یکدیگر را امتحان نکنیم
محمدمهدی رشادتی
امتحانات الهی
همه ما در طول زندگی خود از جانب خداوند متعال در همه حال و در همه جا مورد آزمون قرار می‌گیریم.از راحتی و سختی، دارایی و فقر، صلح و جنگ، شهرت و گمنامی، پیشرفت و پسرفت، پیروزی و شکست، تندرستی و بیماری، معنویّت و مادیّت و... پیوسته در معرض آزمایش هستیم.
قرآن می‌فرماید: « شما را با امور شرّ و خیر امتحان می‌کنیم». (انبیاء 35)
بدون تردید، آزمون‌های الهی به هیچ وجه برای آگاهی خود خداوند انجام نمی‌شود. زیرا خداوند به آشکار و نهان، گذشته و حال و آینده همه موجودات و‌اشیاء عالم، علم و آگاهی کامل دارد و چیزی از او مخفی نمی‌باشد بلکه تمام این امتحانات و ابتلائات برای انسان بوده است. به طور قطع همه آنها نیز برای آدمی مفید و سازنده می‌باشد. در قرآن کریم می‌خوانیم:
«آیا مردم گمان کردند، همین که بگویند: ایمان آوردیم، به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟ ما کسانی را که پیش از آنان بودند آزمودیم (و این‌ها را نیز امتحان می‌کنیم)تا خداوند کسانی را که راست می‌گویند و کسانی را که دروغ می‌گویند، مشخص سازد (عنکبوت 2، 3)
اهداف امتحانات الهی
مناسب است که در اینجا به طور بسیار فشرده و بر اساس معارف اسلامی، اهداف امتحانات الهی را برای انسان‌ها، بیان نماییم.
1- ارتقاء مقام و منزلت بندگان شایسته مانند انبیاء و اولیاء الهی
2- شکوفایی استعدادها و قابلیّت‌های نهفته در درون آدمیان
3- خالص نمودن و پاک ساختن درون سینه‌های مردم از انواع بیماری‌های روحی مانند: کینه، حسد، کِبر، خودخواهی و...
4- آمرزش گناهکاران
5- غفلت‌زدایی
6- و... (میزان الحکمهًْ ج 1، ص 151 تا 157 )
باید اقرار کرد که به طور قطع هیچ کدام از ما به تنهایی قادر نیستیم که از عهده آزمون‌های بی‌شمار الهی موفق و سر بلند بیرون آییم.
بنابراین لازم است تا از خود خداوند مهربان و اولیاء خاصّ او درخواست نماییم که در همه آزمایشات، نمره قبولی دریافت کنیم.
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: «از اعتماد و تکیه کردن به خودت پرهیز کن، زیرا که این اعتماد از بزرگ‌ترین دام‌های شیطان است» (همان، ج 2، ص 1089)
البته آزمونها در مراحل مختلف زندگی اجتماعی هم به نحوی توسط انسان‌ها برگزار می‌شود از باب نمونه برای ادامه تحصیلات، احراز شرایط استخدام در ادارات و سازمان‌ها و به منظور ارتقاء جایگاه‌های مدیریتی و شغلی امتحاناتی را در نظر می‌گیرند.
این نکته نیز قابل توجّه است که نقطه مشترک و وجه امتیاز تمام آزمون‌های الهی و حتّی امتحانات انسان‌ها از یکدیگر، این است که هیچ گاه جنبه مچ‌گیری و تله‌گذاری ندارد. بلکه در آن آزمایش‌ها، هم سؤال‌ها، هم پاسخ‌ها کاملاً مشخّص و معلوم است.خداوند از بندگان خود در‌باره انجام دادن نماز، روزه و تکالیف الهی می‌پرسد. اگر این تکالیف را انجام دهند به طور مسلّم در امتحانات عالم برزخ و قیامت، نمره قبولی دریافت خواهند کرد، و الّا مردود می‌شوند در آزمون‌های دنیایی نیز به عنوان مثال در پایان سال از کتاب‌هایی پرسش می‌شود که پیشتر در اختیار داوطلبان و دانشجویان قرار گرفته است.
بررسی صلاحیّت‌های ازدواج
بدیهی است که برای امر ازدواج و ورود به عرصه زندگی جدید، دختر و پسری که یکدیگر را نمی‌شناسند، از جهات مختلف مورد بررسی و تحقیق قرار می‌گیرند.
روشن است که این تحقیق‌ها و بررسی‌ها، قبل از عقد و ازدواج صورت می‌گیرد.
متأسّفانه از تأثیرات زندگی مدرن غربی، این است که برخی دختران و پسران صرفاً با یک بار دیدن هم در مجامع عمومی یا خصوصی مانند مترو، اتوبوس، خیابان، پارک، مجلس مهمانی، و... بدون اینکه از سابقه خانواده یکدیگر آگاهی لازم را داشته باشند، با اصرار و پافشاری خود، زندگی مشترک پر از ابهام را آغاز می‌کنند. صد البتّه عاقبت اکثر چنین ازدواج‌هایی پیشاپیش معلوم است. و با کمال تأسّف آمارهای خوشایندی گزارش نمی‌شود.
بنابراین ضروری است که هر دو طرف از شرایط یکدیگر به‌طور معقول و متعارف آگاهی پیدا کنند. روشن است که این جستوجوها و بررسی‌ها تماماً پیش از ازدواج انجام می‌شود و شما خانم محترم و آقای عزیز، چنانچه به طرف مقابل «اعتماد و اطمینان» پیدا کرده و ازدواج نمودید دیگر تا همین مرحله یعنی تا پیش از عقد ازدواج بررسی‌ها کافی است و پس از تشکیل خانواده و امر ازدواج تحقیق و جست‌وجو به هیچ وجه جایز نیست. زیرا بعد از تشکیل خانواده، محیط کانونی آنها باید فضای عشق و محبّت، یکرنگی و یکدلی، عطوفت و مهربانی، دوستی و صمیمیّت، نرمش و مدارا، گذشت و ایثار و فداکاری و.. باشد. زن، شایسته نیست شوهر خود را در زمان‌ها و مکان‌ها و موقعیّت‌های گوناگون وارسی و امتحان کند. مرد نیز صحیح نمی‌باشد، همسر خویش را در معرض آزمون و تحقیق مجدّد قرار دهد.
هسته اصلی زندگی آنها اعتماد متقابل و اطمینان از یکدیگر می‌باشد. امتحان کردن و جستوجوها و وارسی‌های گاه و بی‌گاه، این هسته کانونی و شیرینی را به مخاطره خواهد انداخت.
بدگمانی، زمینه آزمونها
زمینه و عاملی که باعث می‌شود روابط زناشویی دچار چالش گردد و همسران را به سوی مچ‌گیری و امتحان از یکدیگر بکشاند «بدگمانی و سوءظنّ» است.
وقتی که بد گمان شدند و نسبت به همسر سوء ظنّ پیدا کردند، آنگاه به دنبال امتحان کردن او می‌روند و این گونه است که زندگی آرام ایشان به خطر می‌افتد.
امیر المؤمنین علی(ع) فرمود: «بدگمانی و سوءظنّ هرگز به وجودت چیره نشود، زیرا جایی برای دوستی تو با کسی باقی نمی‌گذارد». (میزان‌الحکمهًْ ج 2 ص 573)
«کسی که در تردید و تشویش سرگردان بماند، پایمال سُم‌های شیاطین می‌شود». (همان ج1، ص549) این نکته نیز قابل ذکر است که خانم یا آقا در بررسی‌های پیش از ازدواج، گویا هنوز به مرحله اعتماد نرسیده است و حالا پس از تشکیل خانواده به فکر بررسی احراز صلاحیّت همسر خویش است لذا گاهی به وسایل شخصی و حریم خصوصی او مانند، تلفن همراه، لپ‌تاپ، کامپیوتر، کیف، نوشته‌ها، پرونده‌های کاری، یادداشت‌ها و کشوی میز و... سرک می‌کشد.
بدون تردید این‌گونه برخورد‌ها به هیچ وجه صلاح زندگی آنان نمی‌باشد. در این شرایط توصیه و پیشنهاد می‌شود که هر دو طرف، اصل را بر «اعتماد و اطمینان» بگذارند و با توکّل جدّی به خداوند مهربان و با روش‌های محبّت‌آمیز، به زندگی آرام و شیرین خود ادامه دهند.
نقش مهمّ تربیتی همسران
همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، آزمون‌های الهی و امتحانات انسانی به‌ویژه بررسی صلاحیّت‌های فردی و اجتماعی دختر و پسر پیش از ازدواج، هیچ کدام برای «مچ‌گیری و تله‌گذاری» نیست.
در آزمون‌های الهی هدف رشد و شکوفایی خود انسان مورد نظر است و در امتحانات و تحقیقات قبل از ازدواج، کشف صلاحیّت‌های لازم و میزان توانایی آنان برای اداره زندگی مشترک می‌باشد مرد مسئولیّت سنگین مدیریّت و سرپرستی خانواده را به عهده دارد. زن نیز مسئولیّت دشوار تعلیم و تربیت فرزندان را عهده‌دار است.
بدیهی است که برای کشف حداقلّ این شرایط و صلاحیّت‌ها، لازم است که این انتظارات برای هر دو طرف پیش از ازدواج احراز شود و برای همین منظور بررسی و تحقیق و احیاناً امتحان به عمل می‌آید.
قدر مسلّم پس از ازدواج، زن و شوهر هر یک در ایفای نقش خود باید جدیّت و کوشش به عمل آورند.
زندگی مشترک جای «بدگمانی» نیست. لذا تله‌گذاری‌ها و امتحان گرفتن‌ها و سرک کشیدن به زوایای حریم خصوصی زن یا مرد به هیچ وجه صحیح نمی‌باشد.
مرد با اعتماد کامل به انجام وظایف همسری خود می‌پردازد و در تأمین زمینه‌های راحتی و خوشبختی خانواده تلاش می‌کند.
خانم خانه نیز با رضایت و اطمینان قلبی به انجام وظایف همسری خویش می‌پردازد و با جدیّت در تعلیم و تربیت و ایجاد بسترهای آرامش زندگی، کوشش می‌نماید.رسول خدا(ص) فرمود:
«مرد حافظ خانواده خویش است و در مقابل آن مسئول می‌باشد. زن نیز حافظ نگهبان خانواده شوهر و فرزندان است و در برابر آنان مسئول است».(یکصد موضوع اخلاقی در قرآن و حدیث، ص 529)
قرآن نیز می‌فرماید: «ویژگی بندگان راستین آن است که تـوجّه خاصّی به تربیت فرزند و خانواده خویش دارند و برای خود در برابر آنها مسئولیّت فوق‌العاده‌ای قائل هستند آنان پیوسته از درگاه خـداوند می‌خواهند که: پروردگارا از همسران و فرزندان ما کسانی قرار بده که مایه روشنی چشم ما گردند» (فرقان 74)
تله گذاری یا امتحان کردن
هیچ‌گاه همسر خود را در شرایط خاصّی مانند: مکان خاصّ، زمان خاصّ، تلفن، یا نوشته و... به محک تجربه نیندازیم. کوچک‌ترین لغزشی در برابر این نحوه آزمون می‌تواند روابط عاطفی و صمیمی‌موجود میان آنها را از بین ببرد.
به یک نمونه از این موارد اشاره می‌شود:
آقای دکتر سلام: من مدّت شش ماه است که نا مزد هستم و خیلی دوست داشتم تا نامزدم را محک بزنم و ببینم چطور مردی است. برای همین یک سیم‌کارت جدید خریدم و با آن به نامزدم پیام دادم و خودم را جای یک خانم دیگه جا زدم.
راستش اولش جواب نمی‌داد امّا کم‌کم با اصرار من بالاخره جواب داد و حتّی حاضر به قرار حضوری شد. حالا نمی‌دانم چکار کنم؟ سر قرار بروم و مچ او را بگیرم یا اینکه اصلاً نروم؟ به‌طور کلی
پریشان هستم.
پاسخ کارشناس:
یکی از بدترین روش‌ها برای امتحان کردن نامزد یا همسر، روشی مـی باشد که شما بـه کـار گرفتید. معمولاً خانم‌ها چنین رفتاری دارند و این رفتار شما در حقیقت نمی‌تواند عنوان امتحان کردن داشته باشد بلکه شما برای نامزدتان «تله» می‌گذارید. چون شما با توجّه به شناختی که طی این مدّت از نامزدتان داشتید، قطعاً می‌دانید چه لحن صحبت با چه واژه‌هایی مورد پسند نامزدتان هست و چه نوع جمله‌ها یا واژه‌ها یا لحن همسرتان را ناراحت می‌کند. پس شما با تمام انرژی و تمام مواردی را که مـوجب رضایت نامزدتان هست، بـه کـار می‌گیرید و این دقیقاًً می‌شود تله. نتیجه چه می‌شود ؟
یا نامزد شما با شما قرار می‌گذارد و شما سر قرار حاضر می‌شوید تا مچ‌گیری کنید. آن وقت فکر می‌کنید نامزدتان چه پاسخی به شما خواهد داد؟
می‌گوید: می‌دانستم خودت هستی، فقط خواستم ببینم تا کجا می‌خواهی این بازی را پیش ببری؟ دیدی که اوّلش جواب تو را نمی‌دادم ولی بعد چون فهمیدم خودت هستی، جواب دادم.
خوب، شما خانم در این شرایط چه پاسخی می‌دهید؟ لابد می‌گویید آره جون خودت. بـد ماجرا اینکه ممکن است شما مجبور به عذرخواهی هم بشوید و در آن صورت شما در ذهن‌تان همیشه یک درگیری دارید.
آیا نامزدم راست می‌گوید که من را شناخته و آیا حرف‌هایش درست بوده یا اینکه چون دیده دستش رو شده، این را گفته است؟
اگر رابطه‌تان را به هم بزنید، تا مدّت‌ها با خود کلنجار می‌روید که نکند راست می‌گفته که من را شناخته است؟ و اگر رابطه‌تان را به هم نزنید و ادامه دهید، نزد خودتان می‌گویید، اگر دروغ گفته باشد، چـی؟ درهر دو حالت شما در یک «تردید و دودلی شکننده» قرار می‌گیرید. ضمن اینکه در چنین شرایطی بر فرض که نامزدتان اهل خیانت باشد، با این اقدام شما حواسّش را بیشتر جمع می‌کند تا در آینده دستش به راحتی رو نشود.(پایگاه اطلاع‌رسانی تنظیم خانواده)
دوستان عزیز حتماً خود بهتر می‌دانند که این‌گونه رفتارها، متأسّفانه در میان زن و شوهر زیاد است و از آنجا که در این کتاب قصد ارائه آمار و ارقام نیست، لذا از ورود به جزئیّات بحث‌ها خودداری می‌کنیم و اگر سری به دادگاه‌های مربوطه بزنیم و یا در فضای مجازی مختصری جست‌وجو نماییم، این قبیل قصّه‌ها و گزارش‌ها، فراوان به چشم می‌خورد.
جمع‌بندی
به‌طور کلی «اعتماد» یک امر کلّی است. یا شما به همسرتان اعتماد دارید یا ندارید. رفتارهای خاصّ و یا موقعیّت‌های خاصّ هیچ تأثیر بلند مدّتی روی اعتماد بین زوجین نخواهد گذاشت.
در نتیجه بهتر است قبل از ازدواج تصمیم نهایی خود را اتخاذ کنید. آیا می‌توانید به این فرد اعتماد کنید یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت دادید و وصلت انجام گرفت، تا زمانی که به وضوح و بسیار شفّاف، خلاف آن برای شما ثابت نشده است، از آزمایش یا تهمت زدن به همسر خود به شدّت پرهیز نمایید.
هر تهمت با نسبت ناروا ممکن است از نظر شما تنها یک حرف باشد که در زمان عصبانیّت زده شده است امّا قطعاً در نظر همسرتان نشان از بی‌اعتمادی عمیق شما به اوست.
بی‌اعتمادیی که قطعاً خود را مستحقّ آن نمی‌داند و باعث از چشم افتادن شما و سردی او نسبت بـه رابطه‌تان خواهد شد. (سلامت‌نیوز)
نکته مهمّ دیگر این است که برخی افراد مرتّب دنبال آتو گرفتن از همسرشان هستند. به هر روشی تلاش می‌کنند تا برای خودشان اثبات شود، همسرشان اهل خیانت است و این‌گونه امتحان کـردن را بارها تکرار می‌کنند. حتّی اگر چندین مرتبه همسرشان سر بلند از این تله‌ها (امتحان‌ها) بیرون بیاید، فقط کافی است که یک مرتبه در دام این تله یا امتحان افتاده باشند، ملاک بعضی‌ها همان یک دفعه می‌شود.
خانم و آقای محترم، این را توجّه داشته باشید که در واقع شما تنها همان چیزی را می‌بینید که دوست دارید ببینید. بنابراین کوشش نمایید که همیشه در زندگی زناشویی خود، نکات مثبت را ببینید و به همه شئونات و زوایای زندگی همسرتان خوش بین باشید.
در پایان این مقاله، توجّه خوانندگان محترم را به یک نقطه اساسی جلب می‌کنیم.
همان‌طور که خدای مهربان، آغوش خود را به روی گناهکاران پیوسته گشوده است و هرگاه بنده عاصی از کرده خود پشیمان شده و توبه نماید، پروردگار عالم نیز، توبه او را بلافاصله می‌پذیرد.
ما نیز باید با تأسّی از آفریدگار آمرزنده خویش به منظور صیانت از حریم مقدّس خانواده و تحکیم پایه‌های آن، از خطاهای احتمالی و رفتارهای غیرمنتظره و گاه ناپسند همسرمان چشم‌پوشی و اغماض کنیم تا زندگی‌مان سرشار از معنویّت و زیبایی و نشاط شود.