آیا ترامپ، بن سلمان را هم با خود می برد؟(نگاه)
محمدرضا مرادی
محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی بدون آنکه شرایط رسیدن به پست ولیعهدی را داشته باشد توانسته به عنوان نفر دوم قدرت در عربستان مطرح شود. بن‌سلمان پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2016 حامی سرسختی پیدا کرد و با کمک‌های وی توانست محمد بن نایف را از ولیعهدی برکنار کند. این مسئله باعث شد تا وی به نوعی قدرت خود را مدیون ترامپ باشد. به همین دلیل شکست ترامپ در انتخابات 2020 باعث شده تا بن سلمان هراسان شود. حتی به گفته مجتهد افشاگر معروف سعودی، بن سلمان چکی سفید امضا برای پیگیری تقلب جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری به ترامپ داده است. اما سؤال اصلی این است که آیا آمدن بایدن به کاخ سفید قدرت بن‌سلمان را کاهش خواهد داد و حتی باعث کنار رفتن وی از پست ولیعهدی می‌شود؟
عربستان از دهه 40 میلادی به عنوان یکی از متحدین اصلی آمریکا شناخته می‌شود. از 8 دهه قبل عربستان در دکترین‌های سیاست خارجی آمریکا جایگاه ویژه‌ای داشته است. چرا که تامین امنیت عربستان به معنای تامین امنیت نفت برای آمریکا بوده است. بنابراین نباید انتظار داشت که بایدن تصمیماتی را علیه بن سلمان اتخاذ کند که امنیت عربستان را تحت تاثیر قرار دهد. اما بایدن با یک سری اقدامات خود خواهد توانست موقعیت و جایگاه بن سلمان در ولیعهدی را تضعیف کند.
پایان دادن به جنگ یمن: جو بایدن بارها به صراحت اعلام کرده است که در دوران ریاست‌جمهوری خود پرونده جنگ یمن را خواهد بست. این جنگ برای بن سلمان تبدیل به یک جنگ حیثیتی شده است. بن سلمان با رویای پیروزی برق آسا در یمن حمله به این کشور را در فروردین ماه 94 کلید زد. اما از آن زمان بیش از 68 ماه گذشته و عربستان نتوانسته است در یمن پیروز شود. بن سلمان قصد داشته از جنگ یمن به عنوان ابزاری برای تقویت جایگاه خود استفاده کند. در صورت پایان دادن به جنگ یمن توسط بایدن، بن‌سلمان ضربه‌ای حیثیتی متحمل خواهد شد که مشروعیت داخلی و منطقه‌ای او را تضعیف خواهد کرد.
پیگیری مجدد پرونده خاشقجی: قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد عربستان در کنسولگری این کشور در ترکیه و متهم شدن بن سلمان در این قتل باعث شد تا جایگاه بین‌المللی وی بسیار تضعیف شود. اگر حمایت‌های دونالد ترامپ نبود بن سلمان نمی‌توانست به راحتی از این پرونده رهایی یابد. برخی کارشناسان معتقدند که پیروزی بایدن به معنای پیگیری مجدد این پرونده خواهد بود و چه بسا بایدن از سازمان سیا بخواهد اطلاعات قتل خاشقجی را منتشر کند. این مسئله به معنای تضعیف بیش از پیش جایگاه بین‌المللی بن‌سلمان خواهد بود.
تقویت روابط با قطر: در دوره دونالد ترامپ عربستان و امارات جایگاه ویژه‌ای در سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا پیدا کردند. اما قطر در دوره بایدن می‌تواند به عنوان تاثیرگذار‌ترین کشور عربی در سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا مطرح شود. تبریک پیروزی زودهنگام امیر قطر به بایدن باعث شده تا کارشناسان روابط قطر و آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری بایدن را بسیار گرم توصیف کنند. این مسئله نیز ضربه‌ای بر جایگاه بن‌سلمان خواهد بود که در چند سال اخیر با محاصره قطر سعی داشته دوحه را تسلیم کند.
بسیار بعید است که جو بایدن بخواهد به صورت مستقیم از برکناری بن‌سلمان از ولیعهدی حمایت کند. چرا که این امر منجر به بی‌ثباتی داخلی در عربستان خواهد شد و بر خلاف استراتژی‌های کلان آمریکا خواهد بود. اما مجموع اقدامات بایدن مانند پایان دادن به جنگ یمن، پیگیری مجدد پرونده خاشقجی و تقویت اتحاد با قطر به‌صورت طبیعی جایگاه بن سلمان را تضعیف خواهد کرد و همین مسئله می‌تواند جایگاه احمد بن‌عبدالعزیز و محمد بن‌نایف به عنوان دو رقیب قدرتمند بن سلمان برای پادشاهی را ارتقا ببخشد.