روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» در گزارشی به بررسی گفت‌وگوهای وین پرداخته و نوشته گرچه ایران و آمریکا می‌گویند که در این گفت‌وگوها هدف مشترک بازگشت به تعهدات برجامی را دنبال می‌کنند، اما اختلاف نظر عمیقی بر سر معنای این مسئله با یکدیگر دارند.
به نوشته این گزارش، ایرانی‌ها خواستار حفظ تجهیزات پیشرفته تولید سوخت هسته‌ای هستند که بعد از خروج ترامپ از برجام نصب کرده‌اند و همچنین می‌خواهند با سیستم مالی جهان فراتر از آنچه در توافق سال ۲۰۱۵ مشخص شد، ادغام شوند. از طرف دیگر، دولت بایدن می‌گوید که احیای توافق قدیمی تنها گامی به سوی هدف نهایی است و باید فوراً با توافقی که مسائل دیگر را پوشش می‌دهد، همراه شود. درخواستی که ایران آن را قویاً رد می‌کند.
توافق طولانی‌تر و محکم‌تر!
بر اساس این گزارش، حالا همان‌طور که مذاکره‌کنندگان بار دیگر در وین جایی که دور جدید گفت‌وگوها روز جمعه آغاز شد، مشغول هستند، دولت بایدن خود را در نقطه تصمیم‌گیری مهمی می‌بیند. احیای توافق سال ۲۰۱۵ طبق گفته‌های مقام‌های اروپایی، ایرانی و آمریکایی قابل انجام است اما دستیابی به آنچه «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا توافق «طولانی‌تر و محکم‌تر» خوانده، چیزی که به ادعای این گزارش می‌تواند ایران را از انباشت مواد هسته‌ای برای چندین نسل بازدارد، آزمایش‌های موشکی آن را متوقف کند و به حمایت آن از تروریسم پایان می‌دهد، به نظر خیلی دور می‌رسد.
به نوشته نیویورک‌تایمز، این احتمالاً آسیب‌پذیری مهم سیاسی برای بایدن است که می‌داند بعد از نشست‌های سخت و طولانی در وین و جاهای دیگر نمی‌تواند به سادگی چیزی را تکرار کند که دولت اوباما شش سال پیش مذاکره کرد و در عین حال وعده‌های مبهمی درباره اینکه چیزی بسیار گسترده‌تر و بهتر ممکن است در پی آن وجود داشته باشد، بدهد.
ولی‌رضا نصر، مقام سابق آمریکایی که اکنون در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته در دانشگاه «جانز هاپکینز» فعالیت می‌کند، معتقد است ایران و ایالات متحده در حال گفت‌وگو درباره توافق‌های متفاوت هستند و برای همین است که این گفت‌وگوها اینقدر کند پیش می‌رود. در ادامه این گزارش آمده است: آمریکایی‌ها احیای توافق قدیمی را گام اول به سمت توافقی بسیار بزرگ‌تر می‌بینند و تمایل ایران برای کاهش یک سری محدودیت‌های مالی فراتر از توافق، که اغلب شامل انجام معاملات با بانک‌های غربی می‌شود، آنها را ترغیب کرده، زیرا به گفته یک مقام ارشد دولت آمریکا شرایط را مهیا می‌کند برای مذاکره درباره توافق بعدی. ایرانی‌ها اما حتی حاضر به گفت‌وگو درباره توافق گسترده‌تر نیستند. طبق این گزارش، در حالی که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران می‌گویند توافق نزدیک است و «حسن روحانی» روز شنبه در‌اشاره به طرح آمریکا درخصوص اینکه چه چیزی در صورتی که تهران محدودیت‌های شدید تولید هسته‌ای خود را بازگرداند، امکان‌پذیر است، خطاب به مردم گفت که تقریباً همه تحریم‌های اصلی برداشته شده است، بلینکن اما گفته که نه به این سرعت. او و دیپلمات‌های اروپایی تاکید دارند که ایران هم باید با جرئیات بگوید که چه محدودیت‌هایی هسته‌ای را بازخواهد گرداند.
مذاکرات و انتخابات
به نوشته نیویورک تایمز، ایران خواستار برداشته شدن تحریم‌هایی است که آمریکا سازگار با توافق می‌خواند و در عین حال اصرار دارد که زیرساخت‌های هسته‌ای بیشتری -بخصوص سانتریفیوژهای پیشرفته- را حفظ کند. در عوض، ایران می‌گوید که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند سانتریفیوژهای جدید را مورد بررسی قرار دهد، موضوعی که از نظر واشنگتن غیرقابل قبول است. بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی، همزمان با ادامه گفت‌وگوها، ایران با افزودن بر ذخایر اورانیوم غنی شده خود و تجهیزات تولید آن‌ها، فشار را حفظ می‌کند. در عین حال هر دو طرف با محدودیت‌های سیاسی هم مواجه هستند. از طرفی دولت ایران با بی‌اعتمادی داخلی به آمریکا مواجه است و از طرف دیگر بایدن با کنگره‌ای طرف است که به توافق دید خوبی ندارد و تا حد زیادی نگرانی‌های اسرائیل را در نظر می‌گیرد.
نیویورک تایمز در ادامه به نقل از مقام‌ها، افزود: با نزدیک شدن به انتخابات ایران زمان بسیار فشرده است و دولت بایدن تا موضع مذاکرات خود را مشخص کند، بخش بزرگی از این زمان را از دست داده است. آمریکایی‌ها ابتدا خواستار بازگشت ایران به تعهدات شدند و سپس تصمیم گرفتند برخی از تحریم‌های دوره ترامپ را به عنوان اهرم فشار به منظور تحمیل مذاکرات گسترده‌تر حفظ کنند.
غنی‌سازی 60 درصد، برگ برنده
به گفته مقام‌ها، در دو گفت‌وگو در ماه فوریه، اروپایی‌ها از مقام‌های آمریکایی خواستند مذاکرات را به طور جدی آغاز کند و برخی تحریم‌ها را به نشانه حسن نیت بردارد. این پیشنهاد‌ها نادیده گرفته شد. اما زمانی که ایران تصمیم برای غنی‌سازی ۶۰ درصدی گرفت، واشنگتن مسائل را از ترس کاسته شدن از «زمان‌گریز» (مفهوم ابداعی آمریکایی‌ها برای‌اشاره به زمان لازم جهت تولید اورانیوم غنی‌شده کافی به منظور تولید یک بمب اتمی) جدی‌تر گرفت. اواخر مارس بود که توافق شد درباره برجام گفت‌وگو شود و گفت‌وگوهای وین اوایل آوریل آغاز شد. پس از آن زمان بیشتری طول کشید تا آمریکایی‌ها پذیرفتند که به بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ به همان شکل اولیه رضایت دهند. در ادامه این گزارش گفته شده که ترامپ بیش از ۱۵۰۰ تحریم را بازاعمال یا اعمال کرد تا از احیای توافق ممانعت کند. این تحریم‌ها بسته به اینکه چقدر مشخصاً با توافق در مغایرت است، در سه دسته سبز، زرد و قرمز قرار گرفته‌ است. نیویرک تایمز در تشریح مفهوم این رنگ‌ها نوشته سبزها برداشته می‌شود، درباره زردها باید مذاکره شود و قرمزها باقی خواهد ماند. به ادعای مقام‌های مورد استناد نیویورک‌تایمز، تصمیم‌گیری درباره اینکه چه تحریم‌هایی برداشته شود، به لحاظ سیاسی برای دو کشور حساس است. به عنوان مثال، در رده زرد، ایران اصرار دارد که تحریم دوره ترامپ علیه بانک مرکزی تحت برچسب تروریسم باید برداشته شود زیرا به تجارت آسیب می‌زند. اما به ادعای این گزارش، به طور مثال برداشتن عنوان تروریستی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای واشنگتن مسئله‌ای پیچیده‌تر خواهد بود.
در بخش دیگری از این گزارش به تلاش آمریکایی‌ها برای رسیدن به درخواست‌های زیاده‌خواهانه خود با این ادعا که ایران به دنبال دستیابی به مزایای بیشتری فراتر از آنچه در برجام توافق شد،‌اشاره شده و آمده است: مقام‌های آمریکایی می‌گویند که ایران به دنبال مزایای بیشتری از آنچه در برجام توافق شد هستند، بنابراین باید مایل به گفت‌وگوهای بیشتر هم باشند. آنها (مقام‌های آمریکایی) همچنین می‌گویند که حاضرند درباره چگونگی تقویت توافق به شکلی که منافع هر دو طرف تامین شود، گفت‌وگو کنند اما این تصمیمی است که ایران باید بگیرد.
خوشحالی بایدن از گنجاندن مکانیسم ماشه در برجام
وبگاه پالیتیکو گزارشی را منتشر کرده که به بررسی رویکرد رئیس‌جمهور فعلی آمریکا به ایران از گذشته تاکنون می‌پردازد. در بخشی از این گزارش، به یک مصاحبه بایدن با شبکه خبری ان‌بی‌سی در سال 2005‌اشاره شده است.
بر اساس گزارش فوق، «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۰۵ در دوران سناتوری خود، در مصاحبه‌ای با شبکه «ان‌بی‌سی نیوز» از تمایلش برای تغییر رژیم در ایران گفته بود.
وی در این مصاحبه گفته بود: مایلم تغییر رژیم در ایران را ببینم، اما فکر می‌کنم سیاست باید این باشد که «چطور آنها (ایرانی‌ها) را از دستیابی به سلاح اتمی بازداریم؟ چطور مانع پیشرفت آنها در فناوری موشکی شویم و چطور از تبدیل شدن آنها به مزاحم و دردسر در... عراق ممانعت کنیم؟»
بایدن در ادامه گفت: این باید سیاست ما باشد. و به نظرم می‌رسد که برای انجام این کار باید با آنها سرو کار داشته باشیم. مذاکرات بسیار بسیار سختی خواهد بود اما باید وارد بازی شویم. باید آنها را به مشارکت واداریم.
در بخش دیگری از گزارش پالیتیکو آمده است که در سال‌های بعد و در دوران حضور او در سمت معاون رئیس‌جمهور آمریکا زمانی که جزئیات برجام در مرکز توجهات قرار داشت، بایدن هم برخی موارد فنی را با توجه ویژه به اقدامات طراحی‌شده برای بازرسی و راستی‌آزمایی تعهد ایران به مفاد برجام، مورد توجه قرار داد.
او به طور خاص از یکی از به ادعای «پالیتیکو» پیچیده‌ترین و در عین حال هوشمندانه‌ترین بندهای توافق که «اسنپ‌بک» (مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها یا مکانیسم ماشه) نامیده می‌شد، خوشحال بود. وی در اظهارنظری در این خصوص گفته بود: اسنپ‌بک به طور خلاصه، به آمریکا این امکان را داده که به طور خودکار تحریم‌ها علیه ایران را از طریق وتو در شورای امنیت سازمان ملل دوباره اعمال کند.
مکانیسم ماشه به همان سازوکاری گفته می‌شود که دولت ترامپ تلاش کرد از طریق آن شش قطعنامه سابق شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند اما با مخالفت دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد ناکام ماند.
زیاده‌گویی آلمان درباره برجام
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در حاشیه نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل که یکی از محورهای آن بررسی آخرین تحولات گفت‌وگوهای وین است، با بیان اینکه زمان در این گفت‌وگوها برای احیای برجام، عنصر حیاتی است، افزود این گفت‌وگوها طولانی است اما در فضای خوبی در حال انجام است.
به گزارش رویترز، دیپلمات ارشد آلمانی اظهار داشت: گفت‌وگوها (در وین) سخت و طاقت‌فرساست اما همه مشارکت‌کنندگان در حال انجام گفت‌وگوها در فضایی سازنده هستند. با این حال زمان رو به پایان است.
وی سپس با اتهام‌زنی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، گفت: ما به دنبال احیای کامل توافق هسته‌ای ایران هستیم زیرا این تنها راه تضمین این مسئله است که ایران قادر نخواهد بود به سلاح اتمی دست یابد.
ماس افزود: ما در این نشست به همراه جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه، همکاران خود در اتحادیه اروپا را درخصوص وضعیت گفت‌وگوهای وین مطلع می‌کنیم.
دور جدید رایزنی‌ها در وین در چارچوب کمیسیون مشترک برجام که از روز جمعه ۱۷ اردیبهشت‌ماه در پایتخت اتریش آغاز شد، همچنان ادامه دارد.
تاکید مقامات بانکی ایران
بر رفع قطعی تحریم‌های بانکی
بلومبرگ طی گزارشی نوشت: ایران در صدد است تا در جریان مذاکرات هسته‌ای رفع تضمین‌شده و قطعی تحریم‌ها علیه صنعت بانکداری خود را دریافت کند.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران در پاسخ مکتوب به پرسش‌هایی در ارتباط با محدودیت‌های دسترسی ایران به سیستم پرداخت بین‌المللی در بلژیک (سوئیفت) گفت: «لغو تحریم‌ها علیه بانک مرکزی و بانک‌های ایرانی، سوئیفت و هرگونه نقل و انتقال پول میان آنها و بانک‌های بزرگ خارجی، باید مورد تایید قرار گیرد.» وی افزود: مقامات بانک مرکزی مستقیما در این مذاکرات مشارکت دارند تا از واقعی و ملموس بودن لغو تحریم‌های آمریکا اطمینان حاصل کنند.
بلومبرگ با توجه به جریمه‌های سنگینی که بانک‌های بزرگ خارجی در ارتباط با معامله با ایران نظیر بانک‌هایی در کره جنوبی و انگلیس متحمل شده بودند، نوشت، توافق هسته‌ای برای متقاعد کردن بانک‌های اروپایی برای همکاری با ایران، حتی قبل از اینکه ترامپ از توافق خارج شود، هم کافی نبود.
سفر قریب‌الوقوع رئیس ‌آژانس به ایران
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شبکه العربیه گفت که اگر طرف‌های مذاکره‌کننده در وین تا پیش از تاریخ ۲۰ ماه می ‌به توافق نرسند او به تهران سفر خواهد کرد تا درخصوص رسیدن به توافقی دیگر برای ادامه انجام بازرسی‌ها گفت‌وگو کند.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در گفت‌وگوهای برجامی وین نیز روز جمعه به خبرنگار ان‌اچ‌کی در این خصوص گفته بود ایران امیدوار است پیشرفت کافی (در وین) حاصل شود تا به تمدید (توافق با آژانس) نیازی نباشد، اما اگر نیاز شود، ایران در زمان مناسب تمدید را در نظر خواهد گرفت.