یک کارشناس مسائل مذهبی: بهترین خواسته ها از خدا طلب اراده برای ترک گناهان و اخلاقیات نکوهیده است که این خود پیش فرض اصلی ظهور امام  زمان (عج)است و بهترین خواسته ها از امام حی و حاضرمان این است که ما را با نگاه پر مهر خود بالا ببرد آن قدر بالا که دیگر نخواهیم غلام روسیاه ایشان باشیم.
این روزها روزهای حسابرسی وچرتکه انداختن است. روزهایی که باید در حجره خلوت نشست و حساب و کتابی سالیانه داشت.باید قرض ها را با این و آن صاف کرد و اگر دستمان به کار خیر باز است حتی برای انجام کارهای نیک پیشقدم بود و از صندوق معنویت و اندوخته های عاطفی خرج کرد.
حسابرسی اعمال نیک و بدمان لااقل این حسن را دارد که یادمان نرود درهر جایگاهی که هستیم باید حواسمان به حق الله و بویژه حق الناس جمع باشد. باید از دل هایی که شکسته ایم،حرف ها ی غیبت گونه و تهمت هایی که روا داشته ایم،از خود خواهی ها و مال حرام هایی که احیانا ناخواسته و یا خدای نکرده خواسته به جیب مان رفته دست بکشیم و حلالیت بطلبیم. باید در برابر دروغ هایمان سخت احساس پشیمانی کنیم. از منفعت طلبی ها کنار کشیده وبه دامن خویشتن خویش رجعتی دوباره داشته باشیم. مثل مسافران کعبه لباس سفید آزادگی بپوشیم و گرد خانه حق با اعمال نیکمان گردشی داشته باشیم. شاید امسال آخرین فرصت ما برای رستگاری باشد.این بازگشت را ناآگاهانه و غافلانه به زمان دیگری که شاید هیچ وقت نصیبمان نشود به تعویق نیندازیم.
در شب قدر،شب های ارزشمند تصمیم های بزرگ شروع طرحی نو را برای خود و زندگی مان رقم بزنیم. آیا زمانی که قرآن بر سر می گیرید و جوشن کبیر را زمزمه می کنید نمی خواهید خدا پاسخ دعاها و حاجات شما را عنقریب بدهد؟خداوند خود فرموده:بخوانید مرا تا شما را استجابت کنم.چند قدم که شما بر دارید خدا درها می گشاید و همین امید به توبه و بازگشت است که دین اسلام را امیدبخش ترین ادیان الهی قرار داده است.
شب های نوزدهم،بیست و یکم وبیست و سوم ماه مبارک رمضان شب های احتمالی  قدر دانسته شده‌اند.مسلمانان در این شب ها بر این اعتقادند که درهای توبه و بازگشت به سوی پروردگار گشوده می شود وبنابر آموزه‌های اسلامی خوابیدن در شب قدر مذموم و شب‌زنده‌داری در آن سفارش شده است.دعا و استغفار به علت توجه فوق العاده خدا به بندگان برای بخشایش گناهان آنان در این شب توصیه شده‌است.ناگفته نماند که روز قدر هم به اندازه شب آن ارجمند است. در پاسخ این سؤال، که چرا این شب، شب قدر نامیده شده، سخن بسیار گفته‌اند؛از جمله این که شب قدر به این جهت قدرنامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می‌شود. شاهد این معنی در آیات ۳ و ۴ سوره دخان آمده است که می‌فرماید:”ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم، و ما همواره انذار کننده بوده‌ایم.در آن شب هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین می‌گردد.”
این بیان، هماهنگ با روایات متعددی است که می‌گوید:در آن شب، مقدرات یک سال انسان‌ها تعیین می‌گردد، و ارزاق و سرآمد عمرها، و امور دیگر، در آن لیله مبارکه، تفریق و تبیین می‌شود. البته، این امر هیچ گونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد، چرا که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگی‌ها و لیاقت‌های افراد، و میزان ایمان، تقوا، پاکی نیت و اعمال آنها است. یعنی برای هر کس آن مقدر می‌کنند که لایق آن است، یا به تعبیر دیگر زمینه‌هایش از ناحیه خود او فراهم شده، و این نه تنها منافاتی بااختیار ندارد، که تأکیدی بر آن است.
دلیل دوم که این شب را قدر دانسته اند این است که دارای قدر و شرافت عظیمی است چرا که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والا قدر، و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید.
سومین اتفاق مهم این شب ها شهادت مرد عدالت و حق حضرت مولا علی (ع) است و این را یاد آورمی شود که اگر ما شیعه ایشان هستیم باید همه چیز خود را در مسیر احقاق حق و بنا نهادن عدالت در طبق بندگی بگذاریم. چرا که اساسا توبه کردن به جز پا نهادن در مسیر حق جویی معنایی نخواهد یافت.
اراده ای قوی در تصمیم های مهم
امینه قاسمی یک دانشجو برایمان می گوید:«شب قدر فرصتی است زرين و طلايی برای شست وشوی آينه دل. اين شب بهترين فرصت است تا خوبی‌ها را جايگزين بدي‌ها، صلح و صفا را جايگزين اختلاف و تفرقه، احسان و نيکی را جايگزين ظلم و ستم، احسان به والدين را جايگزين عاق والدين و صله رحم را جايگزين قطع رحم نماييم. نيکو و شايسته است با صدقات قدمی در جهت آبادانی خانه آخرت برداريم و با اعمال نيک و خير، ثواب دو چندان ببريم. در شب قدر که شب‌زنده‌داری می‌کنيم، خداوند نام ما را در گروه نيک‌بختان ثبت می‌کند و آتش جهنم را بر ما حرام می‌سازد. آيا توفيقی بالاتر از اين هست که آتش جهنم بر ما حرام شود و به خدا نزديک‌تر شويم؟دعاهای شب های رمضان مجموعه‌ روشنی‌بخش است که با تکرار تلاوت آنها، آموزش‌های آن‌ها به صورت هدف‌هايی برای ما در می‌آيند. پس هنگام خواندن اين ادعيه شايسته و بهتر است مفهوم آنها را نيز همواره مدنظر داشته باشيم و با تلاش و کوشش به سوی اين هدف‌های مطرح‌شده در دعاها گام برداريم.»
وی معتقد است که شب قدر آغاز برنامه ها ،اهداف و اعمال نیک در سال پیش روست.قاسمی ادامه می دهد:«به نظر نمی رسد که تنها گریه بی تفکر علاج درمان گناهانمان باشد. باید از ته دل تصمیم به خوب شدن و خوب ماندن بگیریم. خداوند متعال صراحتا عنوان کرده که سرنوشت هیچ قومی تغییر نخواهد کرد مگر با خواست خودشان. بنابراین باید از گذشته تیره مان با تضرع اظهار ندامت کرده و سپس برای روزهای پیش رو تصمیم های با اراده ای بگیریم.در شب قدردفترحساب ها بسته نمی شود،بلکه گشوده شده و حتی سر فصل های جدیدی رقم می خورد تا با نیکی ها ،خواست الهی و اراده قوی مومنین پر از مثبت هایی شود که فرشته‌ها در صددند طی روزهای آتی سال برایمان ثبت شان کنند.»
کاری کنیم که همه فرصت نیایش پیدا کنند
این روزها خیلی افراد در دل اماکن مذهبی و محافل در تلاشند که با اجرای طرح های جدید خود فضای مناسب‌تری برای دعا و نیایش مومنین در شب های ارزشمند قدر فراهم آورند تا همگان با هر شرایطی که دارند از برکات این شب‌های پربرکت و مقدس برخوردار شوند.
یکی از کارهای پسندیده و قابل تقدیری که از یک سال پیش در دانشگاه تهران انجام می شود این است که مسئولین امر اقدام به برگزاری ایستگاه نشاط و اندیشه برای کودکان در حاشیه محفل نیایش دانشگاه تهران خواهند کرد.حضور کودکان در مراسم‌های مذهبی و سخنرانی غالباً خسته‌کننده است و آنها نمی‌توانند پا به پای بزرگ ترها در این مجالس بمانند از این رو یکی از اقداماتی که مسجد دانشگاه تهران از سال گذشته در چندین مراسم مناسبتی اجرا کرده است برگزاری ایستگاه نشاط و اندیشه است.بر این اساس والدین می توانند بدون داشتن هیچ دغدغه ای در مراسم مورد نظر شرکت کرده و فرزندان خود را نیز در همان ساعات به ایستگاه نشاط و اندیشه تحویل دهند تا مبلغان گرامی علاوه بر سرگرم کردن آنها با انواع بازی ها،نقاشی،سفال و فراهم آوردن محیط مفرح،معارف دینی را به بچه ها بیاموزند.همچنین در شب‌های نوزدهم،بیست ویکم و بیست و سوم ،مسابقه کتابخوانی ویژه افراد حاضر در مسجد دانشگاه تهران برگزارمی کنند.ابتدا یک کتاب به مخاطبان معرفی می شود و سپس چکیده آن در قالب بروشور در اختیار علاقمندان قرار می گیرد که در انتهای آن نیز سوالاتی مطرح شده است.
فاطمه اسدی یک خانم خانه دار که معمولا در مراسم‌های مذهبی با دو کودک دوقلوی پنج ساله اش شرکت می کند برایمان می گوید:«اتفاقا باید حتی کوچک ترها را به نحوی در این گونه مراسم شرکت داد تا برکات و آثار محافل اینچنینی با گوشت و پوست و روحشان در هم آمیخته شود و به نوعی در آینده شان تاثیر گذار بوده و زندگی شان بیمه معنوی گردد.»خیلی از جامعه شناسان دینی اهمیت شرکت کل اعضای خانواده با هر سن و سالی که دارند در محافل نیایش شب های قدر را کمتر از شرکت در مجالس عزاداری آقا ابا عبدالله الحسین (ع) ندانسته و همواره تاکید دارند که اگر بخواهیم روح نیایش،توکل و معنویت در نسل های بعدی نهادینه گردد باید با حضور مستمر در این گونه مجالس و محافل از سنین پایین پیوندها را برقرار کرد.
به نظر می رسد از این دست اقدامات بالا کارهای شایسته ای باشد که برای ترویج روح معنوی در نهاد خانواده کمک قابل توجهی خواهد کرد. بد نیست مجاهدین معنوی که ذوق و تفکری خلاق دارند را برای طراحی و اجرای چنین برنامه هایی به کار بگیریم و حتی طرح های وسیع تری را برای به صحنه در آوردن اقشار بیشتر و متفاوت تر جامعه به اجرا بگذاریم.
شب قدر از خداوند چه بخواهیم؟
یک سوال متداول در مورد کمیت و کیفیت نیایش در این شب ها این است که چگونه دعا کنیم و چه بخواهیم؟ شرایط مستجاب الدعوه شدن در شب های قدر چیست؟ آیا برای زندگی دنیوی و روزمره خود دعا کنیم و یا دعاهای سطح بالاتری داشته باشیم؟
یک کارشناس مسائل مذهبی برایمان توضیح می‌دهد:«ژرفای اندیشه و بلندای نگاه هر فرد در خواسته‌هایش تبلور می یابد . این گونه که تقاضای هر شخص منعکس کننده  وسعت روحی و وجودی اوست. ای کاش می دانستیم که اشرف مخلوقاتیم و همانی هستیم که پروردگار پس از آفرینشمان به خود بار ک الله گفت. وقتی خدا خود را بهترین خلق کنندگان خوانده لابد آن مخلوق هم بهترین بوده است. مخلوقی که فرشتگان باید بر او سجده کنند و اگر درمسیر بندگی پیش برود جانشین خدا بر زمین خواهد شد. با این همه بسیاری از ما از جایگاه ویژه خود در آفرینش بی خبریم. قامتمان کوتاه است و خواسته هایمان از آن کوتاه تر.ای‌کاش می دانستیم که در شب های عزیز ماه مبارک رمضان علی الخصوص شب های احیا باید از بهترین خلق‌کنندگان چه بخواهیم؟»
وی با ورق زدن روایات در باب زندگی پیامبران ادامه می دهد:«قوم حضرت ادریس(ع) بر او خیلی جفا کرد، تا اینکه خداوند متعال خطاب به ادریس فرمود:اینان قدر پیامبر وحجت من را نمی دانند لذا تصمیم گرفته ام ،تورا از ایشان بگیرم و این گونه غیبت چهل ساله ادریس آغاز گشته و قوم او دچار عذاب الهی گشتند.چنان گرسنگی آنان را فرا گرفت که سنگ بر شکمشان می بستند.پس از چهل سال فقهایی در میان ایشان ظاهر شدند (خوب دقت فرمایید نقش ولایت فقیه در عصر غیبت همین است) و خطاب به مردم گفتند: ادریس از میان ما رفت ولی خدای ادریس که هست، مگر ادریس از ما چه می خواست؟ فقط یک جمله: در محضر خدا معصیت نکنید. پس از آن ادریس دوباره در میان قوم خود ظاهر گشت و به ادامه ماموریت الهی خود پرداخت.آری ادریس پس از چهل سال دوباره ظهور کرد چون قومش لایق حضور حجت خدا شدند و شرط اصلی این ظهور اصلاح افراد آن جامعه بود.ای کاش می دانستیم چون گناه کاریم خداوند آخرین گنجینه خود را از ما گرفته و تا روزی که همچون قوم ادریس پیامبر به این نتیجه نرسیم که دلیل غیبت چیزی جز گناه کاری ما نبوده خدا حجت خود را نخواهد فرستاد.ای کاش می دانستیم که اگر عذاب قوم ادریس گرسنگی فیزیکی بود امروز ما هم گرسنگی می کشیم منتها از نوع فکری و عقیدتی.ای کاش مردم می دانستند که چه فرصت‌های عظیمی(عمرشان)  برای رسیدن به مقام خلیفه اللهی  در نبود قائم آل محمد (عج)از دست می رود ، ای کاش قدری گرسنگی معنوی و اعتقادی به اندازه گرسنگی شکم برایمان ملموس بود،ولی افسوس که برده نفسیم.»
این مبلغ مذهبی صراحتا عنوان می کند که بهترین خواسته ها از خدا طلب اراده برای ترک گناهان و اخلاقیات نکوهیده است که این خود پیش فرض اصلی ظهور امام  زمان (عج)است و بهترین خواسته ها از امام حی و حاضرمان این است که ما را با نگاه پر مهر خود بالا ببرد آن قدر بالا که دیگر نخواهیم غلام روسیاه ایشان باشیم.
وی صمیمانه و از ته دل توصیه می کند:«ای کاش یاد می گرفتیم که خدایا فلانی راشفا بده، قرض فلان کس را ادا کن و غیره و غیره  را می توان در یک دعا خلاصه کرد: اللهم عجل لولیک الفرج و جعلنا من خیر انصاره و اعوانه.شب های قدر شب بسته شدن برنامه یکساله زندگی و چه بسا تمامی عمرمان است. بهترین فرصت ها است باید توبه کرد؛از این همه بی تفاوتی و گناه،از این همه دست روی دست گذاشتن. توبه کرد از اینکه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کمرنگ شده است. این فریضه الهی برای اصلاح جامعه را زنده کنیم تا خودمان هم زنده شویم.»
وی در تکمیل صحبت هایش می گوید:«تا ظهور سه قدم بیشتر نیست:اراده و تصمیم پولادین،ترک گناه و اصلاح جامعه.»
سفارش حضرت آیت الله بهجت(ره)
برای اجابت دعاهایمان در شب قدر
مهم تر از دعا برای تعجیل فرج حضرت مهدی (عج)، دعا برای بقای ایمان و ثبات قدم در عقیده و عدم انکار آن حضرت تا ظهور اوست؛ چون مردن تنها قطع حیات دنیای چند روزه فانی است؛ اما بیرون رفتن از عقیده صحیح، موجب هلاکت ابدی است.
توصیه‌های حضرت آیت‌الله بهجت (ره) آن سالک طریق الهی برای دعا خواندن و نیایش در این شب های عزیز این‌گونه است:«برای دعا این امور لازم است: ثنا و تعظیم و تمجید ساحت مقدس حضرت حق تبارک و تعالی. اقرار به گناهان و اظهار ندامت از آن که تقریباً به منزله توبه یا ملازم آن است. صلوات بر محمد و آل محمد(ص) که وسیله و واسطه فیض هستند. بکاء و گریه، اگر نشد تباکی ولو خیلی مختصر و بعد از اینها درخواست حاجت که در این صورت برآورده شدن حاجت برو و برگرد ندارد.البته اگر این مطلب (یعنی ثنا، تعظیم و تمجید ...) در سجده باشد، مناسب‌تر است و تأثیر بکاء در این زمان به جایی می‌رسد که در عمل”ام داود” و نیز در قنوت وتر آمده است:”فإنّ ذلک علامة الإجابه” این نشانه مستجاب شدن دعا است.همچنین در اذن دخول ائمه اطهار (ع) نیز وارد شده است:”فهو علامة الاذن”این علامت اذن است. یعنی راه تکوینی است به خدا و ارتباط با غیب است، البته برای کسی که این مطلب را باور کند.»
حضرت آیت الله بهجت می فرمایند:« این دعا خیلی عالی است که دستور داده شده است که در زمان غیبت خوانده شود که:”یا اَللّهُ یا رَحمانُ یا رَحیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلوبِ ثَبِّتْ قَلْبى عَلى دینِکَ”؛ ای خدا، ای رحمت‌گستر، ای مهربان، ای گرداننده دل‌ها، دل مرا بر دینت ثابت و استوار گردان! اگر انسان راستی راستی برای مؤمنین و مؤمنات دعا کند و برای خودش دعا نکند، مَلَک و فرشته‌ای برای او دعا می‌کند. باید کسانی که حاجت مهمی دارند، یکی از همین نمازها و از این عبادت‌هایی که برای حاجت ذکر شده است را بجا آورند و اگر بخواهند تثبیت کنند، تأیید بکنند و برسند به حاجت خودشان بلاشک.ملتفت باشند بعد از آن طلب حاجت و نمازها و دعاها بروند به سجود و در سجود سعی کنند به اندازه بال مگسی چشم‌تر بشود.این علامت این است که مطلب تمام شود.هر کس می‌خواهد دعایش مستجاب شود، برای نجات مؤمنین و مؤمنات دعا کند، تا دعای مَلَک که مورد استجابت است، یقیناً مشمول حال او شود!خداوند بلاها را بدون حکمت و بدون ملاک و مصلحت نمی‌فرستد، بلکه برای دعا و تضرع ما می‌فرستد. بنابراین برای رفع آنها دعا لازم و تضرع به درگاهش مطلوب است.»
این سالک به حق پیوسته شرط استجابت دعا را ترک معصیت دانسته و تاکید دارند:«گاهی مصلحت در غیرتعجیل است و گاهی مصلحت در تبدیل به احسن است. داعی (دعا کننده) خیال می‌کند مستجاب نشده است ولی اهل یقین می‌فهمند.»