فرصت‌های استثنایی ماه مبارک رمضان و فواید مادی و معنوی آن -بخش پایانی
یک بام و دو هوای تصمیمات غیرکارشناسی در مدیـریـت اجتـماعـات
رضا الماسی
از سال گذشته که به‌دلیل شیوع ویروس کرونا همه جوانب زندگی مردم تحت تاثیر قرار گرفته، عده‌ای دائماً تلاش کرده و می‌کنند که یک فضای دو قطبی کاذب را به جامعه القاء کنند که پرداختن به مسائل معنوی و توجه به اجتماعات مذهبی(حتی با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی) موجب تشدید شیوع این ویروس می‌شود و اینگونه نتیجه می‌گیرند که همه برنامه‌های مذهبی باید تعطیل شوند! غافل از اینکه توجه به مسائل معنوی و اجتماعات مذهبی، تامین‌کننده سلامت روحی و روانی مردم است.
این در حالی است که این دسته از افراد واکنشی نسبت به باز بودن برخی اماکن تفریحی و تجاری نشان نمی‌دهند و گویی دغدغه آنان سلامت مردم نبوده و این مهم را دستاویزی برای رسیدن به اغراض خود قرار‌داده‌اند.
رابطه جسم و روح
«در انسان‌شناسی اسلامی، انسان یک روحی است که جسمی را برای یک مدت محدودی در اختیار او قرار‌داده‌اند و برای رسیدن به کمال باید از آن جسم استفاده کند تا بتواند مسیر تعالی خودش را ادامه بدهد. وقتی یک عارضه‌ای برای جسم به وجود می‌آید، روح تلاش می‌کند آن عارضه را به نوعی جبران نماید.»
حجت‌الاسلام والمسلمین روح الله حریزاوی، معاون راهبردی استان‌ها و ارتباطات سازمان تبلیغات اسلامی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با بیان این مطلب اظهار می‌دارد: «در حال حاضر که بیماری کرونا به عنوان یک عارضه جان انسان‌ها را تهدید می‌کند باید تلاش شود روش‌هایی جایگزین و اصلاحی درنظر گرفته شود. آنچه که در حال حاضر شاهدش هستیم، رفتارهای غیرکارشناسی و تعطیلی‌های مطلقی است که از طرف بعضی از مسئولان ستاد کرونا اعلام می‌شود. این در حالی است که بسیاری از مشاغل امکان فعالیت برایشان فراهم است اما این امکان را بعضاً ملاحظه می‌کنیم که برای فعالیت‌های اماکن مذهبی ایجاد نمی‌کنند. به عنوان نمونه می‌توان به برخی تصمیمات که رئیس‌جمهور شخصاً اتخاذ کرده اشاره کرد. برخی از این تصمیمات هم برخلاف مجوزهای سازمان جهانی بهداشت است و هم برخلاف مجوزهای وزارت بهداشت و شخص وزیر بهداشت می‌باشد. لذا ما به نوبه خودمان این تصمیم را غیرکارشناسی، دوگانه و فله‌ای می‌دانیم و مبنای عملکرد خودمان قرار نمی‌دهیم و به اینکه چنین اراده‌ای در کشور جاری شده معترض هستیم. این رویکرد باعث کاهش سطح معنوی جامعه گشته است.»
تصمیمات غیرکارشناسی
متاسفانه علیرغم گذشت یک دهه از ماه مبارک رمضان هنوز شاهد تعطیلی برخی مساجد به دلیل آنچه مصوبه ستاد ملی کرونا نامیده می‌شود هستیم. اکثر کارشناسان بر این باورند که این تصمیم نوعی غفلت از سلامت معنوی مردم به بهانه تامین سلامت جسمی آنها و بی‌توجهی به بعد اصلی وجود انسان است.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسین مظفری، عضو هیئت علمی و گروه عرفان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «واقعیت مطلب آن است که عملکرد این ستاد، متأسفانه در طول بیش از یک سالی که از شیوع کرونا می‌گذرد، به گونه‌ای بوده است که موجب رنجش جدی و بدبینی قشر متدین جامعه و حتی کم اعتمادی عموم مردم به این ستاد و تصمیماتش شده است. سیاست‌های یک بام و دو هوا، تناقض‌گویی‌ها و برخوردهای دوگانه ستاد با اجتماعات مذهبی و غیرمذهبی و... اعتماد مذهبی‌ها و بلکه عموم مردم را به تصمیمات این ستاد، تا حدّ زیادی کاهش داده است. وقتی سفر به ترکیه – علیرغم شیوع کرونای انگلیسی در آنجا آزاد گذاشته می‌شود، وقتی سفرهای نوروزی علیرغم هشدار وزیر بهداشت، تدبیر نمی‌شود و یکباره در آستانه ماه مبارک رمضان، و دردو سه ماه مانده به انتخابات، محدودیت‌های جدید اعمال می‌شود و بسیاری از جماعت‌ها و مراسمات مذهبی که هم در ارتقای سطح معنوی و هم در بالا بردن سطح بینش و بصیرت اجتماعی بسیار مؤثرند تعطیل اعلام می‌شود، این ذهنیت را برای بسیاری ایجاد می‌کند که نکند عده‌ای عمداً به دنبال آن هستند که به بهانه کرونا برخی از اهداف و اغراض سیاسی خود را به پیش ببرند.»
رهبر معظم انقلاب سال گذشته فرمودند؛ کسانی باید برای مراسمات مذهبی مردم تصمیم بگیرند که خودشان حقیقتاً قدر این مجالس و محافل مذهبی را بدانند. مظفری در ادامه می‌گوید: «وقتی کارشناس دولت در هیئت دولت یا در ستاد مبارزه با کرونا و در حضور رئیس‌جمهور، به صراحت می‌گوید که تأثیر نمازهای جمعه و جماعت در شیوع کرونا بسیار‌اندک و خیلی کمتر از آن چیزی است که تصورش را می‌کردیم، پس چرا باید این امور در سال گذشته چند ماه تعطیل بماند و امسال نیز در آستانه ماه رمضان تعطیل اعلام شود؟ وقتی مذهبی‌ها نشان داده‌اند که هم به منظور حفظ سلامت خود و دیگران، و هم به جهت امتثال از فرامین و توصیه‌های رهبر انقلاب، بیش از دیگران، به توصیه‌های ستاد توجه کرده‌اند، و وقتی می‌شود این مراسم‌ها را با رعایت توصیه‌های بهداشتی برپا کرد، چرا برخی به راحتی به تعطیلی این‌ها فرمان می‌دهند؟ چرا باید مسجد مقدس جمکران در نیمه شعبان تعطیل اعلام شود، ولی دو روز بعد تمامی پارک‌ها برای پذیرش مردم در روز 13 فروردین در قم باز باشد؟! همان گونه که پیش از این هم عرض کردم، این تناقض‌ها و تناقض‌های بسیار دیگری که در رفتارها و تصمیمات مسئولان دولتی دیده می‌شود، توجیهی ندارد و نشان‌دهنده آن است که حقیقتاً اهمیت محافل و مجالس مذهبی برای برخی از مسئولان و تصمیم‌گیران نظام به درستی روشن نشده است.»
توصیه‌هایی برای فرصت‌های باقیمانده
به هر حال شرایطی که در آن قرار گرفته‌ایم، بر مردم متدین ما تحمیل شده است. باید دید برای استفاده حداکثری از ماه مبارک در شرایط موجود از چه راهکارهایی می‌توان استفاده کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین حریزاوی در بخش دیگری از گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «پیشنهاد ما برای ارتقاء سطح معنوی جامعه و استفاده حداکثری از فرصت ماه مبارک رمضان، اولاً عدم تعطیلی مساجد و اماکن مذهبی است و اصرار داریم که با ظرفیت محدود در زمان محدود، فعالیت‌ها استمرار پیدا کند. ثانیاً باید به بعضی از پویش‌ها و فعالیت‌های جمعی که باعث ایجاد یک وحدت و انسجام معنوی می‌شود توجه بیشتری صورت گیرد. شبیه پویش‌هایی که اعلام کرده‌ایم؛ مثل پویش محله همدل، پویش سخن، حرف آورد، پویش به توان ما و... این پویش‌ها، هم نوعی فعالیت معنوی به شمار می‌آید و هم یک فعالیت اجتماعی محسوب می‌شود. در کنار عبادات و مناجات‌ها و جلسات معنوی که همه متدینین دارند، توصیه می‌کنیم که مردم عزیزمان از این کارهای جمعی که نوعاً توجه به نیازمندان است غفلت نکنند.»
او درباره اقدامات سازمان تبلیغات اسلامی در این خصوص اظهار می‌دارد: «سازمان تبلیغات اسلامی از ابتدای ماه رجب ستاد عملیاتی ماه رمضان را با عنوان «فصل بندگی» تاسیس کرد و بیش از 20 کارگروه تخصصی در درون سازمان و بیش از 50 دستگاه فرهنگی کشور را دعوت کرد. هرکدام از این کارگروه‌ها مثل کارگروه بانوان، کارگروه کودکان، کارگروه قرآن، کارگروه مساجد، کارگروه هیئات و تشکل‌ها، کارگروه تبلیغات محیطی و...فعالیت‌ها و برنامه‌هایی را ارائه دادند و در حال اجراست. دستگاه‌های مختلف هم ارتباط خوبی با سازمان تبلیغات دارند و به نوعی هم‌افزایی در فعالیت‌ها را ما شاهد هستیم و امیدواریم در این شرایطی که بعضی از فعالیت‌های فرهنگی کم رنگ شده و مورد اهمال قرار گرفته، بتوانیم با این هم‌افزایی یک جان دوباره‌ای را به نقاط مختلف کشور بدهیم.»
حریزاوی در پایان تصریح می‌کند: «مطالبه سازمان تبلیغات اسلامی، تدوین شیوه نامه‌های اختصاصی به شکل سختگیرانه و حفظ فعالیت مساجد و اماکن مذهبی در همه شرایط کشور می‌باشد. به جهت اینکه ما خودمان را عضو ستاد ملی کرونا می‌دانیم و خودمان را مسئول می‌دانیم که در کنار مردم باشیم و مردم رنج دیده و مصیبت زده را یاری‌نماییم. خصوصاً کسانی که گرفتار این بیماری شده‌اند یا مشاغل خودشان را از دست داده‌اند و به نوعی گرفتار فقر شده‌اند. همان‌طور که پایگاه‌های بسیج و مساجد ما در ابتدای انقلاب و دوران دفاع مقدس مرکز اعزام نیرو و جمع‌آوری کمک‌های مردمی بودند، این مسئولیت هنوز بر دوش ماست و ما حق نداریم مساجد را تعطیل کنیم. لذا شعار ما این است که مساجد و هیئات تعطیل‌بردار نیستند و همه موظف هستند در کنار کادر درمان همان‌طور که در سال گذشته شاهد بودیم که در بیمارستان‌ها و آرامستان‌ها در کنار مردم بودند، به انجام وظایف خودمان ادامه دهیم. الحمدلله این درخواست و اعتراض به تصمیمات یکجانبه ستاد کرونا موثر بود و وزیر بهداشت بر اساس شیوه نامه جهانی صادر شده، نامه‌ای را نوشتند و رونوشت آن را در اختیار ما قرار‌دادند که این باعث شد ما به مساجد سراسر کشور اعلام کنیم، اجازه فعالیت در ماه مبارک رمضان وجود دارد. البته ماموریت‌ها و مسئولیت‌های آنان فقط برگزاری مراسم‌های عبادی نیست بلکه ماموریت‌های اجتماعی را هم گوشزد کردیم و در حال تلاش هستیم به‌اندازه ظرفیتی که وجود دارد به این وظیفه خطیر عمل کنیم.»
حجت‌الاسلام مظفری نیز تصریح می‌کند: «اولا به مسئولان مربوطه این نکته مهم را متذکر می‌شویم که یکی از مهم‌ترین کارهایی که هنگام نزول بلا باید انجام شود، دعا و تضرع به درگاه الهی است و گمان نکنند که صرفاً با رعایت توصیه‌های بهداشتی می‌توانند از پس این بلیه و این ویروس منحوس برآیند. پس به جای آنکه به راحتی به تعطیلی مراسمات مذهبی فرمان دهند، کمک کنند که مردم بتوانند ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی، از برکات این محافل و مجالس بهره‌مند شوند. ثانیاً مردم نیز به راحتی از خیر این محافل نگذرند و به مقداری که مجازند و می‌توانند، با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، در برپایی جلسات قرآن و محافل دعا و توسل کوتاهی
نکنند.
لذا باید همگی از فرصت مغتنم ماه مبارک رمضان برای تضرع بیشتر به درگاه الهی و توسل بیشتر به حضرات معصومین علیهم‌السلام استفاده کنیم و در ضمن دعاها، برطرف شدن همه گرفتاری‌ها و از جمله این بیماری را از خداوند بخواهیم. همچنین این درخواست مهم را نیز از خداوند داشته باشیم که ملت ما را در آزمون پیش روی ما در انتخابات خرداد ماه، هدایت کند و دولت کریمه‌ای را که در تراز انقلاب اسلامی بوده و بتواند با عملکرد درست و خداپسندانه خود، موجبات عزت روزافزون اسلام و نظام اسلامی و همچنین ملت شریف ایران را فراهم آورد، و در زمینه سازی طلوع خورشید ولایت اعظم عجل‌الله تعالی فرجه الشریف مؤثر باشد، به ما عنایت کند.»
این‌طور نباشیم!
سعی کنید در این ماه مبارک رمضان یکی‌دو تصمیم بگیرید و از خدای متعال هم کمک بگیرید که سست نشوید. مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا مرتضی تهرانی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در بیان این تصمیم می‌گوید: «تصمیم بگیرید بندگی خود را نسبت به نفس اماره کم کنید و آن احترامی که به آن می‌گذاشتید دیگر نگذارید. کسی هم از این تصمیم مطلع نشود؛ هر چند این مطلب گفتنی هم نیست. نمی‌گویم تسبیح در دست بگیرید و مرتب صدای ذکرگفتن از شما شنیده شود که همه مردم شما را دارای مقامات عالیه تصور کنند.
فکر کن اگر این دنیا منزل من نیست، اگر من رفتنی هستم، پس چرا اینگونه با دنیا برخورد
می‌کنم؟ نفس انسان را فریب می‌دهد که الان تکلیف این نیست و الان در این شرایط و این زمان تکلیف این است که این کار را بکنیم. این فریبکاری نفس، تسویل نفس نامیده می‌شود... این‌طور نباشید. مشکل است انسان تشخیص بدهد که افکاری که در مغز او می‌گذرد، کدام از ترسیم شیطان و کدام
الهی است.»