راهکارهایی بـرای موفقیتِ امتحانات پایان سال تحصیلی در شرایط کرونایی - بخش پایانی
خط بطلان بر اضطراب امتحان و موفقیت طلایی دانش‌آموزان
گالیا توانگر
مسئولان آموزش و پرورش برای پایه نهم به دلیل هدایت تحصیلی و برای پایه دوازدهم که در سرنوشت کنکور مؤثر است، اصرار دارند که امتحانات حضوری باشد؛ اما از سوی دیگر خانواده‌ها و دانش‌آموزان نگران امتحان حضوری با توجه به اضطراب و ترس ناشی از فراگیری بیماری کرونا هستند. به هر جهت حرف این گروه منتقد این است که اگر امتحان در سایر پایه‌های تحصیلی غیرحضوری برگزار می‌شود، چرا باید تنها در پایه‌های 9 و 12 حضوری برگزار گردد؟ این تصمیم به دور از عدالت و نیز رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. البته موافقین برگزاری امتحان حضوری نیز شائبه تقویت احتمال تقلب در پایه‌های حساس تحصیلی 9 و 12 را مطرح کرده و نیز می‌گویند: «مگر در مواقع دیگر کاملا فرزندان در قرنطینه هستند؟!»
بر اساس مصوبه ۹۷۷ مورخه ۱۳ مرداد ۱۳۹۹ شورای عالی آموزش و پرورش در مورد «نحوه خدمات آموزشی و تربیتی مدارس در دوره بیماری‌های همه‌گیر»، امتحانات پایه‌های نهم و دوازدهم به دلیل تأثیر نتایج آنها در سرنوشت تحصیلی دانش‌آموزان به‌صورت حضوری برگزار می‌شود.
از ۲۷ اردیبهشت تا ٢۴ خردادماه، امتحانات نهایی در گروه‌های تجربی و ریاضی و گروه علوم انسانی و معارف برگزار می‌شود.
مقرر شده است، امتحانات پایه نهم در شرایطی که وضعیت مناطق استان یکسان باشد، سؤالات به‌صورت استانی و بر مبنای وضعیت تعیین‌شده طرح شود، سؤالات هماهنگ پایه نهم برای هر استان و یا منطقه به‌صورت مجزا طراحی شود و دانش‌آموزان پایه نهم در مدرسه خود امتحان
می‌دهند.
مسئولان آموزش و پرورش تاکید دارند:
« به‌منظور حفظ سلامت دانش‌آموزان و عوامل اجرایی، امتحانات به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که دانش‌آموزان در گروه‌های مجزا در جلسات امتحان حاضر شوند.
امسال دو هزار و ۷۰۰ حوزه برگزاری نسبت به شرایط عادی، افزایش یافته است تا دانش‌آموزان با فاصله دو متر از یکدیگر و در فضایی که از تهویه کافی برخوردار است، روی صندلی قرار گیرند.»
اما به راستی همه بودجه چند میلیاردی که پیش‌تر به تجهیز بهداشتی مدارس تخصیص یافته، صرف این مهم خواهد شد و خانواده‌ها بی‌اضطراب کرونایی شدن فرزندانشان آنها را روانه جلسه امتحان خواهند کرد؟
گلایه‌های خانواده‌ها
از برگزاری حضوری امتحانات
خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت وزارت آموزش و پرورش ضمن بیان این مطلب که حفظ سلامت دانش‌آموزان اولویت اصلی آموزش‌وپرورش است درباره امتحانات حضوری پایه نهم و دوازدهم توضیح می‌دهد: « همان‌اندازه که حفظ سلامت دانش‌آموزان مهم است، هدایت تحصیلی و آینده تحصیلی دانش‌آموزان هم امر مهمی محسوب می‌شود که نباید لطمه و آسیبی به آن وارد شود.»
وی در ادامه می‌گوید: « هدایت تحصیلی دانش‌آموزان و انتخاب رشته آنها به لحاظ تأثیری که در سرنوشت تحصیلی آنان دارد، بسیار حائز اهمیت است، لذا نباید اجازه دهیم که فضا دوقطبی شود و طوری القا کنیم که دو مقوله سلامت و امتحانات کنار هم نمی‌توانند باشند، درصورتی‌که اگر پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود، می‌توانیم در جایی که لازم باشد، امتحان حضوری برگزار کنیم.
تعطیل کردن امتحانات حضوری به معنای عدم تفکیک دانش‌آموزان برای شاخه‌ها و رشته‌های مختلف تحصیلی است. این موضوع، موجب تورم در یک رشته یا شاخه یا کمبود در رشته و شاخه دیگر می‌شود و بازار کار را نیز در آینده دچار مشکل می‌کند.»
مهدی حسام که پدر دو دانش‌آموز یکی پایه دوازدهم و دیگری پایه هفتم است، می‌گوید: « شرایط کرونا بسیار بد شده است و شاهد مبتلا شدن افراد زیادی در جامعه هستیم. آموزش و پرورش با چه تضمینی بابت سلامتی بچه‌ها می‌خواهد آنها را سر امتحان بکشاند؟ با این وضع درس خواندن مجازی که معلوم نیست چیز زیادی یاد گرفته باشند، حالا باید امتحان حضوری هم بدهند؟!»
وی ادامه می‌دهد: «فرزند ما در کنار دغدغه کنکور، باید دغدغه امتحان نهایی را داشته باشند، آخر این چه تصمیمی است که آموزش و پرورش گرفته است؟ چرا فشار روانی بچه‌ها را چند برابر کرده است؟»
فاطمه مهربانیان مادر یک دانش‌آموزان پایه دوازدهم نیز در صف منتقدین برگزاری امتحان حضوری پایه‌های 9 و 12 می‌گوید: « در حال حاضر شاهدیم که داوطلبان کنکور درخواست دارند که کنکور در موعد مقرر که آن هم چند ماه دیگر است، برگزار نشود، چرا آموزش و پرورش اصرار به برگزاری امتحانات دارد؟»
وی اضافه می‌کند: « به نظر ما بهتر است که آموزش و پرورش به جای خطر انداختن جان دانش‌آموزان، فکر دیگری کند و شرایط کنکور را به کمک سازمان سنجش و وزارت علوم تغییر دهد.»
نگرانی مجلسی‌ها
از برگزاری امتحانات حضوری
مهدی اسماعیلی رئیس‌کمیته آموزش و پرورش کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می‌گوید: «اگر شیوع بیماری کرونا تنزل پیدا نکند، قطعا اجتماع دانش‌آموزان برای حضور در آزمون، خطرات جانی به همراه خواهد داشت، بنابراین ما با برگزاری آزمون مدارس در این وضعیت مخالف
هستیم.»
رئیس‌کمیته آموزش و پرورش کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، یادآورمی‌شود: «ستاد مقابله با کرونا باید این وضعیت را پایش کند و اگر احساس کرد که اجتماعات دانش‌آموزی برای برگزاری آزمون خطرناک است باید از اجرای این روش
خودداری کند.»
علی کریمی فیروزجایی عضو هیئت‌رئیسه مجلس هم در نامه به وزیر آموزش و پرورش نوشته: «بی‌شک اختلاط حدود 2 میلیون دانش‌آموز در سراسر کشور در مقاطع نهم و دوازدهم در انتقال ویروس به ۲ میلیون خانواده، می‌تواند فاجعه‌ای جدید و احتمالاً موج پنجم کرونا را در کشور رقم بزند و در صورت بروز این فاجعه، مسئولیت آن نه صرفاً با ستاد کرونا بلکه با تمامی پیشنهاد دهندگان و کارشناسان، مدیران و مسئولان آن وزارتخانه
خواهد بود.»
راهکارهایی برای کاهش اضطراب شدید
در امتحان
به هرجهت چه امتحانات حضوری برگزار گردند و چه غیرحضوری، چه در شرایط کرونایی و چه در شرایط غیرکرونایی؛ فی‌نفسه با خود موج اضطراب را به همراه دارند. هر چند که در شرایط کرونایی با تشدید اضطراب‌ها رو‌به‌روییم. در این بین سؤال اساسی این است که چه کنیم تا از موج اضطرابمان کم شود و در شرایط بهتری امتحان دهیم؟
اضطراب امتحان ناشی از یک مسیر اشتباه است که از قبل تا بعد از امتحان امتداد دارد. باید بدانید که از خود چه انتظاری دارید و در حد توانتان از خود توقع داشته باشید؟ سعی کنید در کلاس یادداشت‌برداری کنید. مرور آنها قبل از امتحان، فضای کلاس و درس را به یادتان آورده و استرس شما را کاهش می‌دهد. زمان خود را عاقلانه مدیریت کنید و شب امتحانی نباشید. هرچه زمان مطالعه برای امتحان بیشتر باشد، مطالب بیشتر در حافظه شما می‌ماند و اضطراب کمتر می‌شود. بهترین مکان برای مطالعه خود را پیدا کنید. درباره تمام چیزهایی که برای مطالعه نیاز دارید، فکر کرده و شرایطی فراهم کنید که بیشترین ملاک‌های شما را برآورده کند. سعی کنید استراحت‌های مکرر داشته باشید. کارکرد مؤثر مغز انسان 45 دقیقه است و تحقیقات نشان داده که تمرکز طولانی مدت روی یک چیز، توانایی مغز در فهمیدن آن مطلب را کاهش می‌دهد. به میزان کافی آب بنوشید. حداقل 8 لیوان در روز. آب کم شما را ضعیف و مضطرب می‌کند. به دستاوردهای خود پاداش دهید. هرچند کوچک. مثلا بعد از یک ساعت مطالعه مفید، 20 دقیقه اینترنت یا بازی به خود هدیه دهید. والدین نیز می‌توانند برای کمک به کاهش استرس کودکان خود پاداش‌هایی کوچک در نظر بگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه استرس کودکان کلیک کنید. ورزش، تغذیه سالم و خواب کافی، بسیار می‌تواند به شما در کاهش اضطراب کمک کند.
مینا سعادت‌پور یک مشاور تحصیلی ضمن بیان پیشنهادات بالا برای کاهش اضطراب امتحان، از شیوه‌های کاهش اضطراب در روز امتحان چنین می‌گوید: « صبحانه مفصل در روز امتحان بسیار مهم است؛ زیرا شما به سطح کافی انرژی نیاز دارید. غذاهای دارای قند زیاد مناسب نیست. تخم مرغ آب پز یا عدسی بسیار گزینه مناسبی است. مایعات کافی مصرف کنید؛ زیرا کاهش آب بدن، تاثیر منفی بر کارکرد مغز می‌گذارد. سعی کنید زودتر از موعد به محل امتحان برسید. ترس از دیر رسیدن استرس و اضطراب شدیدی به بار می‌آورد. قبل از پاسخ دادن به هر سؤال، دقیقا منظور سؤال و چیزی که از شما می‌خواهد را بفهمید. عجله نکنید، ابهام باعث اضطراب می‌شود.» وی درباره شیوه‌های کاهش اضطراب در حین امتحان توضیح می‌دهد: «عجله نکنید. وقت خود را بر اساس دستور العمل آزمون مدیریت کنید و سعی کنید بیش از حد برای یک سؤال وقت نگذارید؛ زیرا چه پاسخ دادن به آن و چه پاسخ ندادن،
باعث اضطراب می‌شود. اگر جایی گیر کردید از مسئول امتحان بپرسید. او ممکن است به سؤال شما پاسخ بدهد. چیز زیادی از دست نمی‌دهید و به شما آسیبی نمی‌رسد. فقط چند ثانیه برای بالا بردن دست و سؤال پرسیدن را از دست داده‌اید.»
از این مشاور تحصیلی می‌پرسم: «چنانچه در زمان امتحان دچار اضطراب شدید شویم، چه باید کنیم؟»
وی پاسخ می‌دهد: «برای کاهش اضطراب امتحان پیش از هر چیز بررسی کنید که چه احساسی دارید؟ برخی از علایم اضطراب شامل گرفتگی عضلات، خشکی دهان، تهوع و سردرد، تپش قلب، افکار مریض و مشکل تمرکز می‌شود. با چشمان بسته نفسی عمیق بکشید، به مدت 4 ثانیه. سپس به مدت 6 ثانیه نفستان را حبس کرده و در طول 4 ثانیه آن را به آرامی بیرون دهید. نفس عمیق بدن شما را شل کرده و جریان اکسیژن مغز را افزایش می‌دهد.عضلات خود را شل و سفت کنید. شانه‌های خود را تکان دهید و کمی نرمش کنید. اگر نیاز دارید کمی استراحت کنید. به امتحان و دور نمای آن نگاه کنید. به این فکر کنید که شکست در این امتحان پایان دنیا نیست و آینده بزرگ شما، بسیار وسیع‌تر از آن است که این امتحان آن را دگرگون کند.»
و اما پس از امتحان چه باید کرد؟ سعادت پور پاسخ می‌دهد: «استرس‌های پس از امتحان نیز ممکن است به شما آسیب بزند. بنابراین اصلا به امتحان و نتایجش فکر نکنید. زمان را رها کنید و هر کاری که دوست دارید و از آن لذت می‌برید، انجام دهید. هر کاری که ذهن شما را از امتحان دور می‌کند، انجام دهید. به امتحان به عنوان یک تجربه نگاه کنید و از اینکه به اینجا رسیده اید، لذت ببرید.
اشتباهی که بسیاری از دانش‌آموزان
مرتکب می‌شوند
برای موفقیت در امتحانات باید خوب مطالعه کنید، ولی نه اینکه بدون مدیریت کردن زمان به سمت کتاب‌ها شیرجه بروید و شروع به خواندن کنید. باید برای مطالعه و امتحانات طرح و نقشه داشته باشید، جدول یا نموداری رسم کنید و به طور دقیق مشخص کنید که چه اهدافی دارید، برای رسیدن به این اهداف چقدر مطالعه
و با چه کیفیتی نیاز است؟
مسلما اهداف هر فرد با فرد دیگر تفاوت دارد، یک نفر برای شاگرد اول شدن درس می‌خواند و دیگری برای رهایی از تجدیدی! پس مشخص کردن هدف اولین و مهم‌ترین گام برای مدیریت کردن زمان است.
اشتباهی که بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان مرتکب می‌شوند این است که هنگام مطالعه برای امتحانات در کنار خودشان سرگرمی‌هایی مثل بازی با گوشی‌های تلفن همراه قرار می‌دهند، اگر در منزل هستید یا در کتابخانه، فرقی ندارد، در زمان مطالعه برای امتحانات کاملا گوشی را کنار بگذارید و از مایعات خنک مثل شربت، آبمیوه و یا حتی آب استفاده کنید.
خوردن میوه و خوراکی و نوشیدن مایعات خنک، آب از دست رفته بدن و سلول‌های مغزی را در حین مطالعه جبران می‌کنند و از خستگی زودرس جلوگیری به‌عمل می‌آورند.