای جایگاه بازیگران اصلی این عرصه در چشم و ذهن مردم و جامعه است.
شعر هم که یکی از مهم‌ترین ابزارهای ادبی و هنری برای ماندگارکردن افکار و فرهنگ و اندیشه‌هاست. شعر مقاومت امروز، ادامه شعر انقلاب و دفاع مقدس است. مدافعان حرم دایره تعریف ما را از دفاع مقدس گسترش داده‌اند و می‌توان گفت تکامل شعر دفاع مقدس، در شعر مدافعان حرم خود را نشان داده است.
همان‌طور و همان‌قدر که شاعرانی که انقلاب و دفاع مقدس را درک کرده‌اند، تاثیر این درک عینی در‌اشعار و مضامین‌شان به خوبی قابل مشاهده است، شاعر جوان امروز هم در عرصه شعر مدافعان حرم خوش می‌درخشد. مدافعان حرم هم‌نسل و هم‌زیست شاعران امروزند و برایشان فقط در زندگینامه و خاطره و فیلم و عکس خلاصه نمی‌شوند. هم‌چنین فهم و درک ملموس‌تری از آنها، انتخاب‌شان و رشادت‌هایشان دارد.
سرودن از حماسه‌های شهدای انقلاب و دفاع مقدس برای شاعر جوان امروز از این جهت سخت‌تر است که او انگار با داستان طرف باشد و تمام اتکایش به شنیده‌هایش است؛ اما شعر مدافعان حرم به مدد رسانه‌ها، برای شاعر جوان متعهد، نوشتن از تجربه زیسته است. تجربه تصمیم و انتخاب و غیرتمندی و ایثار در همین زمانه.
مدافعان حرم، ادبیات مقاومت را در زمانه ما، پویا نگه داشته‌اند. به لطف ایشان، مضامین و نگاه‌های تازه‌ای برای شعر مقاومت در دسترس قرار گرفته است.
خود فرهنگ و الهامات عاشورایی هم از دیرباز تاکنون، همچنان در متن ادبیات مقاومت حضور فعال دارند. اصلا شاید ورود عبارت «مدافعان حرم» به دایره واژگانی شعر فارسی، ریشه در همین فرهنگ عاشورایی ادبیات مقاومت داشته باشد.
پر بیراه نیست اگر بگوییم ادبیات و شعر مقاومت قدمتی به اندازه خود واقعه عاشورا دارد.رجزهای شاعرانه هنگامه نبرد از زبان اهل‌بیت و اصحاب، سرآغاز ادب مقاومت به شکل و معنای امروزی آن است. برای مثال کلمه حرم، که حریم و حرمت از دل آن به گوش می‌رسند را بیشتر از همه در بازخوانی مصائب عاشورا و در قالب عبارت اهل حرم شنیده‌ایم.
تجلی حماسه‌هایی که ورودشان به ادبیات مقاومت از عاشورا بوده، در شعر مدافعان حرم هم بازتاب آشکاری دارد. وفا و ادب، غیرت و استقامت، حق‌طلبی و ایثار، حماسه آفرینی و حتی اسارت و مظلومیت از جمله این مضامین است که در زمره المان‌های پررنگ ادبیات مقاومت در شعر امروز هم هستند.
شعر مدافعان حرم با داشتن ارجاعات و‌اشارات آشکار و پررنگ به عاشورا و حتی آوردن نام شخصیت‌ها و القاب عاشورایی (زینب و عباس / علمدار و سربریده)، مرتبط بودن روح حاکم بر مسیر شهدای مدافع حرم و شهدای کربلا را خاطر نشان می‌شود و این پیوند همیشگی را به درستی نمایان می‌کند.