ضرورت توجه به نکات ایمنی و مهار رخدادهای تلخ در جاده - بخش پایانی
راندن با تجهیزات کامل ایمنی در گردنه‌های یخبندان
گالیا توانگر
زمستان 1365 بود. کامیون بنز تک باری مدل 1921 داشتم. در جاده شیراز- اصفهان یک‌سره می‌راندم. به شب برخوردم و از شدت سرما خون در رگ‌هایم منجمد شده بود. ناگهان «سوزن فارسونگا» (انژکتور) شکست و من چاره‌ای جز توقف در سرما و بارندگی نداشتم. انگشتانم دچار یخ‌زدگی شده بودند و خودم را سرزنش می‌کردم که چرا در این شرایط جوی شبانه ادامه راه داده‌ام؟! بالاخره بعد از ساعتی، یک کامیون دیگر از راه رسید و نجات پیدا کردم. به رانندگان جاده باتوجه‌به تجربیاتم اکیداً توصیه می‌کنم، حتی‌الامکان شب را در یک توقفگاه امن استراحت کنند و روز در جاده برانند. آنچه در بالا خواندید از دفتر خاطرات ذهنی یک راننده جاده «ابراهیم بسطامی» بود.
این روزها اگرچه به دلیل شرایط کرونایی تردد و مسافرت‌ها در جاده‌های برون‌شهری به حداقل رسیده، اما بازهم به دلیل تردد ماشین‌های سنگین و باری- گه گاه به دلیل رعایت‌نکردن قوانین راهنمایی‌ورانندگی- متأسفانه شاهد تصادفات مرگبار در شاخ‌به‌شاخ شدن دو وسیله نقلیه سنگین هستیم. از سوی دیگر آمار گازگرفتگی در کابین رانندگان به دلیل روشن‌کردن گاز پیک‌نیکی و یا یخ‌زدگی رانندگان به دلیل جاماندن در جاده‌های کوهستانی همچنان بالاست؛ بنابراین توصیه کارشناسان اهل‌فن این است که تا آنجا که ممکن است با تجهیزات کامل در جاده‌های زمستانی برانید و نیز زمان کافی برای سفرتان در نظر گرفته و از عجله و راندن در شب بپرهیزید.
تجهیزات ایمنی را با خود به همراه
داشته باشید
بهنام صادقیان یک راننده کامیون- بنز تک باری- در سنوات خیلی دور گذشته به یاد می‌آورد که در یک شب زمستانی در جاده همدان گیر
افتاده بود. چون سرد بوده، باک گازوئیلش یخ می‌زند. در این شرایط چاره‌ای نداشته تا به خطرناک‌ترین راه ممکن برای خلاصی، دست بزند. گاز پیک‌نیکی را زیر باک روشن می‌کند. گازوئیل ذوب شده و کامیون بنز تک باری روشن می‌شود. خودش می‌گوید: «فقط کار خدا بود که نجات پیدا کردم. حتی اگر از سرما و یخ‌زدگی تلف نمی‌شدم، خطر انفجار باک هر لحظه بیخ گوشم بود.»
وی به رانندگان ماشین‌های سنگین در جاده‌های زمستانی اکیداً توصیه می‌کند: «لطفاً با تجهیزات کامل سفر کنید و یخ‌شکن و زنجیرچرخ و سایر ابزار ایمنی را با خود به همراه داشته باشید.»
یک خوبی که کاهش ترددها براثر محدودیت‌های کرونایی داشته کم شدن فوتی‌ها براثر تصادفات در جاده‌های کشور بوده است.
بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در هشت‌ماهه سال جاری ۱۰ هزار و ۷۷۵ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند، این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات ۱۲ هزار و ۵۲۳ نفر بود، ۱۴ درصد کاهش‌یافته است.
در هشت‌ماهه امسال استان‌های فارس با ۸۲۱، تهران با ۷۹۶ و اصفهان با ۷۰۹ نفر بیشترین و استان‌های ایلام با ۷۳، کهگیلویه و بویراحمد با ۱۲۷ و چهارمحال‌وبختیاری با ۱۴۳ نفر کمترین آمار تلفات تصادفات را داشته‌اند.
در این مدت ۱۹۵ هزار و ۷۹۰ مصدوم حوادث رانندگی نیز به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند.
آمار مصدومان حوادث رانندگی در هشت ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۳.۸ درصد کاهش‌یافته است.
آمار تلفات تصادفات در آبان‌ماه امسال نیز ۸.۱ درصد کاهش یافت و از یک هزار و ۴۹۷ نفر در آبان‌ماه سال قبل به یک هزار و ۳۷۶ نفر در آبان امسال رسید.
استارت زدن پیشرانه،
در روزهای زمستانی
این روزها، روزهای سرما و سرمازدگی بخش‌های مختلف خودرو است. تنها راه دوری از این وضعیت، داشتن ضدیخ به مقدار کافی درون سیستم خنک‌کننده پیشرانه است، اما گاهی مواقع و خصوصاً با ورود ناگهانی توده هوای بسیار سرد که حتی وجود ضدیخ نیز مانع از یخ‌زدگی سیستم خنک کاری نشده است؛ خصوصاً که دیده می‌شود گاهی مواقع انگار ضدیخ مورداستفاده نیز کارایی و کیفیت لازم را نداشته است.
مشاهده می‌شود که خودرویی بعد از طی چند کیلومتر از مسیر راه، دچار مشکل شده و راننده در سرمای زمستان با خودرویی مواجه شده که جوش آورده است. بعضی اوقات با روشن‌شدن خودرو مشاهده می‌کنیم که دمای موتور به ناگهان و با سرعتی بالاتر از حد همیشگی‌اش، در حال صعود و رسیدن به نقطه اخطار و حتی گذر از آن است؛ اتفاقی که می‌تواند منجر به جوش آوردن موتور خودرو شود؛ اما از دیگر اتفاقات دیده‌شده، یخ‌زدگی رادیاتور بخاری است که آن هم نشانه‌ها و اثرات خاص خود را دارد.
از حامد مهدویان یک راننده با تجربه جاده سؤال می‌کنم: «در زمان استارت زدن پیشرانه به چه نکاتی باید توجه کنیم تا از آسیب رسیدن به آن در صورت یخ‌زدگی جلوگیری کنیم؟» وی در پاسخ به این سؤال توضیح می‌دهد: «درهنگام روشن‌کردن پیشرانه‌ای که مشکوک به سرمازدگی است، ابتدا باید شیلنگ‌ها و مجاری آب را معاینه کنیم تا میزان یخ‌زدگی آن را بسنجیم. پیشرانه‌ها به نحوی طراحی می‌شوند که تاحدی با وجود یخ‌زدگی، به بلوک آنها آسیبی وارد نشود و نهایتاً با پریدن پولکی‌های موتور، این افزایش حجم آب در زمان یخ‌زدگی جبران شود. اگر یخ‌زدگی تاحدی بود که لوله‌ها و مجاری آب نیز یخ‌زده بودند که باید به وضعیت واترپمپ نیز بپردازیم. در زمان استارت زدن باید به‌دقت مراقب بود که اگر صدایی شبیه حرکت پروانه واترپمپ درون یخ شنیده شد، به‌سرعت از استارت زدن خودداری کنیم. در این موارد ضمن دقت و رعایت کلیه نکات ایمنی، با روشن‌کردن یک وسیله گرمایشی در زیر واترپمپ و موتور خودرو مثل لامپ‌های رشته‌ای، بخاری برقی و... و‌انداختن همزمان یک پتو روی موتور، اقدام به گرم کردن پیشرانه برای حداقل دو ساعت کنیم تا یخ‌های اطراف واترپمپ و دیگر قسمت‌های موتور، آب شوند. بعدازاین مرحله حتی اگر لوله‌ها هنوز یخ دارند، بازهم می‌توان اقدام به روشن‌کردن پیشرانه کرد. با رعایت این نکته که باید روشن‌کردن موتور به‌صورت مقطعی و هرچند دقیقه به چند دقیقه صورت بگیرد تا از ایجاد فشار ناگهانی درون پیشرانه و در نهایت ترکیدن مجاری آبرسانی و لوله‌ها جلوگیری شود.»
این راننده ادامه می‌دهد: «بعد از اطمینان از باز شدن یخ‌های اطراف واترپمپ، موتور خودرو را روشن می‌کنیم. منتظر می‌مانیم تا دمای آب کمی بالا آید و به‌دقت رفتار آمپرآب را زیر نظر می‌گیریم. با بالا آمدن آمپرآب، بخاری خودرو را روشن می‌کنیم. اگر باد خروجی ازآن‌رو به گرمی بود، نشان از حرکت آب درون سیستم خنک کاری دارد. در غیر این صورت احتمال یخ‌زدگی رادیاتور بخاری و دیگر قسمت‌ها، بسیار بالاست. روشن‌کردن پیشرانه برای چند دقیقه و سپس خاموش‌کردن آن را تکرار می‌کنیم تا زمانی که نه یخ درون مجاری خنک کاری دیده شود و نه باد بخاری هنوز سرد باشد. مقطعی روشن‌کردن پیشرانه باعث می‌شود تا آب گرم شده در اطراف آن و گرمای کاری خود پیشرانه، کم‌کم منجر به ذوب شدن یخ‌های داخل مجاری آبرسانی شود. اگر این کار به‌صورت مقطعی صورت نگیرد، آب گرم شده درون پیشرانه که لحظه‌به‌لحظه در حال گرم‌تر شدن و در نتیجه افزایش حجم است، با رسیدن به یخ‌های باقیمانده درون مجاری آبرسانی که با یخ‌زدن و افزایش حجمی که از منجمد شدن ایجاد شده است، منجر به بروز فشار مضاعف درون بخش خنک کاری می‌شود و در نهایت با ترکیدن یکی از لوله‌ها یا حتی آسیب به سرسیلندر موتور، این فشار دوچندان به وجود آمده، از یک نقطه آزاد می‌شود.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید:
«با استفاده از بخاری، می‌توان فهمید که سیستم خنک کاری در چه وضعیتی قرار دارد. در هنگام روشن‌کردن پیشرانه و انجام تمام مراحل لازم برای بازکردن یخ‌ها، باید به‌دقت مراقب بالارفتن دمای آب و کارکرد فن‌ها نیز باشیم. با مشاهده گرمای بخاری می‌توان تا حدود زیادی مطمئن شد که وضعیت سیستم خنک کاری به حالت نرمال برگشته است و بعد از این باید به بررسی خرابی‌های احتمالی پیش‌آمده ناشی از یخ‌زدگی پیشرانه و آب آن پرداخت. ضمن اینکه بهتر است در اولین فرصت نسبت به تکمیل و یا تعویض ضدیخ موجود در سیستم خنک کاری با یک نمونه شناخته شده و استاندارد، اقدام کنیم. فراموش نکنیم که یخ‌زدگی هر قسمت از پیشرانه می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های جدی به دیگر بخش‌ها شود که نحوه عملکرد بخاری خودرو و معاینه ظاهری مجاری آبرسانی اطراف موتور، یکی از بهترین راه‌ها برای شناخت وضعیت پیشرانه است.
لازم است که بدانیم در هیچ حالتی از
آب جوش برای بازکردن یخ‌ها نباید استفاده کرد، چرا که این کار نه‌تنها می‌تواند منجر به بروز تَرک و شکست در قطعات شود، بلکه با این کار منجر به ضخیم‌تر شدن قطر یخ‌ها خواهد شد.»
رعایت‌نکردن حق‌تقدم
دومین دلیل تصادفات پایتخت
سرهنگ جوان‌بخت کارشناس تصادفات پلیس راهور پایتخت می‌گوید: «رتبه دوم علل وقوع تصادفات، رعایت‌نکردن حق‌تقدم عبور در شهر تهران است و بیشترین محل‌هایی که شاهد وقوع این نوع تصادفات هستیم تقاطع‌ها و میدان‌ها هستند.»
وی می‌افزاید: «اگر دو یا چند وسیله نقلیه در یک‌زمان واحد بخواهند از یک تقاطع و یا یک مسیر عبور کنند، حتماً تداخلی بین تردد آنها به وقوع می‌پیوندد و وقوع تصادف حتمی است و برای آن‌که از این تصادفات جلوگیری به عمل آید قانون یکسری قوانین را تعیین و مشخص کرده است که عبور وسایل نقلیه را نسبت به یکدیگر مشخص و اولویت‌بندی کند تا از تصادفات جلوگیری شود.»
کارشناس تصادفات پلیس راهور پایتخت در ادامه توضیح می‌دهد: «همه شهروندان هنگامی‌که در آزمون‌های رانندگی شرکت می‌کنند، خیلی خوب با رعایت حق تقدم‌ها آشنا می‌شوند، ولی بعد از مدتی آنها را به فراموشی می‌سپارند برای همین است هنگامی‌که می‌خواهند از تقاطع رد شده و یا وارد میدان‌ها شوند، این قوانین و مقررات را فراموش کرده و با لجاجت می‌خواهند مسیر را از آن خود کنند که باعث بروز تصادف می‌گردند. حق‌تقدم عبور در میدان‌ها با وسیله نقلیه‌ای می‌باشد که در میدان در حال تردد است و خیلی از رانندگان در این زمینه دچار سردرگمی می‌شوند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «متأسفانه یکی دیگر از مواردی که شاهد وقوع تصادفات در آن هستیم گذرگاه عابرین پیاده است که در واقع راننده با دانستن اینکه می‌بایست قبل از رسیدن به گذرگاه عابر پیاده که یک مسیر امن برای تردد عابرین پیاده است توقف کند ولی به‌جای توقف و ایست کامل پای خود را روی پدال گاز فشار می‌دهد و باعث بروز تصادفات سنگین جرحی و فوتی می‌شود.»
اصول مهم برای کامیون داری
در فصل زمستان
رانندگی یک کامیون و یا یک تریلر بزرگ در شرایط سخت فصل زمستان نیازمند مهارت‌های خاص کامیون‌داری و رانندگی است.
رانندگانی هستند که هنگام بارش باران یا برف چندان تفاوتی برای رانندگی خود در اتوبان‌ها و یا بزرگراه‌ها قائل نیستند، اما مهم است که در شرایط آب‌وهوایی نامناسب و جاده‌های لغزنده در شیوه رانندگی خود تغییر ایجاد کنند.
شناخت و مهارت‌های لازم برای عکس‌العمل سریع نشان‌دادن در شرایط سخت و خطرناک رانندگی، آن چیزی است که کامیون‌دار حرفه‌ای را از غیرحرفه‌ای جدا می‌کند. یک راننده حرفه‌ای می‌داند که در شرایط سخت برفی چطور رانندگی کند و یا چه زمانی کامیون را به کنار جاده بکشد و
توقف کند؟
رانندگی در آب‌وهوای بد و به‌ویژه در برف و یخبندان به دلیل کاهش دید و غیرقابل‌پیش‌بینی شدن سایر کامیون داران، نیازمند توقف‌های طولانی‌مدت است. درست در این مواقع است که کامیون‌داری و هدایت یک کامیون آن هم با چند تن بار، بسیار چالش‌انگیز و سخت می‌شود.
ایمان‌هاشمی یک کامیون‌دار برای همکاران خود چند توصیه مهم دارد، وی می‌گوید: «مقصر اکثر تصادفات جاده‌ای سرعت‌های زیاد و غیرمجاز است. ممکن است که رانندگی در سرعت مجاز خطرآفرین نباشد، اما زمانی که هوا نامساعد و برفی است موضوع فرق دارد و باید بسیار آهسته‌تر از سرعت مجاز رانندگی کرد. هیچ‌وقت عجله نکنید چون با عجله جان و مال خود و حتی مال شرکت‌های حمل‌ونقلی که بار آنها را حمل می‌کنید نیز به خطر می‌اندازید.
حتماً بین کامیون خود و خودروی مقابل فاصله مناسب را رعایت کنید تا اگر هم موقعیتی غیرقابل‌پیش‌بینی ایجاد شد زمان کافی برای عکس‌العمل داشته باشید.
اکثراً در برف‌وباران کامیون‌ها و ماشین‌ها در یک راسته به دنبال یکدیگر حرکت می‌کنند، این خطرناک‌ترین نوع رانندگی است زیرا اگر یک کامیون کنترل خود را از دست دهد تمامی ماشین‌ها به‌صورت زنجیره‌ای باهم تصادف می‌کنند. یک راه امن پیدا کنید تا از سایر ماشین‌ها فاصله بگیرید و در فضای امن‌تری رانندگی کنید.
در هوای برفی با کمبود دید و نور مواجه هستیم، اما اگر به دنبال نور کامیون روبه‌رو حرکت کنید یعنی بیش از حد به آن کامیون نزدیک شده‌اید و ممکن است با یک ترمز ناگهانی شما و محموله کامیون شما دچار حادثه شود.
در هوای برفی آن‌قدر از ماشین‌ها دور نباشید که اگر دچار حادثه شدید کسی به کمک شما نیاید، و آن‌قدر هم نزدیک کامیون‌ها حرکت نکنید که با یک حرکت ناگهانی همگی دچار حادثه شوید.
اگر هوا آن‌قدر تیره‌وتار شد که اصلاً نتوانستید هیچ جایی را ببینید، یک تصمیم قاطع بگیرید و کامیون را به کناری بزنید و استراحت کنید تا هوا مساعد شود و مجدداً حرکت کنید.
زمانی که دید بسیار کم است و برف سنگین جاده را پوشانده، در شانه جاده توقف نکنید زیرا سایر ماشین‌ها نمی‌توانند شما را ببینند و ممکن است با شما تصادف کنند.»