نقش شبه روشنفکران در تاریخ معاصر ایران
استعفاهای نمایشی
رهبر انقلاب بر انجام انتخابات در موعد مقرر تصریح و تأکید نمودند و به مسئولان برگزاری انتخابات هشدار شدید دادند.
«این روزها وقتی به تبلیغات جهانی نگاه می‌کنید، می‌بینید حیلة فعلی آنها هم در این قالب ارائه می‌شود که انتخابات را به تعویق بیندازیم! آن، استراتژی‌شان است؛ این هم تاکتیک شان است. مرتب هم مسئولان کشور و مسئولان اجرایی را تشویق می‌کنند به اینکه شما نمی‌توانید انتخابات را راه بیندازید و نباید راه بیندازید. این تبلیغات خارجی، مستقیم و غیرمستقیم، رادیویی و سیاسی و با انواع و اقسام دیگر، همه متوجّه این قضیه است. آنچه وظیفة دولت و ملت ایران است، این است که در مقابل توطئة دشمن بایستند. انتخابات باید در موعد خود- روز اوّل اسفند- بدون حتّی یک روز تأخیر انجام گیرد. من متأسفم از اینکه بعضی افراد از روی غفلت، همان حرف‌هایی را تکرار می‌کنند که دشمنان این ملت می‌زنند. آنها با تبلیغات و روش‌های سیاسی و حیله‌های خود برخی از مسئولان اجرایی را به کنار رفتن و اجرا نکردن مسئولیت قانونی تشویق می‌کنند. مگر اجرا و برگزاری انتخابات، حق کسی از مسئولان است که بگوید من این حق را می‌خواهم یا نمی‌خواهم؟ وظیفه است؛ وظیفه قانونی دستگاه‌های مشخص دولتی است؛ باید این وظیفه را انجام دهند؛ این حق مردم است. مگر کسی در داخل کشور می‌تواند بگوید چون من این پدیده را نمی‌پسندم، یا فلان روش را نمی‌پسندم، آنچه را که قانون به عنوان وظیفه برعهده من قرار‌داده است انجام نمی‌دهم؟ مگر می‌شود چنین کاری کرد!؟ شانه خالی کردن از مسئولیت، به صورت کناره‌گیری و استعفا و غیر این‌ها، برای این مسئولان، هم خلاف قانون است، هم حرام شرعی است. مگر می‌شود با این حق بزرگ مردم بازی کرد!؟»1
رهبر انقلاب در پاسخ به نامة رؤسای دو قوّه، از شورای نگهبان و مجریان و دست‌اندرکاران انتخابات تشکر کرده و تقاضای کروبی و خاتمی مبنی بر تأمین تمامی خواسته‌هایشان را بی‌پاسخ گذاردند.
بسم الله الرحمن الرحیم.
«حضرات حجج‌اسلام آقایان خاتمی و کروبی رئیسان محترم قوّة مجریه و قوّة مقننه.
با سلام و تحیت و آرزوی توفیق الهی برای شما عزیزان
نامة شما که حاکی از تلاش‌های مجدانه‌تان برای انتخابات شکوهمند مجلس هفتم و عزم جدّی بر انجام دادن این فریضة ملی و انقلابی در وقت مقرر خود می‌باشد، موجب خرسندی و تشکر این‌جانب گردید.
امروز كشور بيش از هر زمان، نيازمند وحدت و همدلي مسئولان محترم است و ملت بزرگوار نيز همين انتظار را از مديران كشور دارند. انتخابات براي مصالح كشور، ملت و ما داراي اهميت حياتي است و بايد سالم، با نشاط و پرشور برگزار گردد. اين يكي از وظايف مسئولان و اداي دين در برابر ملت فداكار و مجاهدات و خون‌هاي مطهرشهيدان است و به خاطر آن شايسته است كه برخي گلايه‌هاي دستگاه‌ها از يكديگر ناديده گرفته شود و همه دست در دست، اين‌گونه وظايف بزرگ را به بهترين و سالم‌ترين وجه به انجام برسانند.
بار ديگر از شما آقايان محترم و نيز از شوراي محترم نگهبان و ديگر دست‌اندركاران و مجريان انتخابات تشكر مي‌كنم و اميدوارم دعاي حضرت بقيةالله ارواحنا فداه شامل حال ملت ايران و مسئولان كشور گردد.
سيد علي خامنه‌اي- 18/11/82»
رهبری بعدها نیز به جریانی که می‌خواست مانع برگزاری انتخابات شود اشاره کرده و به همدستی رؤسای قوا در این زمینه تصریح فرمودند:
«انتخابات، شاخص و عَلم نظام جمهورى اسلامى است. به كورى چشم دشمن‌ها، ما الحمدلله انتخابات را بدون‌اندك تأخيرى، هميشه سر وقت انجام داديم؛ اين خيلى مهم است. از سال ۵۸ كه اوّلين انتخابات انجام گرفته است تا امروز، سى و يكى دو تا انتخابات انجام گرفته؛ سر وقت، با دقّت. واقعاً خودشان را كُشتند كه شايد بتوانند در يك برهه‌اى انتخابات مجلس را عقب بيندازند، اما نتوانستند. رؤساى قوا با همديگر همدست شدند كه نگذارند انتخابات مجلس شوراى اسلامى سر وقت انجام بگيرد، اما نتوانستند. خيلى تلاش كردند، آمدند، بحث كردند، حرف زدند، روزنامه نوشتند، امضاء جمع كردند، مأمورين دولتى را بسيج كردند، ولى الحمدلله نتوانستند. بعد از اين هم به توفيق الهى همين جور خواهد بود. انتخابات مهم است. انتخابات براى ما يك پرچم افتخار است؛ نشانة مردم‌سالارى دينى است. انتخابات بايستى خوب انجام بگيرد. تا امروز هم با همة بداخلاقى‌هایى كه از اطراف مختلف و در دوره‌هاى گوناگون اتفاق افتاده و همين طور نق و نوق كرده‌اند و از قبل از انتخابات شروع مي‌كنند كه آره، نبادا در انتخابات تخلف بشود، فلان بشود، اما خوشبختانه هيچ چيز را نتوانستند اثبات كنند.»2
اما نمایندگان متحصن در 12 بهمن‌ماه استعفای دسته‌جمعی خود را تقدیم هیئت‌رئیسه مجلس کردند. لیکن طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، می‌بایستی به صورت انفرادی استعفا دهند. با کمال تعجب مشاهده شد که تا پایان عمر مجلس ششم، تنها 5 نماینده به صورت انفرادی استعفا دادند که استعفای 4 تن آنان به تصویب رسید! این بود که خاتمی و تیم همراه او، تن به برگزاری انتخابات دادند و آن نامه را خدمت رهبری نوشتند.
خاتمی گفت: «ما چاره‌ای جز ماندن و برگزار کردن انتخابات نداریم.» این پروژة اصلاح‌طلبان نیز با درایت و ایستادگی رهبری و بصیرت ملت، شکست خورد و اصلاح‌طلبان، مجلس هفتم را از دست دادند، همچنانکه ریاست جمهوری نهم نیز از دست آنها پرید و ملت عدم اعتماد به آنان را با آراء خود نشان داد. هماهنگ با نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس ششم، یکصد تن از معاونین وزرا از دولت هشتم، اعلام استعفا کردند.
در زیر این نامه، اسامی استانداران امضا کنندة نامه به شرح زیر آمده بود: محمدعلی سبحان اللهی، جمشید انصاری، جواد نگارنده، سیدمحمود حسینی، کریم شورانگیز، اسماعیل تبادار، علی‌اکبر رحمانی، محمود زمانی قمی، سیدحسن رسولی، فتح‌الله معین، جعفر رحمانزاده، محمدعلی پنجه فولادگران، حسین امینی، محمدابراهیم انصاری لاری، مسعود امامی، سیدحمید طهائی، اسدالله رازانی، محمدعلی کریمی ابرقویی، احمد ترک‌نژاد، اسماعیل دوستی، محمدهاشم مهیمنی، مسعود سلطانی‌فر، قربانعلی سعادت، عبدالمحمد زاهدی، عبدالحسین مقتدائی، علی‌اصغر زبردست، حمید کلانتری.
در متن استعفانامه معاونین وزرا آمده است:
«در رابطه با فضای موجود کشور و رد صلاحیت گستردة کاندیداهای انتخابات مجلس هفتم و اینکه در چنین شرایطی امکان تحقق وعده‌های داده شده توسط دولت خاتمی به مردم ممکن نیست و طبیعتاً در این فضا، ادامة کار برای مدیران ارشد کشور با اشکالی اصلی رو به رو شده است، فلذا مجموعه‌ای از مدیران ارشد کشور که این نامه را امضا کرده‌اند، می‌خواهند پست‌های مدیریتی را به کسانی واگذار کنند که علاقه‌مند به کار کردن در این شرایط هستند... در چنین شرایطی و با چنین روندی، موکداً از جنابعالی درخواست می‌کنیم از حداکثر تلاش و ظرفیت ممکن برای توقف این روند بهره گرفته و در صورت عدم امکان بازگرداندن امور بر منهج مردم‌سالاری، این عذر را از ما بپذیرید که ادامة خدمت را هم جهت با منافع ملت و نظام جمهوری اسلامی نیابیم و دولت را به کسانی بسپاریم که آن را آن گونه می‌خواهند.»
خبرگزاری فارس در گزارشی به تاریخ 3/11/82 اسامی این معاونین را اعلام کرد:
آموزش و پرورش: 1- محمدعلی افشانی 2- جعفر علاقمندان 3- نصرالله سجادی 4- مختار موسوی 5- اسدالله درویش امیری 6- شهاب‌الدین غندالی 7- محمود ابراهیم 8- عفت عباسی
وزارت بازرگانی: 1- حسن یونس سینکی 2- فرهاد دژپسند 3- فیض‌الله عرب‌سرخی 4- محسن بهرامی
وزارت تعاون 1- مرحوم سیدابوالحسن حائری‌زاده 2- کامل تقوی‌نژاد 3- منوچهر یزدانی
وزارت جهاد کشاورزی: 1- غلامرضا صحرائیان 2- مهدی بخشنده 3- لطف‌الله سعیدی 4- بهرام امینی‌پور 5- کاظم طباطبایی 6- حسین شریعتمدار 7- علی‌اکبر مهرفرد 8- علی روح‌الامینی 9- محمدعلی طهماسبی 10- علی آهون منش 11- محمدحسین عمادی
وزارت راه و ترابری: 1- صادق بناب 2- داود کشاورزیان 3- محمد سعیدنژاد 4- جعفری 5- محسن پورسید‌آقایی
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی 1- حمید برادران شرکاء 2- مجتبی صدیقی 3- غلامرضا تاج‌گردون 4- مهدی رحمتی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: 1- غلامرضا ظریفیان 2- هادی خانیکی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: 1- محمد بهشتی 2- محمد صحفی 3- مرتضی کاظمی 4- جواد حق‌شناس 5- ابوالقاسم ایرجی
وزارت کار و امور اجتماعی: 1- محمد سلامتی 2- محسن خواجه‌نوری 3- صادق بختیاری 4- محمد‌امین سازگارنژاد 5- طاهایی
وزارت صنایع و معادن: 1- محمدجعفر اسلامی 2- ولی‌الله افخمی 3- محمدجواد راستی‌لاری 4- محسن رادنیا 5- سپهوند 6- جعفر سرقینی 7- محمدتقی موذن‌زاده 8- مهدی نواب 9- رضا ویسه
وزارت مسکن و شهر‌سازی: 1- عباس میرزاابوطالبی
وزارت نیرو: 1- سعید فرقانی 2- جواد امام
وزارت نفت: 1- حسین کاظم‌پور اردبیلی 2- اسدالله صالحی‌فروز 3- اردشیر فتحی‌نژاد 4- محمود محدث 5- محمد آقایی 6- احمد شفاعت 7- مصطفی زین‌الدین 8- احمدرضا کاظمی 9- احمد ادیب 10- علی کاردور 11- حسین کاشفی 12- همایون پورکرامتی 13- سیاوش منصوری 14- محمدرضا شجاعی 15- فریدون ثقفیان 16- احمد جمی
وزارت اقتصاد: 1- ضرغامی 2- شیرکوند
محمدعلی ابطحی در همان ایام دربارة اعلام خبر استعفای استانداران به خاتمی، می‌گوید: «در فرودگاه به خاتمی (هنگام سفر به سوئیس) گفته است؛ استاندارانی که استعفا کرده‌اند، روی استعفای خود جدّی هستند و وزیر کشور نیز گزارش داد که استانداران در استعفا جدّی هستند.»3
پانوشت‌ها:
1- دیدار با اقشار مختلف مردم، 15/11/1382.
2- بیانات در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، 8/3/1390.
3- جام نیوز، به نقل از 598، 2/7/1393، کد خبر 396280.