۲نماینده مجلس یازدهم در گفت و گو با کیهان:
اولویت طرح‌های ساماندهی فضای مجازی بهبود مدیریت است نه فیلترینگ
محسن پورعرب
آمریکا «تیک تاک» و «ویچت» را ممنوع کرد، این خبری بود که بامداد شنبه گذشته توسط آسوشیتدپرس منتشر شد. ماجرا از این قرار است که وزارت بازرگانی آمریکا این تصمیم را به دلیل نگرانی‌ها درباره حریم خصوصی و امنیت ملی اتخاذ کرده و انتشار اپلیکیشن‌های چینی ویچت و تیک تاک را در فروشگاه‌های اپلیکیشن‌های آمریکا ممنوع کرد. این تصمیم بر اساس فرمان اجرایی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا که در ماه اوت صادر شده بود، اتخاذ شده و بر اساس این فرمان، انجام هرگونه معامله شرکت‌های آمریکایی با دو شرکت «تنست» مالک ویچت و «بایت دنس» مالک تیک تاک باید در مدت ۴۵ روز متوقف می‌شد.
ترامپ مالک تیک تاک را تحت فشار قرار داده بود تا عملیات این شبکه در ایالات متحده را به یک شرکت آمریکایی بفروشد. تیک تاک نسبت به اقدام آمریکا ابراز تأسف کرده و اعلام کرد که به مقابله با حکم اجرایی ناعادلانه ترامپ ادامه خواهد داد. تیک تاک پیش‌تر از اقدام آمریکا شکایت کرده بود. همچنین شرکت آمریکایی «اوراکل» پیش از این خواستار توافقی با تیک‌تاک برای جلوگیری از تحقق تصمیم دولت آمریکا شده بود. این اقدام، تازه‌ترین تصمیم دولت ترامپ برای مقابله با افزایش قدرت چین است.
همان‌طور که مشخص است میدان جنگ امروزه در دنیا دائما در حال تغییر است و کشورها هیچ‌گونه مداخله‌ای را در حریم خصوصی و امنیت ملی‌شان نمی‌پذیرند. در شرایطی که دنیا به سرعت در حال پیشرفت و توسعه فضای سایبری است اما دولت‌های مختلف با اتخاذ تصمیم‌ها و وضع قوانین سعی می‌کنند تا فضای سایبری‌شان را به مانند فضای فیزیکی و واقعی مدیریت کنند.
مرزبانی از فضای سایبری و حفاظت از داده‌ها به عقیده بسیاری از کارشناسان و متخصصان این حوزه جزو نیازهای اساسی هر حکومتی است. کارشناسان معتقدند امروز بر خلاف گذشته که جنگ‌ها تنها جنبه سخت‌افزاری داشت می‌توان با توسعه یک اپلیکیشن و مدیریت افکار عمومی به هدف مورد نظر دست یافت، اتفاقی که در برهه‌های زمانی متفاوت در کشور خودمان نیز به وقوع پیوسته است.
به همین منظور مجلس یازدهم از زمان شروع به کار تاکنون تلاش کرده تا با پیش‌نویس طرح‌هایی، فضای مجازی کشور را ساماندهی کند، اقدامی که به مذاق برخی خوش نیامده و از آن به‌عنوان فیلترینگ یاد می‌کنند. اما نمایندگان مجلس یازدهم بر این باورند که فیلترینگ اولویت مجلس نیست، بلکه بهبود فضای مدیریتی از جمله مسائل مهمی است که باید مورد نقد و بررسی قرار بگیرد.
نمایندگان مجلس به دنبال فیلترینگ فضای مجازی نیستند
این روزها دو طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیامرسان‌های اجتماعی» و طرح «حمایت از توسعه و رقابت‌پذیری پلتفرم‌های ارائه‌دهنده خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات» از سوی نمایندگان مجلس مطرح شده و در انتظار بررسی نهایی هستند.
در این‌باره سید محسن دهنوی نماینده مجلس شورای اسلامی به خبرنگار کیهان گفت: نکته مهمی‌که درباره این طرح‌ها باید به آن توجه کرد این است که هر دو طرح معروف به طرح آقای پژمان‌فر و طرح آقای دکتر رضاخواه در مرحله اعلام وصول است و پس از این قرار است در کمیسیون‌های تخصصی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد بنابراین حدود دو ماه زمان خواهد برد تا سرنوشت این طرح‌ها مشخص شود. از سویی تجربه طرح‌ها در مجلس نشان می‌دهد که هر طرحی پس از اعلام وصول تغییرات اساسی می‌کنند.
دهنوی افزود: مسئله بعدی که باید به آن توجه کنیم تعدد زیر حوزه‌های فضای مجازی است، به‌عنوان نمونه در جایی بحث زیرساخت می‌شود، در جایی دیگر صحبت از حکمرانی و حاکمیت در فضای مجازی می‌شود، در جایی دیگر صحبت از امنیت داده و امنیت شبکه می‌شود همچنین بحث محتوا و تنظیم مقررات از دیگر مباحث فضای مجازی است، بنابراین وجود دو طرح درباره فضای مجازی چندان عجیب نیست.
وی با توضیح اینکه در مجلس بر سر اینکه آیا یک طرح جامع ارائه شود یا طرح‌های متفاوت ارائه و بررسی شود بحث است، بیان کرد: نباید طرح‌هایی که برای ساماندهی فضای مجازی ارائه می‌شود را با برچسب‌های سیاسی مورد هدف قرار داد، این به معنی کنار گذاشتن بحث‌های تخصصی است که برای کشور مضر خواهد بود. اینکه عنوان شود طرحی به دنبال فیلترینگ فضای مجازی است صحیح نیست، و معتقد هستیم باید مسیر تخصصی را طی کنیم به همین منظور از دستگاه‌های مختلف دعوت خواهیم کرد تا برای ارائه نظر تخصصی در جلسات بررسی این طرح‌ها حاضر شوند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا مجلس درباره فضای مجازی به دنبال فیلترینگ است یا خیر؟، اظهار داشت: قطعا اولویت مجلس ورود به مسئله فیلترینگ نیست و مسائل به مراتب مهم‌تری درباره فضای مجازی وجود دارد، به‌عنوان نمونه رها بودن «گیت وی» کشور یا همان مرزبانی فضای سایبری کشور از جمله مسائلی است که باید روی آن بحث تخصصی انجام شود و با وجود چنین موضوع‌هایی فیلترینگ در اولویت‌های بعدی خواهد بود.
مجلس به دنبال بهبود مدیریت فضای مجازی است
مجتبی رضا خواه یکی دیگر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و طراح طرح «حمایت از توسعه و رقابت پذیری پلتفرم‌های ارائه‌دهنده خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات» نیز در گفت‌وگو با خبرنگار کیهان با بیان اینکه متأسفانه در سال‌های گذشته فضای مجازی به درستی مدیریت نشده است، اظهار داشت: یکی از دلایل عدم تبیین وظایف نهادها و ارگان‌ها است، به همین دلیل تلاش کردیم در طرح‌هایی که برای ساماندهی فضای مجازی طراحی می‌کنیم به شورای عالی فضای مجازی مشروعیت بیشتری ببخشیم و تأکید کنیم وظایف این نهادها باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و مورد رجوع واقع شود.
رضاخواه درباره انتقادهایی که به چنین طرح‌هایی وارد می‌شود، گفت: برخی از این مباحث حالت شعارگونه دارد و نقدها تخصصی نیست، این در حالی است که اگر نقدها تخصصی باشند ما آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم علاوه بر این، طرح‌ها پس از اعلام وصول در مجلس دچار تغییرات خواهند شد بنابراین نکته مهمی‌که باید به آن توجه کنیم این است که این طرح‌ها پیشنهاد هستند و هنوز هیچ اتفاقی در حوزه فضای مجازی رخ نداده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در یک طرح با جدیت بیشتری درباره لزوم حضور نماینده حقوقی پلت فرم‌های خارجی صحبت شده اما در طرح دیگر خیر؟، بیان کرد: به‌نظر بنده این دوگانگی ذهنیتی است که برخی رسانه‌ها ایجاد کرده‌اند این در حالی است که جلسات منظمی‌درباره طرح‌های پیشنهادی ساماندهی فضای مجازی بین نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود که خروجی آن دو طرح کنونی است که از دو دریچه کاملاً متفاوت به حوزه فضای مجازی پرداخته است بنابراین این بدین معنا نیست که طرح قبلی دیگر بررسی نمی‌شود و چه بسا درباره هر دو طرح در کمیسیون‌های تخصصی و جلسات کارشناسی بحث شود و نهایتا یک طرح جامع تدوین شود. اما از آنجایی که حوزه فضای مجازی حوزه گسترده‌ای است نیاز است تا طرح‌های مختلفی درباره آن مورد بررسی قرار بگیرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه طرح‌های پیشنهادی ساماندهی فضای مجازی طرح‌هایی تخصصی است و نه سیاسی، گفت: نباید با برچسب‌هایی چون طرح‌های استعماری جلوی پیشرفت و ساماندهی فضای مجازی را گرفت، این در حالی است که در مجلس چنین ذهنیتی نیست و این ساخته و پرداخته برخی رسانه‌ها است. حقیقتا هدف مجلس شورای اسلامی این است تا مدیریت فضای مجازی کشور را بهبود ببخشد.
لزوم هوشیاری مجلس و نگاه منطقی منتقدان
حال که مجلس به جبران همه کم‌کاری‌ها و‌ترک فعل‌های مسئولان ساماندهی فضای مجازی از جمله در بخش‌های موثری همچون شورای عالی فضای مجازی، کمیته تعیین مصادیق مجرمانه و وزارت ارتباطات و همین‌طور غفلت مجلس قبل به این موضوع مهم ورود کرده است جا دارد با همه توان و هوشیاری کامل و صرف دقت با وضع قوانین موثر، کاربردی و مصونیت بخش فضای مجازی کشور را از این آشفتگی در بخش‌های مختلف محتوا و زیرساخت نجات دهد و البته در صورت وضع قوانین از وظیفه مهم نظارت بر اجرای قانون هم غفلت نکند.
از سوی دیگر همان‌طور که از اظهارات این دو نماینده مجلس یازدهم مشخص است، طرح‌های پیشنهادی ساماندهی فضای مجازی موضوع‌های تخصصی را دنبال می‌کند. بد نیست برخی جریان‌های رسانه‌ای کشور که در هفته‌های گذشته بدون توجه به ماهیت اصلی چنین طرح‌هایی سعی بر انحراف و تخریب آنها داشته‌اند، با ایجاد فضای‌های گفت‌وگو محور و تخصصی به بررسی این طرح‌ها بپردازند تا مردم از نیت قوه مقننه به درستی آگاه شوند.
نکته مهم اینکه حتی اگر چنین طرح‌هایی در آخرین قدم منجر به فیلترینگ برخی از پلت فرم‌های خارجی شوند اقدام عجیب و نابخردانه‌ای نیست کما اینکه همان‌طور که در ابتدای این گزارش اشاره شد قدرت‌های دنیا امروز برای حفاظت از خود به این سمت حرکت کرده‌اند.