جزئیات سانحه هواپیمای اوکراینی از زبان دادستان نظامی تهران
دادستان نظامی استان تهران در دیدار با جمعی از خانوادههای شهدای سانحه هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آنان به بیان جزئیاتی از این پرونده پرداخت.
به گزارش خبرگزاری میزان، غلامعباس ترکی در این دیدار اظهار داشت: در همان شب ۲۱ دی تعدادی از افرادی که در سامانه شلیککننده و بخشهای بالادستی آن حضور داشتند به عنوان متهم احضار شدند و تحقیقات مبسوطی در همان شب انجام و یکی از متهمان بازداشت شد. در فرآیند تحقیقات، پنج نفر دیگر به عنوان متهم تحت تعقیب قرار گرفتند که با قرار قانونی بازداشت شدند و در ادامه سه نفر از متهمان پس از انجام تحقیقات مقتضی با تودیع وثیقه آزاد شدند در حال حاضر سه نفر در بازداشت به سر میبرند.
ترکی در تبیین مسائل مطرحشده درخصوص علت وقوع این سانحه با استناد به نظریات کارشناسی گفت: احتمال برخوردهای آسیبزننده شامل پرتوهای لیزری و الکترومغناطیس به هواپیمای اوکراینی منتفی به نظر میرسد و نظریه اولیه کارشناسان تا این لحظه، حاکی از عدم انفجار یا احتراق دیگری در لحظه وقوع سانحه در هواپیماست.
وی با بیان اینکه تا این لحظه دلیلی بر هک سایبری و الکترونیکی، اختلال بیرونی در سامانههای پدافندی و موشکی و نفوذ در سامانهها یا شبکهها به دست نیامده، افزود: به هیچ شواهد و قرائنی برای احتمال خرابکاری و جاسوسی در هواپیما نرسیدیم و آثاری از قطعات موشک شلیکشده بر روی بدنه هواپیما مشهود است و هواپیما بر اثر برخورد با زمین منفجر شده و قطعات آن تا شعاع وسیعی از محل اصابت پراکنده شده که به لحاظ مسکونی بودن محل با مشکلاتی از نظر جمعآوری قطعات هواپیما و حفظ صحنه مواجه شدیم.
دادستان نظامی استان تهران به تشریح علل وقوع سانحه دلخراش پرداخت و با اشاره به بررسی رویههای موجود هواپیمایی کشوری در فرودگاه همچنین رویههای شبکه پدافندی گفت: در بامداد روز سانحه، با توجه به احتمال حمله هوایی آمریکا به ایران، بخش نظامی برای تأمین امنیت پروازها به بخش غیرنظامی کنترل فضای کشور اطلاع میدهد که تنها پروازهایی مجاز به برخاستن از باند فرودگاهها هستند که از قبل توسط شبکه پدافند شناسایی شده و مجوز پرواز آنها توسط این شبکه صادر شده باشد. بر این اساس، در زمینه رویه برخاستن هواپیماهای خروجی در فرودگاههای تهران تغییری ایجاد میشود و کلیه پروازها باید با اجازه و پس از شناسایی توسط شبکه پدافندی از باند فرودگاه پرواز میکردند و در همه پروازهایی که تا زمان وقوع سانحه و بعد از آن انجام شده این رویه برقرار بوده است.
ترکی در پاسخ به ابهامات مطرحشده درخصوص علت عدم توقف پروازها در شب و روز حادثه گفت: مطابق دستورالعملهای موجود اگر حمله هوایی دشمن خارجی به کشور قطعی باشد باید فرمان توقف پروازها صادر شود که برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله مراتب، احتمال حمله و تهدید فقط وجود داشته است.لذا مراجع مسئول مطابق مقررات به اتخاذ تدابیر کنترلی اکتفا نموده و آسمان بر روی پروازها به طور کامل بسته نشده است.
وی درباره علت تأخیر یک ساعته پرواز ۷۵۲ اظهار داشت: دلیل این تاخیر، بار اضافی و افزایش وزن هواپیما بیش از استانداردهای فنی به دلیل زدن سوخت مازاد بر عرف پرواز بود که قبل از درخواست مجوز، به خلبان اعلام و با دستور وی طی این یک ساعت بخشی از بار اضافه هواپیما تخلیه میشود و تاخیر پرواز هیچ ارتباطی به بخش کشوری یا لشگری ندارد.
دادستان نظامی تهران با اعلام اینکه دادسرای نظامی در بررسیها به یک سری از خطاها رسیده است، یکی از خطاهای تاثیرگذار و عمده در این سانحه را چنین عنوان کرد: سامانه سیاری که موشک شلیک کرده پس از راهاندازی مجدد به دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمیکند و همین اشتباه فاحش موجب میشود که سمت اهداف شناسایی شده توسط سامانه با اختلافی حدود ۱۰۵ درجه توسط اپراتور مشاهده شود و این خطا، مبنای یک سلسله اشتباهات دیگر قرار میگیرد و در نتیجه سامانه پدافندی دچار اشتباه میشود.
ترکی افزود: این خطای انسانی در تنظیم مختصات موجب میشود، اپراتور سامانه پدافند هوایی، هواپیما را به عنوان هدفی که از ناحیه شمال غربی در حال نزدیک شدن به تهران است و محل و سمت حرکت آن، ارتباطی با باند پروازی فرودگاه ندارد، در رادار خود مشاهده کند و خط سیر هواپیما با خط سیری که کاربر مشاهده میکرده متفاوت بوده است.
وی ادامه داد: کاربر سامانه پدافندی، مشخصات هدف شناسایی شده را به مرکز هماهنگی مربوط اعلام میکند، ولی پاسخی دریافت نمیکند و اطلاعات ثبت شده نشان میدهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده و قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متأسفانه کاربر اقدام به شلیک کرده در حالیکه این قطع ارتباط تنها در حد چند ثانیه بود.کاربر سؤال را میپرسد و منتظر پاسخ نمیشود و بر اساس تشخیص خودش، شلیک را انجام میدهد و انتشار خبری مبنی بر شلیک موشک کروز در سامانه ناشی از مشاهدات نورهای پرتاب شونده در مناطق مرزی توسط دیدهبانان در ساعاتی قبل از وقوع سانحه نیز مزید بر علت میشود.
این مقام قضایی با اشاره به اینکه سامانهها بهعنوان واحدهای عملیاتی پاییندستی، ارتباطی با برج مراقبت نداشتهاند و صرفا برابر دستورالعملها باید برای تشخیص اهداف مشکوک از مرکز بالادستی استعلام و کسب تکلیف میکردند، گفت: در سانحه هواپیمای اوکراینی، هیچ دستوری مبنی بر شلیک از سوی شبکه به سامانههای پایین دستی صادر نشده و در زمان وقوع سانحه، وضعیت سامانههای پدافندی تحت مقررات «آتش محدود» بوده نه آتش به اختیار، بنابراین صرفا باید با اخذ مجوز از شبکه، شلیک صورت میگرفت.
ترکی با اشاره به اینکه تشخیص نهایی متخاصم بودن هدف با شبکه است نه سامانه افزود: خطای فاحشی که اینجا اتفاق افتاد این بود که سامانه بدون اخذ اجازه از شبکه، اقدام به شلیک کرد.
وی با اشاره به اینکه طبق نظرات کارشناسان و نتایج بررسی اولیه هیئت قضایی، سامانه پدافندی به صورت فابریک فاقد دوربین دید در شب و سامانه تشخیص دوست از دشمن است، گفت: اپراتور این سامانه وقتی هدفی را به عنوان هدف تهدیدکننده شناسایی کند باید به مراکز بالادستی خودش که همان شبکه پدافندی است اعلام نماید و پس از دستور شبکه اقدام کند.
وی با بیان اینکه دو موشک توسط سامانه پدافندی شلیک شده و بررسی کارشناسان حاکی است که یکی از این موشکها تاثیری بر روی هواپیما نداشته و موشک دیگر در نزدیکی هواپیما منفجر شده، اظهار داشت: ۲۶ ثانیه فاصله شلیکهای اول و دوم بوده، ولی متاسفانه در این فاصله زمانی هم، کاربر برای شلیک دوم از شبکه کسب مجوز نمیکند.
دادستان نظامی استان تهران با تاکید بر اینکه یک خطا گاهی یک فاجعه غیرقابل جبرانی را رقم میزند، اظهار داشت: اعتقاد کارشناسان این است که اگر کاربر سامانه احتیاط لازم را انجام میداد و از تجربهاش استفاده میکرد، این سانحه قابل پیشگیری بود.
وی خاطر نشان کرد: افرادی که مجموعه این خطاها را مرتکب شدند کسانی هستند که بازداشت شدند.
ترکی درباره بازخوانی جعبههای سیاه گفت: جعبههای سیاه در اثر سانحه آسیب فیزیکی دیده و بازخوانی آنها پیچیدگی فنی خاص خود را دارد.