ناگفته‌هایی از روند رویش شجره طیبه بسیج
محسن حسینی نهوجی
پس از تسخیر لانه جاسوسی در تاریخ ۱۳ آبان ۵۸، تهدیدات آمریکا علیه انقلاب اسلامی و نظام اسلامی برآمده از آن، آشکارتر گشت و ناوگان آمریکا در خلیج فارس آرایش جنگی به خود گرفت و خطر حمله آمریکا به ایران جدی‌تر شد.
در شرایطی که کمتر کسی به فکر تجاوز دشمن بود، حضرت امام خمینی با دید بلند خویش؛ در ۴ آذر ۱۳۵۸ درجمع پاسداران سخنانی بیان کردند که سنگ بنای سازمان بسیج مستضعفین شد. دراین پیام حضرت امام خمینی فرمودند: اگر یک ملت که همه جوانهایش مجهز باشند به همین جهازى علاوه‌بر جهاز دینى و ایمانى که دارند، مجهز به جهازهاى مادى هم باشند، سلاحى هم باشند و یاد گرفته باشند، همچى نباشند که یک تفنگى دستشان آمدند ندانند با آنچه بکنندش. باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوانها را یادشان بدهید. و همه جا باید این طور بشود که یک مملکت بعد از یک چند سالى بشود یک کشورى با 20 میلیون جوان که دارد، بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته باشد. و این یک همچه مملکتى آسیب بردار نیست. و الآن هم الحمد للَّه آسیب بردار نیست. الآن هم ما پشتیبانمان خداست....
حضرت امام فرمودند: ....[آمریکا] یک قوه اى است که مقابل ندارد در دنیا... از اینجهت ما الآن مواجهیم با یک همچه قدرت بزرگ، که علاوه‌بر قدرت تسلیحاتى، قدرت‌هاى بزرگ شیطانى هم دارد. الآن هم در همه دنیا دارد فعالیت و تبلیغات می‌کند، و همه ممالک دیگر را [وادار می‌کند]، تا آن قدرى که بتواند تمام آن دستجات خودش را در مقابل ملّت ما و شما‌ها تجهیز کند و هم از نظر تبلیغات، آن طور تبلیغات وسیع را شروع کردند...، و در مطبوعات خارجى و در رسانه هاى آنجا دارند بر ضد انقلاب ما تبلیغات میکنند و هم ما را از دخالت نظامى می‌ترسانند. قواى شما باید الآن همه مجتمع در یک راه باشد.
در پی سخنان امام خمینی در دیدار با پاسداران ستاد مرکزی سپاه؛ مبنی بر لزوم آموزش نظامی همگانی و تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی، (شهید) کلاهدوز در روز ۵ آذر با حضور آقایان؛ اصغر سلیمانی (پرسنلی)، ابراهیم سنجقی (جانشین)، مرحوم شفیعی (مسئول بسیج) ، قاسم رجبی (آموزش)، ایمانجانی (امور مناطق)، رحیم‌زاده (برنامه‌ریزی) جلسه‌ای تشکیل داد و آنان را درخصوص ضرورت اجرای فوری فرمان حضرت امام و ایجاد تشکیلات ارتش ۲۰ میلیونی توجیه نمود. جمع مزبور با استقرار در اتاقی در ستاد مرکزی سپاه در خیابان پاسداران، تشکیل «ستاد سازماندهی و هماهنگی آموزشهای ارتش ۲۰ میلیونی» را کلید زدند. سرهنگ (سپهبد شهید) صیاد شیرازی نیز، که بنی صدر وی را بایکوت کرده بود؛ با حضور در جلسات ستاد مزبور، در زمینه شرح وظائف، آموزش، سازماندهی و برنامه‌ریزی، به یاری مسئولان بسیج پرداخت.
به موازات اقدامات سپاه در زمینه تشکیل بسیج، بنی صدر نیز با انتصاب یکی از روحانیان همفکر خود به نام آقای امیر مجد، به عنوان رئیس‌بسیج ملّی، تشکیلات موازی با ستاد ارتش۲۰ میلیونی سپاه را، با بکارگیری مدیران و عناصر سازمان دفاع غیر نظامی، در ساختمان ۶ طبقه سازمان مزبور در ابتدای خیابان فلسطین جنوبی ایجاد کرد.
به منظور مدیریت و پیشگیری از لوث شدن امر تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی، آقایان سلیمانیه و سنجقی طی گفت‌وگو با آقای مجد، آمادگی خود را برای همکاری و مساعدت در ایجاد تشکیلات واحد برای اجرای فرمان حضرت امام اعلام داشتند. در پی این هماهنگی مدیران و کارکنان اوّلیه ارتش بیست میلیونی سپاه در اتاقهای طبقه چهارم ساختمان دفاع غیر نظامی استقرار یافتند و با تشکیل ۱۴ منطقه بسیج عضو گیری و آموزش داوطلبان بسیجی را آغاز نمودند.
چند روز بعد در روز ۱۲ آذر همان سال قانون اساسی جمهوری اسلامی در یک همه‌پرسی به تایید مردم رسید. در اصل ۱۵۱ این قانون تصریح شده بود که: «به حکم آیه کریمه «واعدوالهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و...» دولت موظف است برای همه افراد کشور برنامه و امکانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری که همه افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، ولی داشتن اسلحه باید با اجازه مقامات رسمی باشد.»
قسمت‌های مختلف ستاد هماهنگی آموزشهای عمومی ارتش ۲۰ میلیونی، در ساختمان دفاع غیر نظامی فعالیت و سازمان خود را توسعه دادند و دوائر آموزش برادران با مدیریت برادر رجبی، آموزش خواهران با مدیریت خواهر بخشی زاده، روابط عمومی با مدیریت برادر ایمانجانی، برنامه‌ریزی و اردو با مدیریت برادر اخباریه، میدان تیر با مدیریت برادر اخوان و برادران سلیمانیه و سنجقی به عنوان مسئول و جانشین بسیج در یکی از طبقات ساختمان دفاع غیر نظامی مستقر بودند. قسمت های(دوائر) مختلف ستاد بسیج سپاه، به سرعت سازمان خود را توسعه دادند و روز به روز بر تعداد کارکنان خود افزودند، در حالیکه کارکنان دفاع غیر نظامی اکثراً در شرف بازنشستگی و یا مشغول خرید خدمت بودند، روز به روز از تعدادشان کاسته می‌شد و اتاق‌ها و خطوط تلفن شان به تصرّف کارکنان بسیج سپاه در می‌آمد. نفراتی از ما به عنوان داوطلب، در کلاسها و دوره‌ها و اردوهای بسیج ملّی(وابسته به بنی صدر) حضور یافته و و اوضاع و عملکردها و حضور عناصری از منافقین، چریکهای فدائی و حزب توده و اوضاع اسف بار کلاسهای آموزشی مختلط زنان و مردان در مهدیه و اردوگاه منظریه را مکتوب و مصور به مسئولان بسیج گزارش دادیم. کم کم تعارض بین دو تشکیلات متفاوت آشکار شد و اختلافات بین بسیج سپاه و بسیج بنی صدر بالا گرفت. آقای مجد در شورای انقلاب از مسئولان بسیج سپاه شکایت کرد و (شهید) کلانتری به عنوان حکم شورای انقلاب در جلسه با حضور آقایان سلیمانیه، سنجقی و مجد؛ آنان را به مصالحه فراخواند.
شورای انقلاب در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ لایحه قانونی تشکیل سازمان بسیج ملی را تصویب و برای اجرا به وزارت کشور ارسال کرد.
متن کامل لایحه قانونی تشکیل سازمان بسیج ملی بدین شرح بود:
«ماده ۱: در اجرای فرمان رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد، آموزش و بسیج ارتش ۲۰ میلیونی جهت پیشگیری و مقابله با هرگونه تهدید و تجاوز نظامی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سوانح طبیعی، سازمانی به نام سازمان بسیج ملّی زیر نظر فرمانده کل قوا و وابسته به وزارت کشور تشکیل می‌گردد.»
آقایان طباطبائی و اخباریه برای برگزاری ۱۰ دوره آموزشی ۱۳۰۰ نفره سه روزه (۱۳ هزار نفر) در اردوگاه منظریه تهران، موافقت مسئولان آموزش و پرورش را جلب کردند و اردوها با موفقیت برگزار شد. در هر دوره از تعدادی از نمایندگان مجلس دعوت شده بود تا با مشاهده آخرین تمرینات رزمی، ماهیت و کیفیت آموزشهای بسیج سپاه را از نزدیک ملاحظه نمایند و با دریافت گزارش‌های تفصیلی مصوّر و مستند، از ماهیت و کیفیت آموزشهای بسیج بنی صدر نیز مطّلع گردند.
کشمکش بین دو سازمان بسیج سپاه و بسیج وابسته به بنی صدر ادامه یافت و جلسات آقایان سنجقی، سلیمانیه و اخباریه با کمیسیونها و پیگیری‌های مداوم از نمایندگان مجلس، به تهیه و تصویب طرح دو فوریتی واگذاری تشکیل بسیج به سپاه پاسداران، منجر شد.
در تاریخ ۲۸ دی ماه ۱۳۵۹(شهید) محمد علی رجایی، نخست‌وزیر وقت با ارسال نامه‌ای به مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: «قانون راجع به ادغام سازمان بسیج ملی (مستضعفین) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در جلسه مورخ بیست و هشتم دی ماه ۱۳۵۹ مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۱۶/ق/م مورخ 59/11/21 ریاست‌جمهوری به نخست‌وزیر واصل گردیده است، برای اجراء به پیوست ابلاغ می‌گردد.»
با تجاوز رژیم بعثی صدام، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ایجاد واحد بسیج، امر هماهنگی، آموزش، سازماندهی و اعزام میلیونها داوطلب بسیجی را آغاز کرد و صفحات زرّینی بر تاریخ پر افتخار کشورمان افزود.
مدتی بعد حجت‌الاسلام سالک مسئولیت بسیج را به عهده گرفت و برادر (شهید) عباس ورامینی، علی زحمتکش و حسین بیات به جمع مسئولان بسیج پیوستند و در طول جنگ فعالیت‌های بسیج روز به روز توسعه یافت و بسیجیان قهرمان با گذراندن آموزشهای مختلف با شجاعت نقش عظیم و بی‌نظیری را در دفاع مقدس ایفا کردند. پس از شرکت حجت‌الاسلام سالک در انتخابات مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام رحمانی در عملیات خیبر مسئولیت بسیج را به عهده گرفت.