روابط اتحادیه اروپا و آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن
مرضیه اخلاصی
در این یادداشت،روابط اتحادیه اروپا و کشورهای مهم عضو اتحادیه،با آمریکا در آینده و در دوران پسا ترامپ مورد بررسی قرار خواهدگرفت.اتحادیه اروپا دارای روابط گسترده و استراتژیک با آمریکا است، اما چند سالی است که شاهد اختلافاتی به ویژه در حوزه روابط اقتصادی فیمابین اتحادیه اروپا و ایالات متحده هستیم، و در این یادداشت قصد داریم به این نکته بپردازیم که این اختلافها، درروابط آینده اتحادیه اروپا با آمریکا،تاچه میزان تاثیرگذاری دارد.
واکنش اروپا به انتخابات آمریکا
واكنش‌هاي جهاني به نتايج انتخابات امريكا، تركيبي از احتياط و سكوت بوده است. در اروپا دولت‌هاي آلمان، فرانسه و انگليس مواضع بسيار محتاطانه‌اي به نتايج اوليه انتخابات امريكا داشتند و اعلام كردند فارغ از اينكه چه نتيجه‌اي به دست آيد، کشورهايشان به همكاري با ايالات متحده امريكا را ادامه خواهند داد.
سیاستمداران اتحادیه اروپا هم به نتیجه انتخابات آمریکا چشم دوخته‌اند. رابطه دو طرف در چهار سال گذشته با تنش همراه بود و این امیدواری وجود دارد که با تکیه بر «ارزش‌ها و تاریخ مشترک» چشم‌انداز بهتری پدیدار شود.
واکنش جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی این اتحادیه، به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را می‌توان در همین چهارچوب ارزیابی کرد.
او بامداد روز چهارشنبه (چهارم نوامبر) در پیامی توئیتری نوشت، اتحادیه اروپا آماده یک همکاری منسجم و پایدار با ایالات متحده «بر اساس ارزش‌ها و تاریخ مشترک» است
شارل میشل، رئیس‌شورای اروپایی و اورزولا فن در لاین،
رئیس‌کمیسیون اروپا که رهبران اتحادیه اروپا هستند پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا را ستوده‌اند و خواستار روابط قوی‌تر میان دو طرف شده‌اند.
در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، روابط آمریکا با اروپا متشنج بود و به نظر می‌رسد رهبران اروپایی با پیروزی یک دموکرات، که روابط سنتی آمریکا با اروپا را از سر خواهد گرفت، نفس راحتی کشیده باشند.
شماری از رهبران اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، و بریتانیا و از طرف دیگر کانادا، پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را تبریک گفته‌اند.وپیروزی او را گامی به جلو در روابط آمریکا و اروپا توصیف کرده‌اند. روابط آمریکا با اتحادیه اروپا و به‌خصوص آلمان که در دوره ریاست جمهوری ترامپ، بشدت تیره شد، در صورت پیروزی قطعی بایدن درانتخابات، مورد بازنگری قرار می‌گیرد و اظهارات ضمنی مقامات اروپایی نیز گویای چنین امیدواری است. البته در اتحادیه اروپا،این موضع سیاسی نیز بسیار مورد توجه و بررسی است که،هیچ کس توهم ندارد که زیر نظر بایدن ناگهان همه چیز شگفت انگیز خواهد شد.واعتراف می‌کنند که در دوران ترامپ،اعتماد بیش از حد اتحادیه اروپابه آمریکا، ضربه سختی به وجهه سیاسی واستقلال اتحادیه اروپا وارد کرد. اروپاییان به روابط با ایالات متحده حتی دردوران بعد از ترامپ هم با دیده تردید نگاه می‌کند.ودرخواست بازتعریف منطقی وجدیدی برای از سرگیری مجدد روابط استراتژیک در دوران جدید سیاسی را دارند. و درنظر دارند معیارهای جدید برای منافع دوسویه تعیین کنند.
بایدن و اروپا
قطعا با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، اتحادیه اروپا به باز‌سازی روابط خود با آمریکا اقدام خواهد کرد و متقابلا آمریکا نیز چنین سیاستی را در پیش خواهد گرفت.
روابط اروپا و آمریکا در دوران ترامپ لطمه خورده است و برای بازگرداندن شرایط پیش از ترامپ نیازمند زمان است که البته هر دو طرف، کار دشواری در پیش دارند.
انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه نزدیک است و امانوئل ماکرون برای پیروزی تلاش می‌کند، اما با تغییر و تحولاتی که در آمریکا به احتمال زیاد اتفاق خواهد افتاد، باید نگران آینده سیاسی خود به ویژه انتخابات ریاست جمهوری باشد. ماکرون البته،امیدوار است باتوجه به پیروزی بایدن، بتواند اعتباری را که دردوران ترامپ از دست داد در داخل بازیابد؛ و برای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه نیز پیروز شود.
انتخابات آمریکا علاوه‌بر تاثیراتی که در درون این کشور خواهد گذاشت، که به شورش و درگیری داخلی تعبیر می‌شود، تاثیرات خارجی خود را نیز خواهد داشت.آمریکا پس از انتخابات ریاست جمهوری دیگر آن آمریکای سابق نخواهد بود، فضای دوقطبی ایجاد شده در این کشور، از قدرت و نفوذ و تاثیر رئیس‌جمهور خواهد کاست، چه این رئیس‌جمهور ترامپ باشد چه بایدن.
كشورهاي اروپاي غربي بيشتر به جو بايدن تمايل دارند در حالي‌كه كشورهاي شرق اروپا حامي دونالد ترامپ هستند. كشورهاي بزرگ عضو اتحاديه اروپا نظير آلمان و فرانسه نيز به پيروزي بايدن در انتخابات گرايش دارند. اين كشورها بارها اعلام كرده‌اند خواهان كاهش تنش ميان اروپا و آمريكا در موضوع مذاكرات تجاري هستند.
در مجموع به نظر می‌رسد که، روابط آمریکا با اتحادیه اروپا و به‌خصوص آلمان که در دوره ریاست جمهوری ترامپ، بشدت تیره شد، در صورت پیروزی بایدن در انتخابات، مورد بازنگری قرار می‌گیرد و اظهارات ضمنی مقامات اروپایی نیز گویای چنین امیدواری است.واز مجموع اظهار نظرهای مسئولان در اتحادیه اروپا می‌توان این نتیجه را گرفت که: اتحادیه اروپا آماده است تا رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا را برای حل و فصل همه مسائل مورد اختلاف، دعوت کند.
اتحادیه اروپا با وجود اختلافات با آمریکا همچنان در صدد است که روابط استراتژیک بین دو طرف افزایش پیداکند. و در همین راستا سران کشورهای مهم اروپایی در پیامهایی به بایدن اعلام کردند که، دوستی آمریکا و اروپا اجتناب‌ناپذیر است.و برای چیره شدن بر چالش‌های امروز کارهای زیادی هست که باید انجام دهیم. بیایید با هم کار کنیم. در عین حال اعلام کرده‌اند که،
قطب بندی عمیق در آمریکا باید هشداری برای اروپا باشد،که دموکراسی در خطر است و این اختلافات در آمریکا، به اتحادیه اروپا هم امکان سرایت دارد. و این آشوبها، نیز می‌تواند آسیب جدی برای حفظ اتحادیه اروپا باشد. همچنین نکته مهم این است که،اروپا،انتخابات آمریکا را فرصت و زمینه ای، برای رهایی و استقلال از آمریکا می‌داند. در دوره بایدن کشورهای اروپایی، ازجمله فرانسه، بریتانیا و آلمان تمایل زیادی خواهند داشت تا نقش محوری‌تری را در معادلات بین‌المللی ایفا کنند.
اتحادیه اروپا، در صدد است که در کنار ایالات متحده آمریکا و چین به عنوان یک طراح جهانی وزنه بسیار قوی تری
نسبت به قبل ایجاد کند. و شرایط فعلی داخلی آمریکا(در دوران انتخابات و پس از آن)و افول قدرت آمریکا، می‌تواند فرصت بیشتری را برای اتحادیه اروپا ایجاد کند که در عین گسترش روابط با آمریکا در دوره جدید و پسا ترامپ، با باز‌سازی توان داخلی، تاثیرگذاری قابل توجهی را در حوزه سیاست بین‌الملل داشته باشد.
انتظارات اروپا از بایدن
مقامات اروپایی،اعلام کردند از رئیس‌جمهور جدید آمریکا انتظارات زیادی دارند. مهم‌ترین این درخواست‌ها برای گسترش روابط به شرح ذیل است:
اتحادیه اروپا خواستار لغو اعمال تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم از اروپا به آمریکا است و همچنین سیگنال‌هایی را در رابطه با تمایل خود برای حل مناقشه بر سر تخصیص یارانه به دو شرکت هواپیما‌سازی بوئینگ و ایرباس به طرف آمریکایی مخابره کرده است.آمریکا چند ماه پیش و بر اساس حکم سازمان تجارت جهانی بر 7.5 میلیارد دلار واردات کالا از اروپا تعرفه اعمال کرده و بهانه این اقدام تخصیص یارانه از سوی اروپایی‌ها به شرکت ایرباس بوده است.
اخیراً اروپایی‌ها هم توانسته‌اند در سازمان تجارت جهانی تخلف آمریکا در تخصیص یارانه به بوئینگ را ثابت کرده و مجوز اعمال تعرفه بر واردات 4 میلیارد دلار کالا از آمریکا را بگیرند.
اتحادیه اروپا،مخالف توقف همکاری‌های ایالات متحده با سازمان بهداشت جهانی بوده و از مواضع ترامپ مبنی بر اینکه این ساختار در گسترش بیماری همه گیر ویروس کرونا نقش داشته، حمایت نکرده و چنین سخنانی را غیرسازنده نامیده بود. بنابراین انتظار دارد که ایالت متحده، مجدد، به همکاری با سازمان بهداشت برای مقابله با کرونا،ادامه دهد.
ترامپ دسته جمعی چین، روسیه و اتحادیه اروپا را به عنوان جدی‌ترین مخالفان ایالات متحده معرفی کرده است. اروپا گفته است که چنین موضع‌گیری باید متوقف شود.»
اتحادیه اروپا،پیشنهاد انعقاد «توافق جدید فراآتلانتیکی» پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را داد. این توافقنامه‌ای است که روابط بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده را در همه زمینه‌ها- از دفاعی گرفته تا تجاری- تنظیم می‌کند. موضوع دیگر در روابط بین ایالات متحده و متحدان اروپایی آن هزینه‌های دفاعی در داخل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.وآمریکا درصدد است تا کشورهای اروپایی هزینه بیشتری برای حضور در ناتو بپردازند.
دولت‌های اروپایی، انتظار دارند که دولت جدید آمریکا، خروج از معاهده آب و هوايي پاريس را ملغي كند.؛و مجدد به این معاهده بین‌المللی بازگردد.مقام‌های اتحادیه اروپا در پی پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا از افزایش تلاش‌ها برای رسیدن به توافق تجاری با بریتانیا برای دوره پس از برگزیت خبر دادند.لازم به ذکر است که،جانسون،نخست‌وزیر بریتانیا،اتخاذ راهبرد و رویکرد برای مذاکره با اتحادیه اروپا را به انتخابات آمریکا گره زده است.
اروپایی‌ها درباره خودمختاری استراتژیک بسیار صحبت كرده‌اند زیرا آنها مشكوك هستند كه چقدر واقعاً می‌توانند به آمریكا اعتماد كنند تا در روابط با اتحادیه اروپا سرمایه‌گذاری كند و مواردی مانند ناتو را تقویت كند.
اگر بایدن دوباره به توافقنامه آب و هوایی پاریس و سازمان جهانی بهداشت پیوست،و در خروج نیروهای آمریکایی از آلمان تجدید نظر کرد وکم کم ریاست جمهوری خود را با زدن دکمه تنظیم مجدد آغاز کرد، دریچه‌ای برای اروپا وجود دارد.در مجموع باید گفت، انتظارات اتحادیه اروپا از آمریکا و تنشهای مختلفی که درروابط،فیما بین کشورهای فراآتلانتیک در طی چند سال گذشته ایجاد شده است،باعث شد که اروپاییان، نسبت به نتایج انتخابات آمریکا،واکنش خوش بینانه داشته باشند و منتظر باشند که تغییرات در روابط ایجاد شوند.اما درعین حال احتیاط در واکنش را اتخاذ کردند؛زیرا روابط اروپا و آمریکا در دوران ترامپ لطمه خورده است و برای بازگرداندن شرایط پیش از ترامپ نیازمند زمان است که البته هر دو طرف، کار دشواری در پیش دارند. در سال‌های اخیر ایالات متحده دیگر یک هم‌پیمان مهربان برای اروپا نبوده است. این واقعیت استراتژیک تغییر نخواهد کرد، خواه جو بایدن انتخاب شود یا دونالد ترامپ.» واروپا می‌داند که همکاری با آمریکای بایدن نیز «هزینه‌های خاص خودش را برای اروپا خواهد داشت»
در نهایت باید گفت که: انتظارات جدی از رئیس‌جمهور جدید آمریکا وجود دارد و امید آن می‌رود که برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا به بازگشت این کشور به تجارت چندجانبه در حوزه بین‌الملل منجر شده و به حل اختلافات می‌انجامد.اتحادیه اروپا، فارغ از هر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا،خواستار اتخاذ رابطه جدید با آمریکاست؛که این رابطه به همکاری‌های نوین منجر شود.مسئولین اتحادیه اروپا اعلام کرده‌اند که،عمل دیپلماتیک است که از ابراز تمایلات سیاسی خودداری کنیم ولی ابراز خوشحالی از نتیجه انتخابات هفته گذشته آمریکا اقدام اشتباهی نیست. این مسئله مخفیانه‌ای نیست که طی 4 سال گذشته روابط آمریکا و اروپا پیچیده شده است.
روابط واشنگتن و بروکسل در دوره ریاست جمهوری ترامپ به شدت سرد و تیره و تار بوده است، از حمایت ترامپ از برگزیت گرفته تا کاهش اهمیت جایگاه اتحادیه اروپا در سیاست خارجی آمریکا و خروج ایالات متحده از توافقنامه‌های مهم بین‌المللی.بسیاری در اروپا امیدوار بودند،تا انتخابات آمریکا منجر به روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدیدی شود که سیاست این کشور را در زمینه‌های مختلف از تغییرات آب و هوایی گرفته تا تجارت خارجی و ناتو و توافق هسته‌ای ایران تغییر دهد. واز بازگشت واشنگتن به میز مذاکره درباره توافق اقلیمی پاریس، ایران و سازمان بهداشت جهانی حمایت خواهند کرد.با وجود استقبال ضمنی سران کشورهای اروپایی و سران اتحادیه اروپا از انتخاب بایدن به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا، با توجه به مواردی که به آنها اشاره شد،هنوز اتحادیه اروپا، از اینکه تغییرات اساسی در رویکرد آمریکا،بعد از انتخابات ریاست جمهوری به وجود بیاید، اطمینان ندارد.ونمیتوان انتظار داشت که تغییرات بزرگ و سریعی به وجود آید و بی‌اعتمادی که شکل گرفته است بر روابط اروپا و آمریکا تاثیری عمیق گذاشته است.
این گونه به نظر می‌رسد که پس از پیروزی بایدن در انتخابات، در اولین فرصت با سفر به اروپا مجدداً به پیمان آب و هوایی پاریس بپیوندد و قصد مذاکرات هسته‌ای با ایران را داشته باشد. اما با وجود موارد متعددی مانند،درگیریهای به وجود آمده بر سر تامین هزینه‌های نظامی ناتو و کارزار آمریکا علیه شرکت هواوی، کمپانی بزرگ فناوری چین و همچنین اختلافات مربوط به پروژه نورداستریم2 بهبود روابط ساده به نظر
نمیرسد.