اشاره
بیش از 18 ماه از همه گیری ویروس کرونا در سراسر جهان می گذرد. طی این مدت بیش از 172 میلیون نفر به این ویروس مبتلا و دست کم سه میلیون و 560 هزار تن نیز متاسفانه در سراسر جهان فوت کرده اند. اما مسئله بسیار مهمی که این روزها برای مبارزه با این ویروس در سراسر جهان برجسته شده، احتکار واکسن، یا به تعبیر رئیس سازمان بهداشت جهانی، «آپارتاید واکسن» است. کرونا نشان داد که کشورهای توسعه یافته مدعی دموکراسی در شرایط بحرانی تمامی اصول و معیارهای اخلاقی و انسانی را فراموش کرده و با بازگشت به سیاست های تبعیض و خود برتر پنداری، راه آپارتاید(به معنای جدایی نژادی) را در پیش می‌گیرند. این روزها،کشورهای ثروتمند با خرید و احتکار واکسن، عملاً دسترسی کشورهای فقیر به واکسن را مسدود کرده‌اند. مسئولان سازمان بهداشت جهانی گفته‌اند، در صورت عدم دسترسی عادلانه به واکسن، جهان قادر به مبارزه موثر با کرونا نخواهد بود، اما ظاهراً در این میان، گوش شنوایی برای این هشدار ها وجود ندارد.
سرویس خارجی
آمارهای متفاوت
بیش از یک سال و 6 ماه و 15 روز از همه‌گیری بیماری کرونا در جهان می گذرد. این بیماری 19 نوامبر 2019( 28 آبان 98) برای اولین بار در شهر «ووهان» استان «هوبئی» چین شناسایی شد. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن، نام رسمی (کووید-19 ) را انتخاب کرد، که اشاره‌ای به کرونا (corona)، ویروس (virus)، بیماری (disease) و سال ۲۰۱۹ دارد. درباره منشاء اولیه این بیماری، هنوز بین دانشمندان، دولت هاو سازمان جهانی بهداشت اختلاف نظر وجود دارد و این مسئله طی ماه های گذشته مجادلات سیاسی زیادی را به وجود آورده است. برخی دولت ها چین را متهم به پنهان کاری و سازمان جهانی بهداشت را نیز به همدسی با این کشور متهم کرده‌اند و مدعی هستند که این سازمان در انتشار اخبار غلط، زمان و نوع انتشار این ویروس، با چین همدست بوده است. برخی دانشمندان نیز بر این باورند که انتشار ویروس کرونا در ایتالیا، ماه‌ها پیش از زمانی که خبر شیوع آن در کشور چین پیچید، آغاز شده بود. دانشمندان معتقدند انجام تحقیقات بیشتر احتمالاً دانسته‌های قبلی را در باره منشاء، زمان و مکان انتشار این ویروس را تغییر خواهد داد. وضعیت شیوع کرونا همچنان در جهان تحت کنترل درنیامده است. بر اساس داده های وبگاه «ورلد امترز»، تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در سراسر جهان، از رقم 172میلیون نفر فراتر رفته و شمار فوتی‌ها نیز به بیش از 3 میلیون و 560هزار نفر رسیده است. علی رغم این تلفات گسترده «تدروس آدانوم »، رئیس سازمان بهداشت جهانی، اعلام کرده که دومین سال کرونا در دنیا، قرار است مرگبار تر از سال قبل باشد. «سمیر اسما» دستیار مدیرکل سازمان جهانی بهداشت در امور داده‌ها نیز شمار واقعی فوتی‌های کرونا در جهان را تا سه برابر بیشتر از آمار رسمی دانسته و آن را رقمی بین 6 تا هشت میلیون نفر تخمین زده است. به گفته وی اینها شامل کسانی می‌شوند که یا مستقیماً به دلیل کرونا مرده‌اند و یا به خاطر وجود همه‌گیری، نتوانسته‌اند برای بیماریهای دیگر مورد معالجه قرار بگیرند، و جان داده‌اند.
تحلیل‌گران در آمریکا نیز برآورد کرده‌اند که میزان مرگ و میر کرونا در جهان ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر، یعنی سه برابر آمار سازمان جهانی بهداشت است. آنها هشدار داده‌اند که تعداد کم آزمایشات و سیستم های ضعیف مراقبت های بهداشتی در کشورهای در حال توسعه تا حدی مسئول این آمارهای انحرافی است.بر اساس این مطالعه که نشریه انگلیسی دیلی میل آن را منتشر کرده است« مقدار زیادی از شمار تلفات کم گزارش شده در کشورهای غربی که دچار اپیدمی های بزرگی شده‌اند، از جمله انگلیس، آمریکا و ایتالیا بوده است». گفته می شود که این موضوع بیشتر به دلیل نگرفتن آزمایش کرونا در ابتدای همه گیری است یعنی زمانی که بسیاری از بیماران کرونا بدون اینکه بیماری آنها تایید شود، فوت کردند. محققان موسسه تحقیقاتی« IHME » وابسته به دانشگاه واشنگتن هشدار داده‌اند که بر اساس داده ها، تلفات واقعی همه گیری «به مراتب بدتر از آنچه که تصور می شود» است. بر اساس تجزیه و تحلیل ها، آمریکا با ۹۰۵ هزار و ۲۸۹ مورد مرگ، بیشترین تلفات ناشی از کرونا را در سطح جهان دارد .پس از آن هند و مکزیک قرار دارند که هر کدام بیش از ۶۰۰ هزار قربانی ویروس کرونا را متحمل شده‌اند یعنی سه برابر بیشتر از آماری که سازمان جهانی بهداشت ثبت کرده است.
پژوهشگران در مقایسه با میانگین نرخ مرگ‌ومیر کشورها در سال‌های گذشته و بررسی علت های فوت چنین نتایجی را گرفته‌اند. به طور مثال، کاهش سفرها و تردد، باعث شده که مرگ و میر جاده‌ای بسیار کمتر باشد و مدارک بیمه‌‌ها و مطب ها نیز افت ابتلا به سایر بیماری‌‌ها را نشان می دهند. پس می‌توان فرض گرفت که افزایش مرگ و میر ناشی از پاندمی کرونا باشد ولو آن که مرگ تحت عنوان ابتلا به کرونا ثبت نشده باشد.پژوهشگران توضیح داده‌اند که تقریبا در همه کشورها و با شدت و ضعف، شکاف آشکاری در ثبت تعداد واقعی جان باختگان وجود دارد. آنها مورد آلمان را مثال می‌زنند؛ این که طبق پژوهش‌ها ۱۲۰ هزار و ۷۰۰ نفر بر اثر ابتلا به کرونا در این کشور جان‌باخته‌اند، در حالی که سازمان جهانی بهداشت می‌گوید آلمان با ۸۴ هزار مرگ و میر کرونایی در وضعیت بدی نیست. به نظر محققان علت تفاوت آمارها این است که حتی در کشورهای ثروتمندی مثل آلمان، مرگ سالمندان به ویژه در خلال مراقبت‌های طولانی‌تر، جزو آمارهای کرونایی لحاظ نمی شوند. تجزیه و تحلیل محققان موسسه تحقیقاتی«IHME» وابسته به دانشگاه واشنگتن تنها شامل مرگ‌هایی می‌شود که به طور مستقیم ناشی از کووید است و مرگ‌هایی را که به طور غیرمستقیم از این همه گیری ناشی شده باشد، از جمله اخلال در مراقبت های بهداشتی را دربرنمی‌گیرد. از سوی دیگر مقامات بهداشتی برخی کشورها نیز به صراحت اعتراف کرده‌اند که آمارهای رسمی درباره تلفات کرونا نیز دستکاری می‌شود. در همین رابطه «آنتونی فائوچی» رئیس سازمان آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکا و ارشدترین مقام بهداشتی این کشور در زمینه کرونا، اعتراف کرده که دولت آمریکا آمار فوتی‌های ناشی از کرونا را دستکاری می کند و آمارهای واقعی، بسیار بیشتر از تعداد اعلام شده است. به گفته وی آمار واقعی تلفات کرونا در آمریکا بیش از 900 هزار نفر است.
ویروس دموکرات!
زمانی که نوامبر 2019( آبان 98) ویروس کرونا از «ووهان» چین خود را به سرعت به بقیه نقاط جهان رساند و همه کشورها را آلوده خود کرد. برخی از رسانه‌ها و سیاستمداران کرونا را «ویروس دموکرات» نامیدند؛ چرا که برای این ویروس فرقی نمی‌کرد شما یک شهروند در مرکز شهر یا یک بی خانمان در حاشیه شهر، سیاستمداری با صدها محافظ یا یک فرد معمولی ناشناس، تاجر و سرمایه دار یا فقیر و بی چیز، کارمند یا کارگر، زن یا مرد، سیاه یا سفید، آمریکایی یا ایرانی و... باشید. اما به زودی مشخص شد که عبارت «کرونا یک ویروس دموکرات است» باید به عبارت «کرونا در شرایط برابر یک ویروس دموکرات است» تغییر کند. کرونا همه را فارغ از رنگ و زبان و نژاد و دین و موقعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به یک اندازه آلوده می کند اما این گزاره در صورتی صحیح است که این همه در شرایط یکسان و برابر در معرض ویروس قرار بگیرند.
طی این مدت در کشورهای مختلف هر چه زمان بیشتر گذشته گزاره پیش گفته بیشتر خود را اثبات کرده است. در همین راستا آمار مبتلایان و فوتی های کرونا در میان کسانی که از موقعیت های اجتماعی ، سیاسی، اقتصادی بهتری برخوردار بودند بسیار کمتر از کسانی بود که از طبقات پایین جامعه بودند. « تدروس آدهانوم» رئیس سازمان بهداشت جهانی نیز در همین رابطه طی یک کنفرانس خبری در 20 جولای 2020( دوشنبه 30 تیر 1399) می گوید: «اگرچه در زمان اپیدمی شدن یک بیماری واگیر مانند کووید 19 تمامی اقشار مردم تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند، اما خطر جدی متوجه فقیرترین و آسیب‌پذیرترین افراد جامعه به ویژه حاشیه نشین ها و ساکنین مناطق محروم و دورافتاده که معمولا هم بافت جمعیتی فشرده دارند، می شود، این گروه از افراد به طور معمول به دلیل فقر، سوء تغذیه، بیماری های واگیر و غیرواگیر آسیب پذیرند و در شرایط همه گیری یک بیماری، اول آنها هستند که صدمات جدی می بینند و خود عامل تشدید گسترش بیماری هستند».
کرونا تنها میلیون‌ها حاشیه نشین در کشورهای کمتر توسعه یافته را گرفتار خود نکرده بلکه در کشورهای توسعه یافته نیز آمار و گزارش ها نشان می دهد طبقه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فرد تاثیر غیر قابل انکاری بر میزان ابتلا و مرگ و میرهای ناشی از کرونا دارد. به عنوان مثال در آمریکا براساس برنامه تحقیقاتی «تعقیب کرونا»، نرخ مرگ و میر سیاه پوستان بر اثر کرونا ۲.۴ برابر بیشتر از سفیدپوستان در آمریکا است. براساس نتایج این تحقیقات سرخ‌پوستان و لاتین تبارها نیز در آمریکا ۱.۵ برابر بیشتر از سفیدپوستان بر اثر کرونا جان خود را از دست می‌دهند. به نوشته «سی ان ان»، سیاه پوستان آمریکا با آمار بسیار بالاتری نسبت به دیگر اقلیت‌ها از این بیماری جان خود را از دست می‌دهند؛ به این ترتیب که سیاه پوستان ۱۳ درصد جمعیت آمریکا را تشکیل می‌دهند، اما ۲۷ درصد جان باختگان کرونا را در بر می‌گیرند، در مقابل ۶۰ درصد جمعیت آمریکا سفیدپوست هستند، اما ۴۹ درصد قربانیان کووید-۱۹ از سفیدپوستان هستند. «رویترز» در گزارش دیگری می‌نویسد: «تلفات ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در بین سیاهپوستان و لاتین‌تبارهای آمریکایی زیر 21 سال به مراتب بیشتر از سایر گروههای جمعیتی و نژادی این کشور است».
سیاهان و اقلیت‌ها در آمریکا که همواره با نابرابری‌های اجتماعی و تبعیض نژادی رو‌به‌رو بودند، در بحران کرونا بیش از سایر طبقات درگیر کرونا هستند و خدمات بهداشتی کمتری نیز دریافت می کنند و میزان مرگ و میرها نیز در میان آنها بالاست. کرونا در آمریکا مناطقی را که جمعیت سیاهان و اسپانیایی تبارها در آنجا زندگی می‌کنند نسبت به سایر مناطق بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. دلیل اصلی این مسئله نیز به نوشته وب سایت آمریکایی « Fast Company » این است که شهروندان سیاه پوست و اقلیت‌ها در آمریکا اغلب به دلیل توان مالی کم و درآمد پایین در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند.و دسترسی در این مناطق به خدمات و مراقبت های بهداشتی در پایین ترین حد خود قرار دارد. بر اساس گزارش این وب سایت در حالی که در ماه‌های نخست شیوع ویروس کرونا در آمریکا این تفکر وجود داشت که شیوع کرونا در مناطق حاشیه‌ای کمتر است، اما افزایش شمار ابتلا و مرگ و میر نشان داد مناطق حاشیه‌نشین شهرهای آمریکا به کانون شیوع کرونا تبدیل شده‌اند. بر اساس این گزارش در میان ۲۵ منطقه‌ای که در آمریکا به کانون شیوع کرونا تبدیل شدند، ۱۸ مورد از آنها در مناطق حاشیه‌ای بودند.
همراه با حاشیه نشینی بی خانمانی نیز در آمریکا طی 18 ماه گذشته تحت تاثیر کرونا شدیداً افزایش پیدا کرده است.«برنی سندرز» سناتور دموکرات ایالت ورمونت در همین زمینه طی پیامی در توئیتر نوشته است:«در حالی که 40 میلیون آمریکایی با بی‌خانمان شدن مواجه هستند، وال‌استریت (بازار بورس آمریکا) از لحاظ سود در حال ثبت رکورد است.در حالی که 30 میلیون کارگر شغل‌های خود را از دست داده‌اند، دارایی 12 میلیاردر، دارایی‌شان رکورد 1 تریلیون دلاری را رد کرد. نه ما نیازی به ریاضت برای خانواده‌های کارگری نداریم. ما نیازمند ریاضت برای 1 درصد و شرکت‌های چند ملیتی هستیم». شبکه اجتماعی« ResearchGate» نیز درباره تاثیر کرونا بر بی خانمان های آمریکایی می نویسد:« افراد بی خانمان در آمریکا بسیار تاثیر پذیر و به شکل خطرناکی در معرض ویروس کرونا هستند؛ سلامتی جسمی و روانی این افراد سریعتر از دیگران دچار مشکل می‌شود.مرگ و میر ناشی از عوامل مختلف، در میان بی خانمان‌های زیر ۶۵ سال در آمریکا، ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از افرادی است که صاحب خانه هستند؛ همچنین کووید-۱۹ بر میزان مرگ این افراد تاثیر گذاشته است.این افراد همچنین درآمد کافی نداشته و به امکانات بهداشتی دسترسی ندارندو از همین جهت بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری کووید-۱۹ هستند.مطالعات نشان می‌دهد که شهرهای بزرگ آمریکا که جمعیت زیادی از افراد بی خانمان در آن ساکن هستند، درصورتی که مقامهای آمریکا تدابیری مناسب اتخاذ نکنند، همچنان با مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا روبرو خواهند بود». شبکه خبری «سی بی‌اس» آمریکا نیز در گزارشی با بیان اینکه همه گیری کرونا به بحران بی‌خانمان‌های نیویورک دامن زده می‌نویسد: « نرخ مرگ و میر حاصل از کووید-۱۹ در میان این افراد، ۷۸ درصد بیش از میانگین جان باختگان در میان سایر اقشار اعلام کرد. براساس گزارش‌های رسیده بیش از ۲۰ هزار بی‌خانمان بزرگسالان در نیویورک به ثبت رسیده که این میزان بیش از هر زمان دیگری در تاریخ آمریکا است». شبکه آمریکایی سی ان ان در گزاش دیگری می نویسد: «درصورت نبود کمک دولت آمریکا، 40 میلیون نفر به علت کرونا بی خانمان می‌شوند و بزرگترین بحران مسکن در این کشور رقم می‌خورد.همانند بسیاری از مشکلات و بیماریهای همه گیر در آمریکا، در این مسئله هم رنگین پوستان بیش از همه از این وضع متضرر می‌شوند و آسیب می‌بینند به طوری که 80 درصد این 40 میلیون نفر از سیاهپوستان و لاتین تبار‌های آمریکا خواهند بود».
«آنتونی فائوچی» کارشناس ارشد بیماریهای عفونی این کشور نیز در این میان رسماً اعلام کرده «کرونا به طور آشکار و روشن، نابرابری‌های نژادی را در سراسر آمریکا بر ملا کرده است». وی به نرخ بالای مرگ و میر ناشی از کرونا در بین سیاهپوستان، لاتین تبارها و اقلیت قومی- قبیله‌ای آمریکا اشاره کرده و گفته است : «این واقعیت نشانگر نابرابری های گسترده اجتماعی است که موجب شده اقلیت‌های قومی و نژادی در آمریکا بیشتر از همه، از بحران کرونا آسیب ببینند». مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا پاییز گذشته اعلام کرده بود که نرخ مرگ و میر در بین سیاهپوستان و لاتین تبارها، به طور نامتناسبی در مقایسه با سایر گروه های جمعیتی و قومی و قبیله‌ای، بالا بوده است.
آپارتاید واکسن
بحران های ملی و بین المللی زمانی که رخ می‌دهند، مسائلی را برجسته می کنند که پیش از این دیده نمی شد و کرونا به خوبی این موضوع را ثابت کرد. متاسفانه از زمان اعلام خبر کشف واکسن به نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی ، نابرابری در دسترسی به واکسن کرونا نیز اضافه شده است و این مسئله می‌رود که به مهمترین چالش کشورهای در حال توسعه و فقیر در مبارزه با ویروس کرونا بدل شود. بر اساس آمارهای جهانی، بیش از یک میلیارد و نیم دوز واکسن «کووید ۱۹ » تاکنون در کشورهای مختلف جهان تزریق شده است. خبرگزاری فرانسه طی گزارشی در همین زمینه نوشته «6 ماه بعد از آغاز کارزار واکسیناسیون عمومی علیه کووید ۱۹ تا امروز، بیش از یک میلیارد و نیم دوز واکسن در ۲۱۰ کشور سراسر جهان تزریق شده است.نزدیک به ۶۰ درصد از این تعداد واکسن، تنها به مردم سه کشور جهان، شامل چین (۴۲۱میلیون و 900 هزار نفر)، آمریکا (۲۷۴میلیون و 400 هزار نفر) و هند (۱۸۴میلیون و 400 هزار نفر) تزریق شده است. خبرگزاری فرانسه می افزاید، در انگلیس ۵۴ درصد مردم دستکم یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند. در بحرین ۵۰ درصد، در آمریکا ۴۸ درصد، در شیلی ۴۷ درصد و در اروگوئه نیز ۴۰ درصد مردم دستکم یک دوز واکسن را دریافت کرده اند. در اتحادیه اروپا، بیش از ۲۰۰ میلیون دوز واکسن تزریق شده است. به عبارت دیگر، حدود ۳۲ درصد شهروندان اروپایی دستکم یک دوز واکسن را دریافت کرده اند.در مالت ۶۵ درصد، در مجارستان ۴۹ درصد، در آلمان ۳۷ درصد، در فرانسه ۳۱ درصد، در ایتالیا ۳۲ درصد و در اسپانیا ۳۳ درصد مردم واکسینه شده‌اند. در مجموع، ۱۴ درصد واکسنی که تا امروز در جهان تزریق شده است، در اتحادیه اروپا، که ۶ درصد جمعیت جهان را داراست، تزریق شده است.با این حال، هنوز در ۱۱ کشور جهان واکسیناسیون علیه کووید ۱۹ آغاز نشده است: «شش کشور در آفریقا (تانزانیا، بورکینا فاسو، چاد، بروندی، آفریقای مرکزی و اریتره)، دو کشور در قاره اقیانوسیه (وانوآتو، کریباتی)، دو کشور در آسیا (کره شمالی، ترکمنستان) و یک کشور در منطقه کاراییب (هاییتی)». براساس گزارش دیگری تقریباً 900 میلیون دوز واکسن در سطح جهان تزریق شده است که 81 درصد آن مربوط به کشورهای دارای درآمد بالا یا متوسط رو به بالا است. در این راستا آمریکا و برخی کشورهای اروپایی به رغم داشتن واکسن مازاد، حاضر به همکاری و صادرات واکسن کرونا نیستند؛ آنها در حالی که برنامه واکسیناسیون جمعیتی خود را پیش برده اند چند برابر نیاز خود به واکسن را نیز ذخیره کرده‌اند.آمریکا، اتحادیه اروپا، انگلیس، استرالیا، کانادا و ژاپن تاکنون بیش از 3 میلیارد دوز واکسن کرونا ذخیره کرده‌اند که این رقم بسیار بیشتر از نیاز آنها برای کل جمعیت‌شان است.
سازمان «عفو بین‌الملل» درباره عدم دسترسی عادلانه کشورها به واکسن کرونا اعلام خطر کرده و هشدار داده است که در کشورهای فقیر جهان از هر 10 نفر تنها یک تن می‌تواند به واکسن کرونا دسترسی داشته باشد. به گفته این سازمان در این میان متخلف‌ترین کشورها، دولت کانادا قرار دارد که با حجم واکسنی که سفارش داده می‌تواند تمام ۳۸ میلیون نفر جمعیت خود را پنج بار واکسینه کند. شبکه «سی‌سی‌تی‌وی» چین نیز طی گزارشی در همین زمینه در وب سایت خود نوشت است: « عدالت در توزیع واکسن از سوی سیاستمداران برخی از کشورهای غربی فراموش شده است. خرید و احتکار واکسن از سوی برخی از کشورهای پیشرفته، خودخواهی برخی سیاستمداران غربی را آشکار می‌کند و به همبستگی جهانی علیه همه‌گیری کرونا، آسیب جدی می‌زند. آمریکا، کانادا، انگلیس و اتحادیه اروپا به اندازه کافی واکسن کرونا برای تزریق به شهروندان خود را از قبل سفارش داده‌اند. این سبب می‌شود که این واکسن از سوی کشورهای ثروتمند احتکار شود. مجموعه‌ای از داده‌ها، واقعیت‌هایی دشوار را درباره وجود شکاف در جهان بین کشورهای فقیر و غنی از نظر دسترسی به واکسن نشان می‌دهد». بر اساس همین گزارش «کشورهای با درآمد بالا اگر چه تنها ۱۴ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، اما، بیش از نیمی از واکسن‌های کرونا در جهان را خریداری کرده‌اند»!
سازمان جهانی بهداشت با تعریف برنامه «کوواکس» برای توزیع عادلانه واکسن از کشورهای ثروتمند خواسته بود با اختصاص سهمیه به این برنامه، سازمان جهانی بهداشت را در اختصاص واکسن به کشورهای ضعیف‌تر کمک کنند اما این کشورها نه تنها این خواسته را برآورده نکرده، بلکه دست به احتکار واکسن در راستای منافع و سیاست‌های خود زده‌اند. .به گفته کارشناسان سازمان جهانی بهداشت، با این روند و عدم دسترسی کشورهای فقیر به واکسن، مهار ویروس کرونا در کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود. در این میان«تدروس ادهانوم» مدیر کل سازمان جهانی بهداشت نیز ضمن اشاره به وضعیت نامناسب توزیع واکسن ضد کرونا هشدار داده دنیا وارد وضعیت «آپارتاید واکسن» شده است. مدیرکل سازمان جهانی بهداشت پیش از این نیز ، از کشورهای ثروتمند خواسته بود به جای واکسیناسیون کودکان، به کشورهای فقیر واکسن بدهند. «تدروس آدهانوم» تاکید کرده بود:« بحران کنونی واکسن، نتیجه رسوایی در توزیع ناعادلانه واکسن است. بیش از ۷۵ درصد از همه کسانی که در سراسر دنیا واکسینه شده اند، تنها در 10 کشور اقامت دارند. تعداد واکسن‌هایی که تاکنون در سراسر دنیا تزریق شده است، اگر عادلانه توزیع می‌شد، برای پوشش دادن همه کادر درمان و افراد سالمند جهان کافی بود و در این صورت، اکنون اوضاع بسیار بهتری می‌داشتیم.» به گفته وی « نابرابری کنونی توزیع واکسن، همه گیری کووید ۱۹ را طولانی می‌کند».«اوکونجوایوئلا» رئیس سازمان تجارت جهانی نیز با هشدار به کشورهای ثروتمند گفته« در صورت تعلل در تحویل واکسن کرونا به کشورهای فقیر، با خطر تبعات آن روبرو خواهند شد». «هانس کلوگه» رئیس بخش اروپای سازمان جهانی بهداشت نیز گفته تا زمانی که 70 درصد از جمعیت جهان واکسن ویروس کرونا را دریافت نکنند نمی‌توان پایان این همه‌گیری را اعلام کرد. قبلا دولت چین نیز اعلام کرده بود در حالی که مردم آمریکا تنها چهار درصد جمعیت دنیا را تشکیل می دهند، دولت این کشور نزدیک به یک چهارم کل واکسن های کرونا را انبار کرده است. «هوا چانیینگ»، سخنگوی وزارت خارجه چین، در این باره گفته بود: «آمریکا ۳۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد که معادل تنها چهار درصد جمعیت دنیا است. با وجود این، 2 میلیارد و 600 میلیون دوز واکسن خریداری کرده که معادل یک چهارم کل دوزهای واکسن موجود در دنیا است و حالی که کشورها در تلاش هستند از تمامی ابزارهای موجود برای به دست آوردن واکسن‌هایی که به آن نیاز اضطراری دارند استفاده کنند، صدها میلیون دوز واکسن در انبارهای آمریکا است». «اگنس کالامار» رییس سازمان عفو بین الملل نیز ضمن درخواست تسریع فوری توزیع واکسن در سطح جهانی گفته «همه‌گیری ویروس کرونا از ناتوانی جهان برای همکاری موثر و عادلانه پرده برداشت به طوری که کشورهای ثروتمند تقریبا انحصار عرضه واکسن را در جهان در دست گرفته و کشورهای فقیر را برای مواجهه با بدترین پیامدهای بحران بهداشتی و حقوق بشر به حال خود رها کرده اند». این شرایط در اتحادیه اروپا حتی در دسترسی میان کشورهای مختلف اعضای اروپا نیز حاکم است به طوری که بسیاری از آنها از عدم تساوی در اختصاص واکسن شکایت دارند. «سباستین کورتس» صدر اعظم اتریش با ناعادلانه خواندن توزیع واکسن کرونا در اتحادیه اروپا گفته برخی از اعضای اتحادیه اروپا دوزهای بیشتری در مقایسه با دیگر کشورها دریافت کرده‌اند. از سوی دیگر ورود باندهای قاچاق به خرید و فروش واکسن کرونا بر دامنه مشکلات دامن زده است. پلیس بین‌الملل «اینترپل» چندی پیش نسبت به تلاش گروههای جرائم سازمان یافته هشدار داد که این باندها تلاش می کنند محموله های واکسن بیماری کووید-19 را بربایند و یا اینکه واکسن‌های جعلی را در بازار آزاد بفروشند.
در درون خود کشورها نیز دسترسی نابرابر به واکسن کرونا به موضوع نگران کننده ای تبدیل شده است. در همین رابطه روزنامه «اکسپرس» نوشته است ابرثروتمندان انگلیسی در تلاشند تا به ازای پرداخت ۲هزار دلار برای هر دوز، بدون نوبت مشمول دریافت واکسن بیشتر شوند! آنها با مراجعه به کلینیک‌های خصوصی، برای دریافت واکسن پول بیشتری پیشنهاد می‌دهند تا مانند مردم عادی در صف تزریق نایستند. رئیس یکی از همین کلینیک‌های خصوصی در مصاحبه‌ای با «ساندی تایمز» گفته است : «چگونه برخی می‌توانند تا این اندازه با خودخواهی خود دیگران را ناامید کنند. مگر ابتلا به ویروس انتخابی بوده است که دریافت و تزریق واکسن هم گزینشی باشد. فقرا و ثروتمندان به یک میزان تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و اما همه از امکانات یکسانی برخوردار نیستند».
اما در حالی که بسیاری از کشورها به دلیل سیاست های دولت های غربی قادر به فراهم کردن واکسن برای مردم خود نیستند در آمریکا مقامات برخی ایالت‌ها برای ترغیب مردم به زدن واکسن اعلام کرده‌اند هر کس واکسن بزند جایزه می‌گیرد. در همین راستا مقامات ایالت کالیفرنیا اعلام کرده‌اند 2 میلیون نفر اولی که در کالیفرنیا واکسن بزنند، کارت هدیه ۵۰ دلاری دریافت خواهند کرد. بنا بر گزارش رويترز، مقامات ایالت کالیفرنیای آمریکا به افرادی که قبل از پانزدهم ژوئن(25 خرداد) واکسن بزنند، در مجموع ۱۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار پول نقد و کارت هدیه می‌دهد.این تازه‌ترین مشوق ایالت‌های آمریکاست که می‌خواهند افراد بی‌حال و تنبل و کسانی را که درباره تزریق واکسن تردید دارند متقاعد به این کار کنند. بنا بر این گزارش این اقدام «گاوین نیوسام»، فرماندار دموکرات کالیفرنیا، بخشی از تلاش برای تقویت برنامه واکسیناسیون همزمان با آماده شدن این ایالت برای بازگشایی کامل اقتصاد خود در پانزدهم ژوئن(25 خرداد) است. ۱۰ نفر از اهالی کالیفرنیا که قبل از این تاریخ واکسن بزنند، هر یک برنده جایزه نقدی یک میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری پس از قرعه کشی خواهند بود. ۳۰ تن دیگر هم، هر یک ۵۰ هزار دلار دریافت خواهند کرد. ایالت‌ها و سازمان‌های خصوصی سراسر آمریکا نیز مشوق‌هایی برای متقاعد کردن افراد به تزریق واکسن کرونا ارائه کرده اند. این مشوق‌ها متفاوت است و از بلیت مسابقات بسکتبال گرفته تا کمک هزینه تحصیلی و پول نقد متغیر است.مسئولان اوهایو چهارشنبه گذشته به یک زن اهل «سیلورتون» که در قرعه کشی افرادی که واکسن زده اند، برنده شد، یک میلیون دلار جایزه داد. یک پسر دبیرستانی در «اینگلوود» هم کمک هزینه تحصیلی کامل شامل هزینه شهریه، کتاب، و خوابگاه در یکی از دانشگاه‌های دولتی اوهایو را دریافت کرد.
جمع بندی
بر اساس آمارهای رسمی، کرونا تا کنون بیش 172 میلیون را مبتلا کرده و متاسفانه بیش از 3 میلیون و 560 هزار نفر نیز در سراسر دنیا به دلیل ابتلا به این ویروس فوت کرده اند. از سوی دیگر بر اساس داده ها، اقتصاد جهانی نیز طی 18 ماه گذشته به شدت از این ویروس متضرر شده است. طی این مدت اقتصاد کشورهای آمریکا (منفی3.7درصد)، آلمان(منفی5درصد)، ژاپن (منفی5.3درصد)، فرانسه (منفی9.1درصد)، ایتالیا (منفی9.1درصد، هند (منفی9.9درصد) و انگلیس (منفی11.2درصد) کوچکتر شده اند. در این میان اقتصاد آمریکا تحت تاثیر ویروس کرونا شرایط بسیار بحرانی را سپری می‌کند به طوری که وزارت بازرگانی این کشور گفته است« آمریکا وارد بدترین بحران طی 74 سال گذشته خود شده است». در همین ارتباط، مشاور اقتصادی بایدن نیز گفته «خطر فروپاشی اقتصادی، آمریکا را تهدید می کند». اما نکته بسیار مهم درباره همه گیری کرونا طی 18 ماه گذشته در سراسر جهان این بوده که این ویروس طی این مدت شکاف های گسترده اجتماعی را در سراسر جهان به وضوح عیان کرده و نشان داده که آسمان برای فقرا و کسانی که از موقعیت اقتصادی و اجتماعی پایینی در جوامع بشری برخوردار هستند همه جا یک رنگ است. این وضعیت در کشورهای صنعتی و پیشرفته به دلیل در دسترس بودن آمارهای مقایسه ای عیان‌تر از بقیه نقاط جهان است. از سوی دیگر این روزها واکسن کرونا نیز به سرنوشت ویروس آن دچار شده و کشورهای ثروتمند با خرید و احتکار آن دسترسی جوامع فقیر به واکسن را مسدود کرده اند. در درون این کشورها نیز دسترسی ها به واکسن برای همه یکسان نیست و ثروتمندان با پرداخت مبالغ کلان از انتهای صف خود را به اول صف دریافت واکسن رسانده اند و این چرخه معیوب همچنان در بحران های بعدی نیز ادامه خواهد یافت. مسئولان سازمان بهداشت جهانی هشدار داده اند در صورت عدم دسترسی عادلانه به واکسن، جهان قادر به مقابله موثر با این ویروس نخواهد بود و ظاهراً در این میان گوش شنوایی وجود دارد و ملی گرایی افراطی، آپارتاید، نژادپرستی و استعمار در اشکال مختلف و جدید آن همچنان در جهان وجود دارد.
درگیری پلیس آلمان با مردم در اشتوتگارت
به دلیل عدم رعایت پروتکل های بهداشتی
تظاهرات علیه محدودیت های کرونایی در شهر «اشتوتگارت» آلمان، به درگیری میان آنها و نیروهای امنتی انجامید و پنج مجروح بر جای گذاشت.
این روزها برخی کشورهای اروپایی ، شاهد اعتراضات مردمی به ادامه محدودیت های کرونایی هستند. روز شنبه شهروندان انگلیسی و بلژیکی به خیابان ها ریختند و علیه واکسیناسیون و محدودیت ها اعتراض کردند. برخی معترضان هم کرونا را به عنوان یک شوخی و یا خبر جعلی ارزیابی کردند. روز یکشنبه نیز براساس گزارش شبکه «راشا تودی» در آلمان، صدها نفر از مردم اشتوتگارت عمدتا جوانان در مرکز این شهر علیه ادامه سختگیری‌ها و محدودیت‌های کرونایی تجمع اعتراضی برپا کردند و میدان «شوالتزپلاتز» (یکی از میدان های شلوغ و مورد علاقه جوانان این شهر) را به اشغال خود درآورند.
گفته می‌شود معترضان به سمت پلیس، بطری پرتاب کردند و چندین مورد درگیری میان تظاهرکنندگان و پلیس رخ داده، که در نهایت پلیس مجبور به استفاده از گاز اشک آور برای متفرق کردن آنها شده است.براساس این گزارش، در جریان این درگیری ها، حداقل پنج نیروی پلیس مجروح و دست کم شش معترض بازداشت شدند.
به گفته مقامات اشتوتگارت، رفت و آمد در این شهر از ساعت 10 شب تا شش صبح ممنوع است و در بقیه ساعات، افراد فقط می‌توانند در شهر تردد عادی داشته باشند و از تجمع در هر مکانی باید خودداری کنند. بسیاری از رستوران‌ها و کافه‌ها نیز در این شهر تعطیل است. طی آمارهای رسمی، آلمان در میانگین هفت روز گذشته، روزانه بیش از 4000 مبتلا به کرونا و حدود 151 فوتی ثبت کرده است. نتایج جدیدترین نظرسنجی ها نشان می‌دهد که با وجود کاهش چشمگیر مبتلایان جدید به کرونا در آلمان و افزایش سرعت روند واکسیناسیون، بیش از نیمی از شهروندان آلمانی همچنان از سیاست کرونایی دولت ناراضی هستند.این نظرسنجی نشان می‌دهد که ۲۴ درصد شهروندان از اقدامات کرونایی دولت بسیار ناراضی و ۳۰ درصد دیگر هم بیشتر ناراضی هستند. تنها شش درصد شهروندان از سیاست‌های کرونایی دولت بسیار راضی و ۳۵ درصد هم بیشتر راضی بودند. پنج درصد شهروندان هم در این باره ابراز بی اطلاعی کردند.