نامه استاد دانشگاه تهران به وزیر اقتصاد کره‌جنوبی
با احترام
همان‌طور که می‌دانید، پيش از آغاز تحريم‌هاي آمريكا، كره جنوبي از ايران، نفت خام و ميعانات گازي خریداری کرده اما هنوز آن را تسویه نکرده است. آن هم در شرايطي كه ايران زير فشار شديدترين تحريم‌هاي اقتصادي قرار دارد. شما حتي براي تسويه بدهي‌تان از طريق تهاتر اجناس مورد نياز ايران، همكاري نكرده‌اید. اجناسي كه الزاما تحريم هم نيستند. در ايران ضرب‌المثل مهمي داريم. «در هميشه روي يك پاشنه نمي‌چرخد.» شاهدي براي توجه به عقلانيت و دورانديشي. ايراني‌ها گاهي اين ضرب‌المثل را در پاسخ به كسي كه آزاري متوجه‌شان كرده باشد نيز به كار مي‌برند، يعني جواب اين نامهرباني خودتان را خواهيد ديد.
«ما علاوه‌بر معافيت واردات نفت از ايران، معافيت استفاده از «وون» براي مبادلات مالي با ايران را هم گرفته‌ايم تا بتوانيم با استفاده از سيستم پرداخت با واحد پول كشورمان (وون) تجارت بين دو كشور را ادامه دهيم.» اين را «يو جانگ هيان»، سفير كره جنوبي در ايران، آبان‌ماه 1397 در مصاحبه‌اي اعلام کرد. آن روزها، كره جنوبي در دوره معافيت 180 روزه آمريكا قرار داشت. شما اما شرايطي را فراهم كرده بودید كه گرفتن پول براي ايراني‌ها ساده نبود. چطور؟ شما مي‌خواستید حدود 20 درصد پول مانده نفت ايران را به يورو تسويه كنید و مابقي را با «وون». اما مشكل اين بود كه ايران بايد كالاهاي كره‌اي را از انبارهاي منطقه‌اي شركت‌هاي كره‌اي تهيه مي‌كرد. عمدتا هم در امارات. هزينه تبديل «وون» به درهم، نيز بسيار زياد بود. چنان كه هيچ مقام مسئولي نمي‌توانست زير بار تصميم آن برود. تهيه كالا از بازار كره جنوبي هم 17 درصد ماليات براي ايران ثبت مي‌كرد! ايراني‌ها حاضر بودند كه 50 درصد پول نفت فروخته شده با يورو تسويه شود و 50 درصد ديگر با پول كره جنوبي. شما اما تنها 30 درصد تسويه با يورو را پذيرفتید. مذاكرات آنقدر طول كشيد كه دوره معافيت از تحريم تمام شد و پول ايران در كره جنوبي ماند.
بازار گسترده و جذاب ايران، زمانی محل حضور شرکت‌های مطرح کره‌ای بود، اما حال این شركت‌ها تحت فشار آمريكا خودشان كركره‌ها را پايين كشيده و از ايران رفته‌اند. این موضوع بیشتر از آنکه به ضرر اقتصاد ایران باشد به نفع آن است. توسعه روزافزون تولیدات شرکت‌های ایرانی و اقبال مردم ایران نسبت به مصرف این محصولات، نشان می‌دهد این اقدام شرکت‌های کره‌ای مانند جرقه‌ای برای رشد صنایع داخلی ایران عمل کرده است. بدیهی است در آینده امکان بازپس گرفتن بازار محصولات مشابه برای شرکت‌های کره‌ای به آسانی گذشته نیست و این رفتارهای غیرقانونی، موضوع تحریم کالاهای کره‌ای را به عنوان یک شریک تجاری نامطمئن و پیش‌بینی ناپذیر مطرح می‌سازد و همینطور در همکاری‌های راهبردی بین دو کشور در آینده تاثیر گسترده‌ای خواهد داشت.
شما بر خلاف کلیه قوانین و مقررات بین‌المللی و صرفا باً تکیه بر قوانین داخلی یک کشور ثالث (ایالات متحده) منابع ارزی ایران را بلوکه کرده‌اید و با رفتارهای یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا همراهی می‌کنید، بنابر این باید این نکته را به خاطر داشته باشید که با شکست کارزار فشار حداکثری علیه ایران و عقب‌نشینی آمریکا از رفتارهای خصمانه خود، آخرین کشوری خواهید بود که اجازه سرمایه‌گذاری، تجارت و بهره‌گیری از فرصت‌های گسترده بازار 80 میلیون نفری ایران و کار مشترک با بازارهای ثالث را خواهید داشت. از این رو تجدیدنظر فوری در سیاست‌هایی که تاکنون در رابطه با ایران اعمال کرده‌اید، ضروری است.
یادآور می‌شود خسارت تاخیر تادیه به نسبت دوره زمانی بلوکه کردن پول ایران و نیز زیان‌های وارد شده در دوران همه‌گیری ویروس کرونا و آسیب‌های ناشی از عدم دسترسی به غذا و دارو که حتی از تحریم‌های ثانویه آمریکا نیز معاف هستند، مورد مطالبه جدی ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران است. بدیهی است اگر دولت کره‌جنوبی اصرار به تبعیت بی‌چون و چرا از سیاست‌ها و اوامر هیئت حاکمه تندرو و آشفته ایالات متحده دارد، بایستی هزینه‌های آن را متقبل شود.
دکتر محمد جواد ایروانی
استاد دانشگاه تهران و وزیر اسبق امور اقتصادی و دارائی
جمهوری اسلامی ایران