انوشه میرمرعشی

روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعت 11 صبح در شبکه نهال و پویا برنامه‌ای عروسکی به روی آنتن می‌رود به نام «خانه آبنباتی» که مورد استقبال کودکان و والدینشان قرار گرفته است.
تهیه‌کننده و کارگردان این کار خانم سمیه عبدالله زاده، متولد 1358 است که سابقه نزدیک به 17 سال فعالیت در تلویزیون دارد. در کارنامه وی کارهایی چون «پیم و پم»، «هواتو دارم»، «شب به خیر بچه‌ها» و... وجود دارد. بهانه ما برای مصاحبه با عبدالله‌زاده و بررسی کارنامه کاری‌شان در حوزه کودک و نوجوان، اما دیده شدن آخرین برنامه روی آنتن‌شان یعنی خانه آبنباتی شد...
*چطور شد که برنامه ساز تلویزیون شدید؟
در دانشگاه رشته پژوهشگری خوانده‌ام. موضوع پایان نامه‌ام درباره تفاوت نگاه زنان خانه‌دار با زنان شاغل نسبت به رسانه بود؛ در واقع موضوعی با محور «سواد رسانه». همین پایان نامه باعث شد پایم به صداوسیما باز شود.
ابتدا شروع کردم به گذراندن دوره‌های فنی در حوزه‌های تولید و تهیه کنندگی برنامه‌های تلویزیونی. کم‌کم فعالیت در این حوزه آن‌ هم در ژانر کودک را شروع کردم و مدتی بعد عملا وارد فضای تولید برنامه و تهیه کنندگی شدم.
*اولین کاری که ساختید و دیده شد، چه بود؟
در بحث تهیه کنندگی در آنها سال‌های اول بیشتر با مراکز استان‌ها کار می‌کردم. اولین کاری که تهیه‌کننده آن بودم و دیده شد، یک برنامه عروسکی بود به نام «صندوقچه هدهد». کار برای مرکز خوزستان بود. در 52 قسمت ساخته شده بود. در هر قسمت با توجه به طراحی قصه، کاراکترها سراغ صندوقچه اسرارآمیزی می‌رفتند و از طریق صندوقچه وارد جهانی دیگر که در فضای کروماکی۱ اتفاق می‌افتاد، می‌شدند. یکی از این شخصیت‌ها مارمولک عروسکی بانمکی بود که با اتفاقاتی که برایش می‌افتاد؛ موجب می‌شد که اماکن سیاحتی و تفریحی و تاریخی مختلف در استان خوزستان به مخاطب معرفی شود.
سال 82 یا 83 بود. این کار در جشنواره تولیدات مراکز استان‌ها دیده شد و جوایز زیادی گرفت.
*از اولین تجربه کارگردانی‌تان بگویید؟
بعد از جایزه گرفتن «صندوقچه هدهد» تا سه سال فقط در حوزه تهیه کنندگی فعالیت کردم تا اینکه سر ساخت یک برنامه عروسکی به نام «ماجراهای انگوری» شرایطی پیش آمد که کارگردانی بخشی از کار به عهده‌ام افتاد.
نتیجه خیلی خوب بود و کارگردانی بنده از آن پروژه شروع شد.
*یکی از کارهای خیلی موفقی که ساختید، «هواتو دارم» بود، چطور شد رفتید سراغ آن کار؟
«هواتو دارم» مخاطب خاص خودش را داشت. در آن سالی که این برنامه را می‌ساختم، دقیقا پسرم در سن نوجوانی بود و به شدت درگیر دغدغه‌های سن نوجوانی او بودم. برای آن کار دو سال پژوهش کردم، از بچه‌های دبیرستانی مناطق 22 گانه تهران کلی دل نوشته جمع کردم و معضلات اصلی نوجوانان و مهم‌ترین دغدغه‌هایشان را شناسایی کردم...
بخشی از آیتم‌های «هواتو دارم» را با تکنیک «هولوگرافی۲» ساختیم. بخش اصلی هم فضای پاتوق‌گونه تعدادی نوجوان بود که درگیر مسائل مربوط به خودشان بودند. این کار یک برنامه ترکیبی بود که پلان رو به دوربین نداشت. اینها در کل باعث شد که مخاطب نوجوان از کار استقبال کرد.
سری اول کاملا با حال و هوای پسرانه ساخته شد. قرار بود سری دوم را با رویکرد دخترانه بسازیم که با تغییر مدیریت شبکه سه، امکان ساخت سری دوم فراهم نشد.
*از همکاری با شبکه نهال و پویا بگویید؟
هدف اصلی من در برنامه‌سازی ژانر خردسال و کودک هست. کارهای زیادی برای این شبکه ساخته‌ام. از شب به خیر بچه‌ها تا مجموعه پیم و پم که مورد استقبال قرار گرفت و بارها از شبکه نهال پخش شده است.
*چطور شد «پیم و پم» را با خانم مؤیدی‌فر ساختید؟
با آزاده مؤیدی‌فر از قبل همکاری داشتیم. شناخت کامل از هم داشتیم. ایده اولیه برای ایشان بود. برای همین وقتی طرح و ایده مطرح شد، نشستیم و حسابی درباره‌اش گپ زدیم. وقتی به نتیجه رسیدیم درباره ساختار کار، قرار گذاشتیم که ایشان علاوه‌بر کارگردانی کار، جای هر دو تا عروسک (هم پیم و هم پم) صحبت کند. خوشبختانه برنامه هم با استقبال زیادی رو‌به‌رو شد. به جرأت می‌توانم بگویم خانم مؤیدی‌فر جزو برترین‌های صداپیشگی هستند.
*برویم سراغ «خانه آبنباتی»؛ اینکار هم خیلی از طرف خردسالان و والدین با اقبال مواجه شده. چطور به خانم مقصودلو و آقای انصافی رسیدید؟
هدف اصلی از طراحی خانه آبنباتی پرورش روحیه نشاط و خیال‌پردازی در خردسالان بود. حس شیرین پدربزرگ و مادربزرگ داشتن جزو بهترین تجربه‌های کودکی هست.
در مرحله پیش تولید بعد از کلی جست‌وجو بین بازیگران پیشکسوت، خانم سوسن مقصودلو و آقای جواد انصافی جزو اولویت‌های پروژه قرار گرفتند. و خدا را شکر از این انتخاب در آن شرایط خاص و پیچیده‌ای که داشتیم[اوج پیک چهارم کرونا]؛ خیلی راضی هستم.
مخاطبان خیلی زود با مامان نبات و بابا فرامرز ارتباط برقرار کردند. 15 قسمت اول را باید به نوروز 1400 می‌رساندیم، آن هم در یک فرصت کوتاه و پیچیده. البته خوشبختانه با همکاری بسیار ارزشمند همه اعضای تیم موفق به انجام تعهداتمان شدیم. بخش دوم کار که قرار بود 90 قسمتی باشد، را در شرایط اوج پیک چهارم کرونا ساختیم.
خانم مقصودلو از بازیگران و قصه‌گوهای قدیمی محسوب می‌شوند. و همچنین جناب انصافی. سر انتخاب آقای انصافی برای ایفای نقش بابا فرامرز خیلی با ایشان صحبت کردم تا قانع شدند. این دغدغه را داشتند که شاید مخاطب به عنوان پدربزرگ قبول‌شان نکنند. اما خدا را شکر مخاطب خیلی خوب ایشان را پذیرفت و از کار استقبال زیادی شده.
*دلایل موفقیت کارهایتان را چه می‌دانید؟
نه اینکه مسائل مالی برایم اهمیت نداشته باشد؛ اما همیشه خروجی کار برایم اولویت داشته. یعنی در درجه اول به آوردن یک تیم کاملا حرفه‌ای فکر می‌کنم و براساس سود و دو-دو تا چهارتای مالی کار را نمی‌سازم. در واقع با داشتن یک تیم حرفه‌ای و کاربلد و همدل یک کار خوب ساخته می‌شود. البته که کستینگ [عوامل] خوب داشتن و نگه داشتنش هم کار آسانی نیست.
این را هم بگویم که چون در ابتدای شروع به کارم مدیران و مسئولان سیما به خودم با وجود سن کم و تجربه پایین اعتماد کردند و کار سپردند؛ الان هم در تمام کارهایم در کنار نیروهای کاربلد و حرفه‌ای چند جوان تازه‌کار را به مجموعه وارد می‌کنم تا بتوانند تجربه کنند و کار یاد بگیرند.
*آیا شرایط کار برای «خانم تهیه‌کننده و کارگردان» با «آقای تهیه‌کننده و کارگردان» برابر است؟
از لحاظ خود برنامه‌سازی و مسائل فنی نه، تفاوتی بین شرایط خانم و آقا وجود ندارد. اما به نظرم از بعضی جهات کار برای خانمها سخت‌تر است.
من علاوه‌بر اینکه کارگردان و تهیه‌کننده هستم، همسر و مادر هم هستم و همچنین دختر پدرومادری که از من توقعاتی دارند؛ البته توقعاتی کاملا به جا. از آنجا هم که می‌خواهم همه کارها روی اصول و نظم انجام شود؛ باید انرژی چند برابری بگذارم تا به تمام مسئولیت‌هایم برسم.
به هر حال من به عنوان یک خانم باید خیلی از اصول را با ظرافت رعایت کنم تا تعاملات کاری‌ام کمترین آزمون و خطا را داشته باشم.
*کار بعدی‌تان؟
در حال حاضر مشغول پیش‌تولید یک کار خیلی جذاب کودک هستم که ترجیح می‌دهم فعلا درباره‌اش توضیح بیشتری ندهم.
*چه عالی؛ موفق باشید و ممنون از اینکه در این گفت‌وگو شرکت کردید...
ـــــــــــــــــــــــ
۱ -روش جدا‌‌سازی محدوده اطراف سوژه اصلی از پس‌زمینه تک رنگ. در این روش به صورت جداگانه پس‌زمینه‌ها و موقعیت‌ها را باهم ترکیب و یک تصویر واقع‌گرایانه برای بیننده و مخاطب ساخته می‌شود.
۲ -هولوگرافی جزو مباحث فیزیک اپتیک است و به علم تولید هولوگرام، هولوگرافی می‌گویند. در واقع هولوگرافی ثبت یک تصویر است که توسط فرآیندهای اپتیکی همانند پراش نور و تداخل نور و در اثر استفاده از لیزر به وجود آید و دارای طرح‌های مختلفی است.