یکی از مهم‌ترین و اصلی ترین، بلکه نخستین ابتلائات الهی، ابتلاء به شرور و بدی‌ها است؛ خدا می‌فرماید: و شما را با بدیها و خوبیها آزمایش می‌کنیم. (انبیاء، آیه 35) از همین روست که بسیاری از مردم با مصیبت و بیماری و فقر آزموده می‌شوند؛ چنانکه امیرمومنان علی(ع) از بیماری خویش به عنوان ابتلاء به شر یاد می‌کند. امام صادق(ع) روایت می‌کند:مَرِضَ اَمیرُالمؤمِنینَ(ع)فَعادَهُ قَوْمٌ فَقالُوا لَهُ: کَیْفَ اَصْبَحْتَ یا اَمیرَالمُؤمِنینَ؟ فَقالَ: اَصْبَحْتُ بِشَرٍّ. فَقالُوا لَهُ: سُبْحانَ الله هذا کَلامُ مِثْلِکَ؟ فَقالَ: یَقُولُ اللّهِ تَعالى«وَ نَبْلُوکُمْ بِالْخَیْرِ وَ الشَّرِّ فِتْنَهًْ وَ اِلَیْنا تُرْجَعُونَ » فَالْخَیْرُ: اَلصِّحَهًْ وُالْغِنا، وَ الشَرُّ: اَلْمَرَضُ وَالْفَقْرُ، اِبْتِلاءً وَ اِخْتِبارا؛ امیرمؤمنان(ع)مریض شد، گروهى از او عیادت کردند، به او گفتند: اى امیرمؤمنان چطورى؟ چطور صبح کردى؟ فرمود: به بـدى صـبح کردم، آنان گفـتند: این سخن از امثـال شما عجب است؟ فرمود: خداوند (در قرآن) مىفرماید: «ما شما را با خوبى و بدى به عـنوان آزمـایش گرفـتار مى کنیم و شما بسوى ما برمى‌گردید» پس خوبى عبارت است از سلامتى و بى نیازى و بدى عـبارت است از بیمارى و نیازمـندى که هر دو آزمـایش و امتحـان است. (بحارالأنوار، ج 81، ص 209)
خدا در قرآن بیان می‌کند که از روش‌های الهی برای ابتلاء این است که زمینه را به گونه‌ای فراهم می‌کند که امکان «گناه» کردن با اراده و اختیار مهیا باشد تا ببیند شخص مومن و مسلمان تا چه اندازه بهره‌مند از تقوای الهی است و خویش را از گناه حفظ می‌کند و حدود الهی را نادیده نمی‌گیرد. خدا در فرمانی چنین می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ؛‌ای کسانی که ایمان آوردید، صید را در هنگامی که مُحرم هستید نکشید.(مائده، آیه 95)
خدا در کنار این دستور، شرایط را طوری فراهم می‌آورد تا امکان شکار به سادگی مهیا باشد تا معلوم شود چه کسی بر اساس آن عمل می‌کند و چه کسی خلاف آن: اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید، خدا شما را به چیزى از شکار که در دسترس شما و نیزه ‏هاى شما باشد خواهد آزمود تا معلوم دارد چه کسى در نهان از او مى‏ ترسد. پس هر کس بعد از آن تجاوز کند براى او عذابى دردناک خواهد بود. (مائده، آیه 94)
پس همان طوری که شکار را نزدیک حاجیان می‌کند تا آنان را بیازماید؛ یعنی حیوانات و جانوران را به سوی حاجی می‌کشاند تا ببیند آن را شکار می‌کنند یا نه؟ و آیا دست به گناه شکار می‌زنند یا خیر، همچنین زنان و مردان با ایمان را در شرایطی قرار می‌دهد که گناه را ببینند و در آن صورت معلوم شود شخص مدعی اسلام و ایمان تا چه اندازه ایمان دارد و آیا از حدود الهی می‌گذرد یا تقوا می‌ورزد؟
 این وضعیت، مصداقی از آزمایش‌های الهی است، اما معنایش این نیست که هر شر و گناهی را که انسان انجام می‌دهد شرایط ومقدماتش راخدا فراهم می‌کند.زیرا انسان دربسیاری ازموارد زمینه‌ها و بسترها را خودش ایجاد می‌کند و عمل شر را هم به دنبالش انجام می‌دهد. خدا در واقع با نمونه‌ها وشرایط مختلفی بندگان را مورد آزمایش قرارمی‌دهد.
به عبارت دیگر خدا مقدمه شر و گناه را برای امتحان انسان فراهم می‌کند. اینها در واقع بسترامتحان الهی است.به عنوان مثال حضرت آدم وحوا رابا منع کردن ازشجره ممنوعه و یاران طالوت را با نخوردن آب مگر یک مشت، یامورد ذبح اسماعیل وقوم بنی اسرائیل را با نکشتن گاو مورد آزمون قرار می‌دهد. و...همه اینها مقدمات راستی آزمایی ایمان بندگان است نه فراهم کردن مقدمات گناه.
محمد میرزایی