سنت کرمانیها در ماه رمضان
مردم کرمان در ایام ماه رمضان آداب و رسوم خاص خود را دارند که می‌توان به دوختن پیراهن و کیسه مراد در روزهای آخر ماه مبارک رمضان اشاره کرد.
آداب و رسوم خاص مذهبی سالهاست که در کرمان و به خصوص در روستاها و شهرهای کوچک‌تر این استان اجرا می‌شود و حال و هوای کرمان قدیم را حفظ کرده است.
از جمله این مراسم، مراسم کلیدزنی، الله رمضونی حلقه حاجت و پیراهن مراد و کیسه مراد است که البته دو مراسم نخست همچنان بسیار پررنگ در کرمان اجرا می‌شود.
نکته جالب اینکه هر یک از این مراسم از جزئیات و ظرافت خاصی و توسط یک قشر مخصوص اجرا می‌شود.
افطاری دادن به روزه داران و به خصوص مستمندان و ایتام از جمله آداب اصلی کرمانیها است که غذای اصلی برای این کار نیز غذایی به نام ابراهیم‌خانی یا همان شله‌زرد است.
کرمانیها یکی از قدیمی‌ترین آداب ایران را در مراسم مختلف اجرا می‌کنند و در ماه رمضان نیز این مسئله نمود دارد که برگزاری مراسم الله رمضونی و کلیدزنی از همه مهم‌تر است و الله رمضونی بیشتر توسط کودکان و کلیدزنی توسط زنان و دختران انجام می‌شود که در آئین دوم فردی که این مراسم را انجام می‌دهد نباید شناخته شود.
در کلیدزنی فرد اجرا کننده باید نیت کند که پول و یا غذایی که جمع می‌کند را به نیتی خیر استفاده کند و بعد صورت خود را می‌پوشاند و یک سینی یا کمو به دست می‌گیرد و در خانه همسایه و یا هم محله‌ای‌های خود را می‌زند.
وقتی در باز می‌شود فرد صاحبخانه با گفتن جمله‌های چراغ بیاور و یا قند و شیرینی بیاور نشان می‌دهد که می‌خواهد کمک کند و یا روی فرد آب می‌ریزد که در این صورت کلید زن کمکی دریافت نمی‌کند.
در الله رمضونی هم بچه‌های یک محله دور هم جمع می‌شوند یک نفر سردسته می‌شود و یک نفر صندوق‌دار و در نهایت با چند نفر دیگر در خانه‌ها را می‌زنند و شعری زیبا با لهجه کرمانی می‌خوانند و در نهایت اموالی را که جمع کرده‌اند به مستمندان می‌دهند و هر دو این مراسم در شب انجام می‌شود.
ریختن آب در خانه همسایه در زمان سحر نیز از جمله دیگر آداب کرمان است.
کلیدزنی یکی از آداب و رسوم مردم کرمان است که در شب‌های ماه مبارک برگزار می‌شود، در این مراسم «کلیدزن» داخل یک سینی، آینه، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده و به منازل اهل محل می‌رود و درحالی که صورت خود را با چادر پوشانده با کلید به سینی می‌زند.
اگر از سوی صاحبخانه، پاسخ‌هایی چون چراغ بیاور و یا قند و شیرینی بیاور داده شود در این صورت زن کلید زن، امیدوار شده و کمک‌هایی را دریافت می‌کند، در غیر این صورت محل را ترک می‌کند. کلیدزن نباید تا اخر این مراسم حرف بزند و به خاطر این که شناخته نشود حرف نمی‌زند. صاحبخانه پس از گشودن در، آینه داخل سینی را برمی‌دارد وچهره خود را می‌نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد.
کلیدزن این عمل را با نیت از پیش تعیین شده انجام می‌دهد و در پایان صاحبخانه که می‌داند کلیدزن برای طلب حاجت آمده، می‌گوید: «ان‌شاءالله حاجت روا بشید»، در پایان خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌دهند.
این مراسم در سیرجان قدیم و به طور ویژه به زنان حاجتمند اعم از بیوه زنان، دوشیزگان جوان دم بخت یا زنان بی‌فرزند اختصاص داشته است، بدین گونه که درون یک کمو یک قطعه آینه، یک عدد سرمه‌دان و قدری نبات می‌گذاشتند و در حالی که صورت‌های خود را می‌پوشاندند تا کسی آنها را نشناسد، درمحله‌ها به در خانه‌ها می‌رفتند.
کلیدزنها جلوی هر منزلی که می‌رسیدند با کلید چوبی که در دست داشتند، کمو یا در خانه را می‌کوبیدند. زن صاحبخانه با شنیدن این صدا، در را باز می‌کرد و بدون اینکه سؤالی از آنها بپرسد به نیت روشنایی وبازشدن گره از کار کلیدزنها آینه را برمی‌داشت، خود را در آن می‌دید و مقدار کمی از نبات داخل کمو را در دهان می‌گذاشت آنگاه سرمه‌دان را باز می‌کرد و به چشم خود سرمه می‌کشید، در انتها نیز مقداری خوراکی و پول و یا اگر این مراسم در نیمه آخر تابستان بود، دانه‌ای انار در کمو می‌ریخت و زن‌های کلیدزن به سوی خانه بعدی می‌رفتند.
این رسم زیبا تا پاسی از شب ادامه داشت، مردم سیرجان در قدیم عقیده داشتند، خوراکی‌هایی که کلیدزنها از خانه‌ها جمع می‌کردند خواص بسیاری دارد و اگر شخص حاجتمند با عقیده و ایمان از آنها مصرف کند به کمک خداوند حاجتش روا خواهد شد.
از دیگر سرگرمی‌های بچه‌ها و جوانان در شب‌های ماه رمضان، خواندن اشعار «الله‌رمضانی» است. این رسم در شهرها و آبادی‌های کرمان، برگزار می‌شود.
برای اجرای رسم «الله رمضانی» جوانان و بچه‌های هر محله با تشکیل گروه‌های پنج تا ده نفره از شب یکم ماه رمضان پس از افطار به در خانه‌ها می‌روند و اشعار «الله رمضانی» می‌خوانند. هر گروه از میان خود یک استاد و یک انباردار برمی‌گزیند. وظیفه استاد، رهبری گروه و وظیفه انباردار جمع‌آوری هدایاست. هدایا یا پول است یا یک خوردنی مانند گردو، کشمش، خرما، بادام، هلو و زردآلو.
این گروه‌ها، شب‌های ماه رمضان بر در خانه‌ها می‌زنند و با اذن صاحبخانه قطعه شعری را می‌خوانند.
کرمانیها در روز و شب بیست و هفتم ماه رمضان نیز آیین‌های خاص خود را داشتند که عموما در فضایی مشابه اجرا می‌شد؛ مثل «پیرهن مراد» که دوخت یک پیراهن در این شب برای گرفتن مراد یا «کیسه مراد»، «سنگ مراد» و «حلقه مراد» است که در حقیقت همگی گروه نگهداشتن چیزی برای دریافت مرادی تا سال بعد بوده و اعتقاد عمومی بر این است که خداوند مراد آنها را به خاطر این شب خواهد داد.
کرمانیها و بیشتر خانم‌ها در روز 27 رمضان بین نماز ظهر و عصر، کیسه‌ای از پارچه سفید می‌دوزند و در داخل آن پول می‌گذارند و در آن را می‌دوزند و برای برکت روزی و پولشان، آن را داخل خانه نگهداری می‌کنند. در همین روز اگر کسی قرار است پارچه‌ای برای خیاطی آماده کند، آن را درمسجد برش می زند و مرسوم است که 7 نفر خانم که نامشان فاطمه است باید این چادر را برای آن دختر کوک بزنند تا بختش گشوده شود.