امین‌الاسلام تهرانی
پس از جنگ جهانی دوم و بمباران هسته‌ای این کشور توسط آمریکا، ژاپن که چاره‌ای جز پذیرش شروط لشکر پیروز (آمریکا) را نداشت، ارتش خود را به نوعی تعطیل کرد و وظیفه دفاع از خود را به کشور متخاصمِ پیشین یعنی آمریکا داد البته این اتفاق به‌گونه‌ای با تحمیل جبهه پیروز رخ داد که بررسی آن مجال دیگری می‌طلبد.
در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم گرچه این دو کشور به دلایل مختلف از جمله داشتن دشمن مشترک (چین) به متحدان نزدیک یکدیگر تبدیل شده بودند و ژاپن دیگر محدودیت‌های سابق که از طرف آمریکا تحمیل می‌شد را نداشت، اما همچنان ارتش و تقویت نظامی این کشور برای حکمرانان ژاپنی چندان اولویت نداشت.
اما در چند سال اخیر ورق برگشته و ژاپن به دنبال تقویت نظامی خود است. حکمرانان ژاپنی صریحاً به برخی از ناتوانی‌های خود ‌اشاره می‌کنند و بر لزوم تقویت نظامی کشورشان تأکید می‌کنند. سخنان اخیر «کاتو کاتسونوبو»، دبیر اول کابینه ژاپن، را نیز باید ذیل همین «تغییر روند» تفسیر کرد. او در سخنانی با ‌اشاره به موشک‌های بالستیک کره شمالی گفت که سامانه‌های دفاع موشکی کنونی ژاپن توان رهگیری و انهدام این موشک‌ها را ندارد.
چندی پیش نیز مقامات دفاعی ژاپن مبلغ بی‌سابقه ۵۵ میلیارد دلار برای بودجه سالانه دفاعی درخواست کردند و باید توجه داشت که این «هشتمین سال متوالی» است که درخواست آنها از وزارت دارایی، سیر صعودی دارد. این بودجه 55 میلیاردی مربوط به سال مالی ۲۰۲۱ است که از آوریل ۲۰۲۱ آغاز می‌شود. درخواست وزارت دفاع چند هفته بعد از آن طرح می‌شود که وزارت خارجه آمریکا، به فروش بالقوه 23/11 میلیارد دلاری ۱۰۵ هواپیمای جنگنده اف–35 و تجهیزات مرتبطش به ژاپن چراغ سبز نشان داد.
اما این «تغییر روند»، که در میزان بودجه درخواستی وزارت دفاع ژاپن مشهود است، برای چیست؟ در پاسخ باید گفت که مصمم شدن ژاپن برای تقویت نیروی دفاعی خود علل مختلفی دارد که بررسی کامل آن در این مجال نمی‌گنجد، اما می‌توان حدس زد که قدرت گرفتن چین که رقیب نیرومند ژاپن است، حکمرانانِ سرزمینِ سامورایی‎ها را به شدت نگران می‌کند، این نگرانی خود انگیزه تقویت نظامی است به ویژه در زمانی که متحد ژاپن یعنی آمریکا رویکردش به حمایت نظامی از ژاپن را تغییر داده است.
ترامپیسم در این «تغییر روند» بی‌تأثیر نبوده است. رئیس‌جمهور فعلی آمریکا که نگاهش به پایگاه‌های نظامی آمریکا در شرق آسیا نگاه بازاری بود، انگیزه‌ای شد تا ژاپنی‌ها خود را از زیر سایه آمریکا بیرون بکشند. حکمرانانِ پیشین آمریکا تا پیش از ترامپ هدفشان از تقویت پایگاه‌های نظامی خود در بخش خاوری آسیا و حمایت نظامی از کشورهایی چون ژاپن و کره‌جنوبی، گسترده‌تر کردن و حفظ «هژمونی» آمریکا در مشرق زمین بود، اما ترامپ می‌خواهد از این پایگاه‌ها برای آمریکا کسب ثروت کند و به بهانه دفاع نظامی از این کشورها پول خوبی از آنها طلب کند. «قدرت گرفتن رقیب دیرینه و بی‌اعتمادی به متحد، ژاپنی‌ها را متوجه خطای استراتژیک‌شان کرده است که توسعه اقتصادی و سیاسی بدون پشتوانه توانِ نظامی بی‌تمکین خواهد بود.»