هزینه ۵ برابری برای تولید نفت کمتر!
در حالی که به عقیده بسیاری از متخصصین حقوق نفت، اساساً چنین اقدام وسیعی که به بهانه جذاب شدن قراردادهای نفتی، انجام شده بود، لازم نبود چرا که سالهای سال نوع قراردادهای مورد استفاده ایران همان قراردادهای رایج بینالمللی بیع متقابل بود که برای مشتریان و سرمایهگذاران شناخته شده بود. این در حالی است که چنین تغییری در قراردادهای نفتی موجب شد تا بسیاری از پروژهها با تأخیر در تعیین تکلیف روبهرو شوند. انتقادات زیادی به قراردادهای آی.پی.سی وارد بود که برخی اصلاح شدند و برخی دیگر پابرجا ماندند. طبق شکل نخست این قراردادها، توسعه و سرمایهگذاری در آن دسته از میادین نفتی که ریسک آنها پایین بود میتوانست در زمره این قراردادها که بهرهبرداری را برای زمان ۲۵ سال به شرکتی خارجی واگذار میکرد، قرار گیرد. اما این روند اصلاح شد و شاهد تغییر شمول قراردادهای IPC از میدانهای نفتی کمریسک به میادین نفت با ریسک بالاتر (میادینی که ضریب بازیافت آنها زیر ۲۰ درصد است) بودیم.
قراردادهای سرمایهگذاری و توسعه میادین چشمه خوش، دالپری و پایدار شرق از جمله قراردادهایی است که در قالب قراردادهای آی.پی.سی با شرکتی خارجی نهایی شدند. درباره ویژگیها و شرایط هر میدان باید گفت طبق آخرین مطالعات تأیید شده از سوی شرکت ملی نفت ایران، میدان نفتی چشمه خوش ۲۲۴۰ میلیون بشکه نفت ذخیره درجا با ضریب بازیافت اولیه ۱۹ درصد دارد. این در حالی است که بر اساس آخرین آمار تا پایان بهمن ماه ۹۹ تولید تجمعی از این میدان ۴۶۰.۲ میلیون بشکه بوده که نشان میدهد ضریب بازیافت از این میدان تاکنون ۲۱ درصد بوده است. از طرفی متوسط تولید نفت از این میدان در سالهای ۹۵ و ۹۶ به ترتیب ۷۳.۸ و ۷۳.۳ هزار بشکه در روز بوده است.
براساس آخرین مطالعات تأیید شده در کمیته مشاورین مخازن در شرکت ملی نفت فقط طرح غربالگری برای سناریوهای مختلف این میدان انجام شده است، ولی با وجود موفقیتآمیز بودن سناریوهای مختلف تزریق امتزاجی، انجام پروژههای ازدیاد برداشت در میدان چشمهخوش، روش تزریق امتزاجی در شرح کار قرارداد IPC برای توسعه این میدان، با شرکت خارجی در نظر گرفته نشده است.
لازم به تاکید است که به گفته یک مقام آگاه قبل از انعقاد قرارداد با شرکت خارجی، پیشرفت پروژه تزریق گاز به میدان چشمه خوش(مخزن آسماری) ۹۰ درصد بوده است ولی با انعقاد قرارداد این پروژه به حال خود رها شده است.
میدان دالپری (مخزن سروک) نیز بر اساس آخرین مطالعه در سال ۱۳۸۹ انجام شده، دارای ۳۶۷ میلیون بشکه نفت درجا در مخزن سروک است. طبق اظهارات متخصصین بهترین سناریو برای حداکثرسازی برداشت از این میدان بر اساس آخرین مطالعات، تزریق گاز است که میتواند ضریب بازیافت از میدان را تا ۳۲ درصد افزایش دهد، ولی در این میدان نیز باوجود مطالعات تایید شده، پروژه تزریق گاز توسط شرکت خارجی در نظر گرفته نشده است.
درباره میدان پایدار شرق (مخازن آسماری و بنگستان) نیز باید گفت میزان نفت درجای مخزن آسماری پایدار شرق بر اساس آخرین مطالعات انجام شده ۸۳۷ میلیون بشکه است که پیشبینی میشود از این میزان تاکنون ۸.۸ میلیون بشکه نفت استحصال شده باشد که نشان از ضریب بازیافت اولیه ۱ درصد در میدان میدهد. این در حالی است که طبق آخرین مطالعات شرکت ملی نفت، بهترین سناریو برای توسعه این میدان، حفر چاههای جدید و نصب پمپهای درون چاهی است که پس از اجرای سناریو بهینه، ضریب بازیافت میدان پایدار شرق تا حدود ۹ درصد افزایش مییابد.
طرح توسعه پیشنهادی شرکت خارجی طرف قرارداد IPC این میادین برای توسعه میادین چشمه خوش، دالپری و پایدار شرق در جلسه 25 مهر 1397 کمیته مشاورین مدیریت مخازن شرکت ملی نفت ایران بررسی شد و بر اساس صورتجلسه رسمی (نامه شماره م ب ت/۳۵۱۴۵۱ مورخ 1397/7/29) هیچ کدام از طرحها و خط پایههای تولیدی ارائه شده توسط شرکت خارجی در کمیته مشاورین مورد تأیید قرار نگرفت.
هزینه بیشتر برای تولید نفت کمتر!
همانطور که گفته شد، طرح شرکت خارجی برای توسعه این میادین توسط کمیته مشاورین مدیریت مخازن شرکت ملی نفت مورد تایید قرار نگرفت، اما این کمیته با تکیه و تاکید بر ضرورت جذب سرمایه و با شرط رعایت محورهای اصلی برنامه توسعه شرکت نفت مناطق مرکزی، به انعقاد این قرارداد رضایت داد.
طبق محاسبات شرکت نفت مناطق مرکزی میتوان تنها با صرف هزینه ۴۶۵ میلیون دلار، تولید تجمعی از این سه میدان را به ۳۸۴ میلیون بشکه رساند ولی شرکت خارجی قرار است با صرف هزینه ۲.۸ میلیارد دلار صرفاً تولید تجمعی را به رقم ۳۳۴ میلیون بشکه برساند. به بیان دیگر هزینه تمام شده برای توسعه این سه میدان در قالب قرارداد IPC با شرکت خارجی، حدود ۵ برابر هزینه واقعی است.
طبق آخرین اطلاعات به دست آمده، در حال حاضر این قرارداد با شرکت خارجی منعقد شده است، ولی هنوز تأسیسات به این شرکت برای شروع عملیات واگذار نشده است.