گالیا توانگر

- 70 سال از خدا عمر گرفته‌ام اما هنوز نتوانسته‌ام آقا امام رضا(ع) را زیارت کنم. کاش کسی حمایتم می‌کرد تا لااقل یک‌بار هم که شده به قصد دیدن مولا از روستایمان بیرون بزنم.
- در المپیاد شیمی منطقه‌مان رتبه اول شده‌ام. برای پیشرفت باید کتاب‌های ویژه‌ای خریداری کنم. کاش حمایتم می‌کردند و می‌توانستم کتاب‌ها را خریداری کنم. پدرم کارگر از کارافتاده است.
- 32 سال دارم. تا به حال کار می‌کردم و خرج مادر وخواهرم را می‌دادم. پدرم سال‌ها پیش فوت کرده است. الآن می‌خواهم برای خوم یک کسب کوچکی راه بیندازم. کاش خیری حمایتم می‌کرد و با دادن وام سرمایه اولیه اشتغالم جور می‌شد.
- دختر همسایه‌مان یتیم است. می‌توانم برای جهیزیه به کمیته امداد امام خمینی(ره) معرفی‌اش کنم تا لااقل تعدادی از وسایل مورد نیازش فراهم شود؟
کمیته امداد امام خمینی(ره) هم‌اکنون متولی ده‌ها طرح خرد و کلان حمایتی در سطح کشور است. دیگر آن زمانی که خیلی‌ها می‌پنداشتند کمیته امداد تنها محلی برای کمک‌های مقطعی و خرد است گذشته و جایش رابه فرصت‌های طلایی داده که این نهاد به ویژه به جوانان نیازمند و مستعد می‌بخشد.
آیا می‌خواهید یک پدریا مادر نمونه باشید؟ آیا می‌خواهید بهشت را در دنیا و عقبی برای خود و اطرافیانتان بسازید؟ مگر همه اینها جز در سایه کمک به ایتام معنا می‌گیرند؟
بی‌شمار حدیث و روایت در باب ثواب‌های گسترده به ایتام داریم که چنانچه در این راه قدم بگذارید هم مفهوم پدری و مادری را در دنیا غنا بخشیده‌اید و هم با عوض کردن مسیر جوانان به سوی نیکی عاقبت به خیری خود را تضمین کرده‌اید.
می‌خواهم فرزند خوانده‌ام را ببینم
خیلی‌ها تصورشان این است که در طرح اکرام ایتام و محسنین تنها بخش مادی قضیه نمود پیدا می‌کند و در مورد بچه‌هایی که پدررا در کنار خود ندارند از این طریق نمی‌توان عاطفه موردنیازشان را تأمین کرد.
فتانه -ح شهروند تهرانی که حمایت مالی یک دختربچه یتیم پاکدشتی را برعهده گرفته برایمان در مورد ملاقات عاطفی سالیانه با بچه‌های تحت تکفلش می‌گوید: «من اصلا نمی‌خواهم شناخته شوم. نمی‌خواهم بچه‌های تحت تکفلم بدانند پولی از سوی من به حسابشان و یا حساب خانوادگی‌شان ریخته می‌شود. باورم این است که اگر بچه‌ها این قضیه را بفهمند هم وابستگی‌های عاطفی بیشتر می‌شود و هم همیشه در ذهنشان می‌ماند که از کوچکی زندگی فقیرانه و نیازمندی داشته‌اند. این تصاویر خوب نیست همیشگی شود.»
اما سارا صفایی شهروند دیگری که مادر معنوی و حامی مالی سه کودک در طرح‌های اکرام ایتام و محسنین است، می‌گوید: «این نامه‌ها رانگاه کنید. اینها نامه‌های سالیانه بچه‌هایم- ایتام تحت تکفلم- است. هر ساله به مناسبت‌های مختلف برایم نامه می‌نویسند، به کمیته امداد می‌دهند و رابط آنها را به دست من می‌رساند. خیلی کیف می‌کنم. اشک شوق از خواندن این نامه‌ها در چشمانم حلقه می‌زند.»
وی تعدادی هم عکس از بچه‌های تحت تکفلش که همگی در پس زمینه طبیعت ایستاده‌اند و لبخند می‌زنند، نشانمان داده و می‌گوید: «اینها هم عکس‌هایشان است. یک‌بار رابط ما در کمیته امداد زنگ زد و گفت: «اگر مایلید که با بچه‌های تحت تکفلتان دیداری داشته باشید می‌توانیم با خانواده‌هایشان هماهنگ کنیم. تصمیمم این است که در شهریورماه با فرزندانم به شهر محل سکونتشان که اطراف تهران است، سری بزنیم. هم از طبیعت اطراف تهران استفاده کنیم و هم آنها را که این‌قدر مهربان، بااخلاق و با عاطفه‌اند از نزدیک ببینیم. درس‌هایشان هم خیلی خوب است. کپی کارنامه‌های تحصیلی‌شان را هم برایمان فرستاده‌اند.»
نظارت کمیته امداد بر روابط حامی و کودک
تبارک سبحانی، مدیرکل کمیته امداد شهر تهران درباره اینکه آیا دیدار با کودکان از لحاظ روانشناسی درست است یا خیر؟ برایمان می‌گوید: «اولا ما هم خانواده بچه و هم افراد حامی را توجیه می‌کنیم که این نوع حمایت بیشتر حمایت مالی است. از لحاظ عاطفی حامیان می‌توانند یک دوست صمیمی مشابه بستگان بچه نظیر عمو، دایی، خاله و عمه باشند. چرا که این بچه‌ها به هر جهت خانواده خود را دارند، حتی اگر پدرشان نیست اما مادرشان که هست.
در ثانی خود بچه‌ها هم مشتاقند حامیان خود را بشناسند. کودکی که پدر ندارد مشتاق است لااقل در ذهن و دل تصویری از حامی مالی‌اش که به نوعی برای او رسالت پدرانه انجام می‌دهد را ببیند. از این قبیل شور و شوق‌ها در رمان‌های مختلف هم به تصویر کشیده شده‌اند. اما همه اینها منوط به نظارت و حضور ماست.»
از ایشان سؤال می‌کنم: چرا باید کمیته امداد حضور داشته باشد و نمی‌شود فرد حامی مستقیما با خانواده و بچه در ارتباط باشد؟ وی پاسخ می‌دهد: «اولا ما باید یک آمار دقیقی از بچه‌ها و حامیان در هر شهری داشته باشیم تا بتوانیم به صورت عادلانه تسهیلات را قسمت کنیم. یک وقت این‌طور نباشد که یک بچه هیچ حامی‌ای نداشته باشد اما یکی دیگر ده حامی داشته باشد. در ثانی نظارت ما باعث می‌شود که تا حدود زیادی جلوی سوءاستفاده‌ها گرفته شود. هم از طرف حامی و هم از طرف خانواده بچه تحت پوشش.
ممکن است خانواده بچه دائما به حامی زنگ زده و مطالباتشان را-حتی خواسته‌هایی که به بچه ربطی ندارد- از حامی بخواهند و یا حامی بیش از حد احساس نزدیکی کرده و خیال کند بچه دیگر برای اوست. اینجاست که ما و تیم مشاوره‌مان باید وارد عمل شوند. هم تذکر دهیم و هم توجیه‌شان کنیم که رفتار درست و نادرست کدام‌ها هستند؟»
سبحانی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اتفاقا این دیدارهای هر چند وقت یکبار که به طرح شوق دیدار مشهور است، برای اعتماد حامی و اطمینان بخشی به او که کمک‌هایش عینا در همان مسیری که خواسته صرف شده است، بسیار تاثیرگذارند. حامی می‌تواند در این دیدارها جویا شود اصلا کودک تحت تکفل و خانواده‌اش وجود خارجی دارند؟ آیا پول‌های واریزی‌اش عینا به دست خانواده بچه تحت تکفلش رسیده و آیا پول‌ها برای بچه و مایحتاجش به نحو مطلوبی خرج می‌شود و یا خیر؟»
ارتباط ایمیلی حامی خارج کشور و کودک
یک حامی وقتی سه ماه مبلغ حداقل 20تومان را به حساب کودک تحت تکفلش واریز کرده آن‌وقت است که یک حامی دائمی می‌شود. البته حامی‌ها معمولا بیشتر از این حداقل مبلغ به طور ماهیانه به حساب کودک و خانواده‌اش واریز می‌کنند.
حامی یک کودک تنها یک‌نفر نیست، چندین نفرند. اما در برخی موارد ممکن است یک حامی آنقدر متمول باشد که رتق و فتق کلیه مایحتاج کودک را به تنهایی تقبل کند و از کارشناس کمیته امداد بخواهد که حامی دیگری برای کودک مورد نظرش معرفی نکنند. کودک تا هیجده سالگی تحت پوشش حامی‌اش است. اما در موارد بسیاری داشته‌ایم که حامی حتی در مراسم ازدواج فرد تحت تکفلش به عنوان پدر یا مادر معنوی وی شرکت کرده و تا آن زمان حمایتش تداوم داشته است.
کم نیستند ایرانیانی که از خارج کشور نیز متقاضی حامی شدن هستند و کمیته امداد در این مورد نیز کاملا آماده برقراری ارتباط بین این خیرین و کودکان نیازمند است. ترابی کارشناس کمیته امداد به گزارشگر کیهان می‌گوید: «من مسئول ارتباطات بین عده‌ای از خیرین خارج کشور با کودکان نیازمند داخل کشور هستم. بعضی از این حامیان از طریق ایمیل با بچه‌های تحت تکفلشان در ارتباطند.
بنده به عنوان کارشناس این بخش وظیفه‌ام نظارت بر مراسلات فی‌مابین و نیز آگاه کردن این دو از خواسته‌های یکدیگر است.
برای مثال خیلی از حامیان خارج کشور تنها خواهان دریافت نامه‌ها و عکس‌های بچه‌ها هستند. و نیز می‌خواهند از خواسته‌های تحصیلی و معیشتی‌شان آگاه شوند.»
وی ادامه می‌دهد: «در طرح آرام ایتام و محسنین و طرح اکرام ایتام پیشقدم بوده است و آن هم دلیلش این است که حامیان بیشتر دوست دارند صغیر را حمایت کنند. اما ما تبلیغ برای طرح محسنین را هم تقویت کرده‌ایم. در طرح محسنین بچه نیازمند با مادرش و پدری که از کارافتاده به سر می‌برد و یا احیانا پدر به دلیل زندانی بودن، طلاق و یا غیبت طولانی در خانه حضور ندارد. در حال حاضر 30هزار خانواده نیازمند به این شکل در تهران در لیست طرح محسنین قرار دارند که در رمضان امسال با اضافه شدن 17هزار و دویست و هیجده نفر به جمع حامیان محسنین در تهران رقم حمایت‌کنندگان به 30هزار نفر رسیده است. یعنی الان آمار نشان می‌دهد که هر خانواده نیازمند استان تهران در لیست طرح محسنین دست کم از یک حامی برخوردار است. ما می‌خواهیم رقم حامیان در طرح محسنین به رقم بالاتر از اینها برسد.»
دیدار مسئولین با خانواده‌های
تحت پوشش امداد
طرح مفاتیح‌الجنه هم طرح دیگری در کمیته امداد امام خمینی(ره) استان تهران بود که به‌ویژه در ایام ماه مبارک رمضان با جدیت به اجرا درآمد. در این طرح مسئولین بخش‌ها و ارگان‌های مختلف به همراه مسئولین و کارشناسان کمیته امداد در خانه نیازمندان تحت پوشش حضور پیدا می‌کردند و در همین دیدار هر کاری که از دستشان برمی‌آمد و در حوزه وظایف ایشان تعریف می‌شد برای خانواده‌های مذکور انجام می‌دادند. برای مثال سبحانی مدیرکل امداد استان تهران می‌گوید: «اگر خانواده‌ای در شهرستان‌های اطراف تهران با مشکل ساخت و ساز مواجه بود ما هم جواز ساختش را از مسئول شهرداری در یکی از دیدارهای مفاتیح‌الجنه خواستار شدیم و هم خواستیم که از یک جایی به آنها مصالح ارزان‌قیمت بدهند.»
وی ادامه می‌دهد: «خانواده دیگری با مشکل انشعاب برق مواجه بود که آن را هم سامان دادیم.»
سولماز حقی یکی از شهروندان تهرانی سؤالش این است که چرا پول‌های اهدایی حامیان باید به حساب کمیته امداد ریخته شود و امکان این وجود ندارد که پول مستقیما به حساب شخصی خانواده نیازمند واریز گردد؟ سبحانی پاسخ می‌دهد: «تا الان شیوه کار به همین‌گونه که در این سؤال مطرح شده، بوده است. پول به حساب کمیته واریز و ما برای نیازمند چک می‌کشیده‌ایم. اما الان نرم‌افزاری در اختیار داریم که به‌طور آزمایشی در استان اردبیل به کار گرفته شده و عن‌قریب در تهران نیز راه‌اندازی خواهد شد. از طریق این نرم‌افزار فرد حامی وقتی پولی واریز می‌کند با یک کد شناسه که در اختیار دارد عملیات واریز را انجام می‌دهد. این پول ابتدا وارد حساب کمیته شده و چند دقیقه بعد به‌طور اتوماتیک و از طریق کد شناسه وارد حساب خانواده نیازمند می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «از آنجا این پول ابتدا وارد حساب کمیته می‌شود که ما نظارت کنیم آیا حامی بر امر خیرش استمرار دارد؟ هر کودک و یا هر خانواده نیازمند از چه تعداد حامی برخوردارند؟ و ما بقی اطلاعات آماری خود را تکمیل کنیم.»