ثواب؛ رجوع عمل
واژه ثواب به معنای رجوع است؛ چرا که ثواب از «ثاب» به معنای «رَجَع» است. اینکه پاداش اعمال را ثواب گفته اند؛ چون رجوع نتيجه عمل انسان به انسان است و انسان نتیجه عمل خودش را دریافت میکند. در آیات قرآنی، ثواب، هم برای عمل خوب و هم برای عمل بد یعنی پاداش خیر و شر آمده است.
ثواب به معنای پاداش خیر: خداوند در آیه103سوره بقره میفرماید: وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُواْ واتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ اللَّه خَيْرٌ لَّوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ؛ و اگر ايمان آورده و پرهيزگارى كرده بودند، هر آينه پاداشى از نزد خدا برايشان بهتر بود، اگر مىدانستند.
ثواب به معنای پاداش شر: خداوند میفرماید: قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَـئِكَ شَرٌّ مَّكَاناً وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ؛ بگو: «آيا شما را به بدتر از [صاحبانِ] اين كيفر در پيشگاه خدا، خبر دهم؟ همانان كه خدا لعنتشان كرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزينگان و خوكان پديد آورده و آنان كه طاغوت را پرستش كردهاند. اينانند كه از نظر منزلت، بدتر، و از راه راست گمراهترند.» (مائده، آیه 60)
البته در قرآن گاه از ثواب با عنوان «مرَدّاً» تعبیر شده که برگرفته از واژه «ردّ» و مردود و بازگرداندن است.(مریم، آیه 76) در حقیقت این عمل انسان است که در قالب نتیجه به خودش باز میگردد.