منطق قدرت(5)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
از منظر آموزههای وحیانی، قدرت در منظومه فکری و عملی فرد مسلمان و جامعه اسلامی از چه جایگاه و پشتوانه منطقی برخوردار است؟
پاسخ:
قوت و قدرت در احادیث
در بخش قبلی پاسخ به این سوال در خصوص قوت و قدرت در احادیث به برخی از احادیث ائمه معصومین(علیهمالسلام) پرداختیم. اینک در ادامه این مبحث به دیدگاههای امام علی(ع) و امام حسین(ع) درباره منطق قدرت در اسلام به نحو اجمال میپردازیم.
روح مومن در منطق اقبال
اقبال پاکستانی جمله خوبی دارد و گویا آن را در مقابله جمله موسولینی گفته است. موسولینی میگوید: «آن که آهن دارد، نان دارد» یعنی اگر میخواهی نان داشته باشی، آهن (یعنی زور و اسلحه) داشته باش؛ آن که زور دارد، نان دارد. اقبال میگوید: آن که آهن است، نان دارد. موسولینی روی اسلحه تکیه میکند: «هر که زور مادی دارد، نان دارد.» ولی اقبال روی روح و روان تکیه میکند و میگوید: «هر کسی که خودش آهن است، نان دارد.» تعبیر امیرالمومنین(ع) این بود: «نفس المومن اصلب من الصّلد»، «روح مومن از سنگ خارا سختتر است.» اقبال میگوید: «روح مومن آهن است.» مقصود در همه اینها یک چیز است. به هر حال اسلام، دعوت به قوّت و قدرت میکند.
قوت و قدرت در فرمایش امام علی(ع)
ببینید علی (ع) در نهجالبلاغه چقدر دعوت به قوّت و قدرت کرده است و هرگز ضعف را شایسته جامعه اسلامی نمیداند. میفرماید: «فوالله ما غزی قوم قط فی عقر دار هم الاذلوا. (نهجالبلاغه- خطبه 27)
سوگند به خدا هرگز با قومی در میان خانهشان جنگ نشده مگر آنکه ذلیل و مغلوب گشتهاند). یا در جای دیگری میفرماید: «و لایمنع الضّیم الذّلیل و لایدرک الحق الابالجد». هرگز آدم زبون نمیتواند با ظلم مبارزه کند و جلو ظلم را بگیرد و هرگز به حق نمیتواند رسید مگر با جدیت و کوشش. (نهجالبلاغه- خطبه 27)
قدرت آن است که انسان به کمک دیگران بشتابد. یک روح مقتدر آن است که به فرزندان خود میگوید: «کونا للظالم خصماً و لمظلوم عوناً» (همان- نامه 47)
علی(ع) خطاب به دو فرزند عزیزش امام حسن و امام حسین (علیهماالسّلام) میفرماید: «فرزندان من! همیشه قدرت و نیروی شما به کمک مظلوم و به ستیزه با ظالم بشتابد». این کار (ناشی از) قدرت است. اتفاقاً کینه توزیها، حسادتها، بدخواهیها و همین چیزهایی که آقای نیچه پیشنهاد میکند، همگی ناشی از ضعف است. آدمی که دلش میخواهد دائماً از همه مردم انتقام بگیرد و بد همه مردم را میخواهد و آن کسی که سادیسم دارد و همیشه میخواهد آزارش به دیگران برسد، کارهایش از قدرت نیست- آن طور که آقای نیچه گفته- بلکه ناشی از ضعف است. انسان هرچه مقتدرتر باشد، حسد و کینهاش کمتر است. (تجلی پیام، ص 531)
فرمایش امام حسین(ع) درباره قدرت
جملهای از امام حسین (ع) برای شما نقل میکنم: «القدره تذهب الحفیظه.» قدرت و توانایی و نیرومندی خشم و کینه و حقه را از بین میبرد. جمله خیلی عجیبی است و بر ملاحظات روانی بسیار دقیقی بنا شده است. میفرماید: قدرت کینه را از بین میبرد؛ یعنی وقتی انسان در خودش احساس قدرت کند، نسبت به دیگران کینه ندارد. در نقطه مقابل، آدم ضعیف است که همیشه کینه دیگران را در دل دارد؛ آدم ضعیف است که همیشه نسبت به دیگران حسادت میورزد.
ادامه دارد