شما عضو شورای شهر می‌شوید نه رئیس‌کشور!
قاسم رحمانی
در شماره قبل به وعده‌های نامزدهای ریاست جمهوری پرداختیم. در این بخش به وعده‌هایی که نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا می‌دهند می‌پردازیم.
این وعده‌ها بسته به بزرگی و کوچکی شهرها و همچنین روستاها تفاوت دارد. در کلانشهرها مشکلات عمومی چون آلودگی هوا و صوتی، نظافت عمومی، حمل‌ونقل شهری، وضعیت ساخت‌وساز و ترافیک از مشکلات عمومی و اصلی است.
در برخی کلانشهرها همچون اهواز، مشکلاتی مثل فاضلاب، نبود سایبان، نبود وسایل سرمایشی مناسب در بازارها و مکان‌های عمومی و همچنین فقدان وسایل گرمایشی عمومی در کلانشهرهای سردسیری چون تبریز و مشهد از جمله مشکلات شهری علاوه‌بر مشکلاتی چون ترافیک و آلودگی
هوا و.. است.
در روستاها هم فاضلاب، نو‌سازی و بهسازی معابر اصلی و فرعی و آسفالت سطح روستاها، روشنایی معابر، رهاشدگی حیوانات اهلی و وحشی و... جزء مشکلات است.
با این‌حال نامزدها گاه وعده‌هایی می‌دهند که از توان آنها خارج است، مانند کاهش قیمت مسکن، استخدام جوانان و... حال آنکه به گفته برخی نمایندگان شورای شهر کلانشهرها، وادار کردن خودروها و کارخانه‌های دودزا به رفع آلودگی و نیروگاه‌ها برای خودداری از مصرف مازوت، دست شورای شهر و شهرداری نیست و بدون کمک دولت امکان‌پذیر نیست.
وظایف و اختیارات
یک کارشناس امور شهری می‌گوید:« نگاهی به قانون وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی شهر و روستا نشان می‌دهد که تمام تصمیمات شورا، شهرداری، دهداری و بخشداری باید با هماهنگی دستگاه‌های دولتی باشد و بخش اعظم وظایف شوراها هم نظارتی است و باید نتایج را به مقامات دولتی ارائه دهند.»
وی تصریح می‌کند: «کاندیداهای شورای شهر و روستا، بهتر است با نگاهی به اختیارات شوراها و بودجه و توان شهر و روستا و نهایتا کل کشور، وعده بدهند. برخی نامزدهای شوراها وعده‌هایی می‌دهند که رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند آن را اجرایی کند، مثل لغو سربازی. یا وعده‌هایی می‌دهند که چند برابر بودجه شهر یا روستایشان پول می‌خواهد!»
آلودگی هوا و صدا و تصویر
وقتی از مردم سؤال می‌شود که اولویت اول کلانشهرها چیست بلافاصله می‌گویند:« رفع آلودگی هوا» یک معلم که فوق لیسانس تاریخ دارد، می‌گوید:« اگرچه رفع یا کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها به همکاری دستگاه‌های مختلف، بستگی دارد اما اولین وظیفه شوراها به ویژه در کلانشهرها همین است. چون بدون هوا زنده بودن میسر نیست چه برسد به زندگی و تولید.»
همکارش هم تصریح می‌کند:« بدتر از آن، آلودگی صوتی است. کسی که هوا ندارد می‌میرد و به قول مومنین از زندان دنیا خلاص می‌شود اما آنکه آرامش روانی ندارد، به انواع بیماری‌های روانی و مرگ تدریجی و زجرآور دچار می‌شود.»
مردم خواسته‌های متفاوتی دارند. آنها می‌گویند؛ رفع آلودگی‌های بصری از نمای زشت و کج و کوله و بی‌تناسب ساختمان‌ها گرفته تا برخی ناهنجاری‌ها همچون سگ گردانی در معابر و پارک‌های عمومی و... که با فرهنگ ایرانی تناسب ندارد را نباید از یاد برد که سیمای کلانشهرها به ویژه تهران را بهم ریخته است.
یک روزنامه نگار می‌گوید:«چند سال پیش، یکبار که به شورای شهر رفته بودم، خانمی جلوی آقای چمران؛ رئیس‌قبلی شورای شهر را گرفته بود و می‌گفت شما مسئول مملکت هستید و باید به فرزندانم، شغل بدهید. آقای چمران هم می‌گفت ما جاروکش شهر تهران هستیم نه مسئول کل مملکت. این حاصل تصوری است که برخی نامزدهای شورای شهر در مردم ایجاد می‌کنند.»
وی می‌افزاید:«برخی نامزدها عمدتاً اصلاح‌طلب شوراهای شهر و روستا، چنان وعده‌هایی می‌دهند که انگار رئیس‌دنیا هستند در حالی که قرار است عضو شورای شهر بشوند و مترو و اتوبوس و تاکسی تهیه کنند و نظافت عمومی را بر عهده بگیرند.»
ترافیک و حمل‌ونقل عمومی
آنچه مردم مشاهده می‌کنند این است که ترافیک در کلانشهرها به‌ویژه تهران، در حد قفل‌شدگی است و یکی از خواسته‌های ثابت شهروندان، رفع یا کاهش آن است. بارها نمایندگان شوراهای کلانشهرها گفته‌اند که بدون هماهنگی دستگاه‌های مختلف، نمی‌توان ترافیک را رفع کرد یا کاهش داد.
یک کارشناس ترافیک می‌گوید:« نامزدهای محترم شوراهای کلانشهرها، باید بدانند که رفع ترافیک به ویژه در تهران، عزم ملی می‌خواهد. پس وعده درست به مردم بدهند. ترافیک با گسترش حمل‌ونقل عمومی، حذف تک سرنشین‌ها و کاهش موتورسیکلت‌ها، کاهش یافته و عبور و مرور نظم پیدا می‌کند. اما همین سه قلم، نیازمند هماهنگی با چند دستگاه و نهاد و سازمان مانند پلیس راهور، وزارتخانه‌های کشور و صنایع، سازمان برنامه و حتی بخش خصوصی دارد.»
در زمینه گسترش حمل‌ونقل شهری عمومی، شهرداری تهران بارها اعلام کرده که پایتخت به شش هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد. بر اساس اعلام فعالان صنعت حمل‌ونقل قیمت اتوبوس شهری به حدود سه تا چهار میلیارد تومان رسیده است. یعنی شهر تهران برای رفع یک قلم از نیازهای پایتخت به 18 تا 24 هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
این در حالی است که رئیس‌شورای شهر تهران می‌گوید:« لایحه بودجه شهرداری تهران در سال 1400 به مبلغ بیش از ۴۸ هزار میلیارد تومان تصویب شد که ۴۱ تبصره برای آن در نظر گرفته شده و اگر تبصره‌ها را حذف کنیم رقم بودجه ۳۸ هزار میلیارد تومان است.»
علی امام؛ مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه در آذرماه 99 گفته بود:« برای ساخت هر کیلومتر مترو باید یکهزار میلیارد تومان هزینه کرد. همچنین برای خرید هر رام قطار به طور متوسط ۱۶۸ میلیارد تومان هزینه باید صرف شود. با سهم مترو از پول اوراق مشارکت سال ۱۳۹۸ که مبلغ یکهزار میلیارد تومان می‌شود، فقط یک‌کیلومتر مترو می‌توان ساخت. البته منظور فقط احداث خط مترو است که یک کیلومتر آن حدود هزارمیلیارد تومان (به ارزش فعلی پول کشور)، بودجه می‌خواهد.»
بر اساس گزارش ایرنا، «تاکنون در طول ۱۰ سال گذشته، هزینه ساخت یک کیلومتر مسیر مترو و هر دستگاه واگن به دلار تغییری نکرده اما ارزش ریال پایین رفته است.»
همچنین اغلب شهرداران کلانشهرها در گذشته و حال از کمک نکردن دولت‌ها به مترو گفته‌اند و می‌گویند که بررسی‌ها نشان می‌دهد در دولت فعلی، این مسئله تشدید شده است.
معاون فنی و بهره‌برداری سازمان تاکسیرانی شهر تهران در دیماه 99 از ثبت‌نام بیش از ۱۷ هزار نفر از مالکین تاکسی‌های فرسوده برای نو‌سازی خبر داد و معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران هم در همان ایام از نو‌سازی سه هزار دستگاه از تاکسی‌های فعال در شهر تهران را اطلاع‌رسانی کرد. اگر 14 هزار دستگاه تاکسی با تسهیلات 70 میلیون تومانی بخواهد جایگزین فرسوده‌ها شود، به یک میلیارد تومان نیاز است.
یک حسابدار با شنیدن این آمار و ارقام می‌گوید:« اگر کسی چهار عمل اصلی را بلد باشد، می‌فهمد که با آن بودجه، نباید وعده‌های آنچنانی بدهد. به ویژه که شهر تهران با انباشت مشکلات، مواجه است.»
نظافت عمومی و جناح بازی
شهروندان تهرانی مخصوصا خانم‌ها از نظافت عمومی در معابر و اتوبوس‌های شهری رضایت ندارند. یک خانم کارمند که هر روز از اتوبوس برای رفت و آمد استفاده می‌کند، می‌گوید:
« فضای داخل و بیرون اغلب اتوبوس‌ها کثیف است. صندلی‌های پلاستیکی و حتی پارچه‌ای و شیشه‌ها و راهروها بسیار کثیف است و از زمان آغاز کرونا، بیشتر شده است. تمیز کردن اتوبوس که هزینه‌ای ندارد.»
شهروندان دیگری از کثیفی تاکسی‌ها گلایه دارند. یک خانم مسن که با چرخ دستی از تره‌بار برمی‌گردد، بلند بلند می‌گوید:« درخت‌ها را مثل چند سال پیش نمی‌شورند و خانه‌ها و خیابان‌ها پر شده از پشه و حشره. ببین خیابان چقدر کثیف است. کوچه‌ها که نگو!»
یک کارشناس شهری می‌گوید:« وقتی شوراها و شهرداری‌ها به جای رسیدگی به وظایف خود، به دنبال جناح‌بازی‌های سیاسی‌کارانه هستند، همین می‌شود. تهران، آن تمیزی و شادابی چند سال پیش را ندارد. سطل‌های زباله کم شده است. یکی از مسئولان شهرداری، یکی دوسال پیش در توهینی آشکار گفته بود مردم تنبل شده‌اند و سطل‌های زباله را کم کردیم که کمی راه بروند اما مردم زباله‌هایشان را همان جایی که سطل بوده روی زمین می‌گذارند. سطل‌ها، در ندارد
و بوی بدی می‌دهد. با توجه به فرهنگ مردم ما، شهرداری حداقل در شبانه‌روز باید دو بار زباله‌ها را ببرد. نامزدهای شورای شهر بدانند که اولین وظیفه شان رفع آلودگی‌های زیست محیطی
است.»
مشکلات خاص کلانشهرها
برخی کلانشهرها و حتی شهرهای کوچک‌تر علاوه‌بر مشکلات عمومی، مشکلات خاص آن شهر را هم دارند.
مثلا اهواز یکی از این کلانشهرهاست که دهه‌هاست با مشکل فاضلاب دست و پنجه نرم می‌کند و ماجراهای آن در اخبار و گزارش‌های خبری و غیرخبری بارها، اطلاع‌رسانی شده است. همچنین موضوع لایروبی کارون، نصب سایبان و دستگاه‌های سرمایشی در مراکز عمومی شهر و درختکاری انبوه، مهم‌ترین نیازهای شهری اهواز است. فقدان هر یک از اینها، سلامت شهروندان و شهر را به مخاطره می‌اندازد اما رفع آن از عهده شهرداری و شورا و حتی بودجه کل استان خوزستان، برنمی‌آید.
یک روزنامه‌نگار ساکن اهواز می‌گوید:« در سیل‌های اهواز و برخی شهرهای خوزستان، فاضلاب به خانه‌های مردم روانه شد. حل برخی مشکلات شهری با بودجه‌های ملی شدنی است اما نامزدهای شورا باید بدانند که می‌توان چنین بودجه‌ای را از تهران گرفت یا نه و بعد وعده بدهند. لایروبی کارون هم بودجه سنگینی می‌خواهد که از توان شهرداری و شورا خارج است.»
ساماندهی اطراف حرم‌ها در مشهد، قم و شیراز از مهم‌ترین خواسته‌های شهروندان این کلانشهرهاست. به ویژه که این شهرها، سالانه چند میلیون زائر یا توریست از داخل و خارج می‌پذیرند.
وضعیت اختیارات شورا در روستاها
به برکت انقلاب اسلامی و با تلاش مسئولان به ویژه در دولت‌های نهم و دهم، 90 درصد روستاهای کشور از امکاناتی چون آب سالم، برق، گاز و تلفن برخوردار شده‌اند اما همچنان به امکاناتی نیاز دارند که برخی از آنها مربوط به دهیاری‌هاست.
بر اساس بررسی‌ها، اغلب روستاهای کشور، فاقد آسفالت درون روستایی است. در برخی روستاها، خیابان‌ها و کوچه‌ها، برای عبور مرور، مناسب‌‌سازی نشده است اما دهیاری‌ها می‌گویند به دلیل هزینه‌های بالا، این کارها از عهده ما خارج است.
یک روستایی در استان اصفهان با خنده شوخ‌طبعانه‌ای می‌گوید:« اغلب روستاها، شبکه فاضلاب و بهداشت ندارند اما دولت تدبیر و امید به آنها اینترنت پرسرعت داده است! حال آنکه به دلیل جمعیت کم، فاصله‌گذاری اجتماعی در مدارس روستایی کار سختی نیست و نیازی به شاد نبود. در دولت اصلاحات هم به گاز و آبرسانی داخل خانه نیاز داشتیم اما به ما تلفن دادند! که بعداً در دولت نهم و دهم صاحب آب و گاز شدیم.»
یک معلم روستایی هم می‌گوید:« صبح‌ها و عصرها با حیوانات اهلی ولگرد یا وحشی رو‌به‌رو می‌شویم. جمع‌آوری این حیوانات بر عهده دهیاری‌ها با کمک سازمان محیط زیست است اما کاری نشده. کسانی که عضو شورای روستاها می‌شوند این مشکلات را حل کنند. دولت هم به رفع مشکل فاضلاب روستایی
کمک کند.»