شیوع آنفلوآنزا و راهکارهای پیشگیری از آن - بخش پایانی
هجوم آنفلوآنزا، مشابه سرماخوردگی اما مرگبار!
سمیه دولتی
چندی قبل به گفته محمدمهدی گویا، رئیس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، موج شیوع آنفلوآنزا آغاز شده است و تاکنون 57 نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند. امسال نسبت به سال گذشته این ویروس با شدت بیشتری فعال است. البته عمده فوتی‌ها دارای بیماری زمینه‌ای بوده‌اند و یا سن بالایی داشتند.
به گفته متخصصین بیماری‌های واگیر و عفونی، آنفلوآنزا دارای انواع مختلفی است و با توجه به اینکه این بیماری قابلیت تغییر ژن و ترکیب با انواع دیگر را دارد و به نوع جدیدی از این بیماری تبدیل میشود، لازم است همه ساله قبل از ورود به فصل سرد از سال از واکسن آنفلوآنزا استفاده شود تا بدن در مقابل این بیماری مصونیت پیدا کند.
مداوای خانگی و حتی درمان‌های پیشنهادی بدون مشورت و تجویز پزشک متخصص نه تنها به درمان کمک نمی‌کند، بلکه بدن بیمار را نسبت به داروی مناسب آن مقاوم کرده و نتیجه مطلوب را نخواهد داشت. بنابراین حتی‌الامکان باید ابتدا با آزمایشات لازم، نوع بیماری شناسایی و متناسب با آن دارو تجویز و درمان شود.
رعایت نکات ایمنی
در برخورد با بیماران
به گفته متخصصین افراد مبتلا به آنفلوآنزا نباید از نوشیدنی‌هایی همچون نوشابه‌های قندی و کافئین‌دار استفاده کنند. سعی کنند در چنین شرایطی از مایعاتی استفاده کنند که دارای مواد مغذی و معدنی بیشتری هستند.
«دکتر جهانبخش امینی» متخصص بیماری‌های داخلی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «روش‌های عمومی آنفلوآنزا تقریبا شبیه به روش‌های سرماخوردگی معمولی است. یعنی عدم حضور فرد آلوده در جمع و در محیط‌های سربسته و در اثر تماس و دست دادن و نفس کشیدن در فضاهای محدود و محبوس، مصونیت افراد سالم را در مقابل بیماری‌هایی چون سرماخوردگی معمولی و آنفلوآنزا بالا می‌برد.»
وی می‌افزاید: «افرادی که سیستم ایمنی بدنشان پایین است، مثل افرادی با بیماری‌های خاص بسیار بیشتر از دیگران مستعد این بیماری هستند و با توجه به ایمنی پایین بدنشان خطر بیشتر و جدی‌تری تهدیدشان می‌کند، به همین خاطر این افراد باید از حضور در محل‌هایی که ازدحام جمعیت وجود دارد و احتمال ابتلا زیاد است، خودداری کنند و سعی کنند موارد ایزوله و ایمنی را رعایت کنند. مخصوصا کودکان و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند اینها بیشتر در معرض آلوده شدن قرار دارند.»
امینی ادامه می‌دهد: «حتما سبزیجات و میوه‌های فصل را به خوبی شست‌وشو داده و استفاده کنند و از مواد غذایی حاوی ویتامین C و مولتی ویتامین‌ها بسیار استفاده شود تا سیستم ایمنی و مقاومت بدنشان را بالا ببرند و در برابر احتمال ابتلا به ویروس مقاومت بیشتری را نشان دهند.»
این متخصص بیماری‌های داخلی می‌گوید: «در شرایطی که برخی بیماری‌ها از قبیل آنفلوآنزا شیوع پیدا کرده، حتما با علایم سرماخوردگی معمولی هم باید جدی برخورد کرد، یعنی کسی که دچار تب ناگهانی شده و یا کسالت ناگهانی پیدا کرده و آبریزش و سرفه و عطسه دارد، حتما به‌طور جد با آن برخورد کند و به مراکز درمانی مراجعه کند، جهت اطمینان از نوع بیماری و دریافت دارو و درمان مناسب با آن. در این شرایط متأسفانه غربالگری راحت نیست و نمی‌شود به‌راحتی بیماران را تفکیک کرد. به‌لحاظ علائم، و از طرفی هم نمی‌شود ریسک تشخیص بیماری را انجام داد، زیرا کوتاهی در درمان بیماری‌هایی از این قبیل کاری بسیار خطرناک است و ممکن است عواقب جبران‌‌نا‌پذیری داشته باشد. لذا حتما حتی اگر در یک خانواده دو نفر دارای علایم سرماخوردگی باشند، نباید با هر دو به یک شیوه رفتار شود و باید برای تشخیص بیماری به پزشک متخصص و یا بیمارستان مراجعه کرد.»
وی تأکید می‌کند: «اقدام در خصوص کنترل و درمان این بیماری وظیفه ذاتی وزارت بهداشت و درمان است و جهت اطلاع‌رسانی، همکاری متقابل با صدا و سیما و رسانه‌ها و مطبوعات را می‌طلبد.»
امینی تصریح می‌کند: «مردم باید این بیماری خطرناک و علائم مشابه آن را جدی بگیرند و در برخورد با آن نهایت توجه را داشته باشند.»
اقدامات دارویی
برای درمان این بیماری
هیچ دارو و درمان خاصی برای بهبود سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود ندارد. آنتی‌بیوتیک‌ها هم ویروس‌ها را از بین نمی‌برند، بعضی از داروها فقط علائم بیماری را از بین می‌برند. بر همین اساس حتما برای استفاده از هرگونه دارویی با پزشک متخصص مشورت کنید.
«دکتر حسین شفیعی» متخصص بیماری‌های عفونی و مسئول فنی بیمارستان امام حسین(ع) کرمانشاه در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «برای درمان بیماری آنفلوآنزا از داروهایی به نام‌های «oseltamivir» یا
«tamiflu» استفاده می‌کنیم که بخشی از آن مفید است به استثناء افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، این دارو برایشان موثر نیست و مرگ و میر در آنها بالاست. به خصوص اگر دیر تشخیص داده شود و ویروس کار خودش را انجام داده باشد و تخریب را در بدن بیمار انجام داده باشد، این دارو از عهده بیماری برنمی‌آید.»
وی می‌افزاید: «این دارو در افرادی که مواجهه با بیماری آنفلوآنزا داشتند مثلا در خانواده‌ای که یک نفر از اعضاء مبتلا باشد، این دارو به عنوان داروی پیشگیری هم می‌تواند موثر باشد. با این تفاوت که برای افراد مبتلا روزی 2 بار، صبح و شب و برای پیشگیری روزی 1 عدد تجویز میشود که به مدت 7 روز کافی است، اما این دارو در دسترس عموم نیست. به این علت که اگر در دسترس عموم باشد و خودسرانه استفاده شود سریعا نسبت به ویروس مقاوم شده و دستمان از دارو خالی می‌ماند. و داروی دیگری وجود ندارد، برای درمان و فقط در بیمارستان‌ها و توسط متخصصین داخلی و عفونی با اثبات و توسط کشت PCR تجویز میشود.»
شفیعی ادامه می‌دهد: «به محض تشخیص بیماری فرد بیمار باید ایزوله شود. به ویژه ایزولاسیون تنفسی، زیرا این بیماری از طریق قطرات عطسه و سرفه به بیرون پرتاب میشود، این قطرات تا 4 متر معلق و به صورت ذرات ریز تنفسی هستند و تا 3 یا 4 متر قابلیت سرایت دارند. بنابراین بیمار باید در یک اتاق ایزوله شود و نکته حائز اهمیت آن است که ممنوع‌الملاقات باشد، زیرا تماس با این بیماران قطعا فرد را مبتلا خواهد کرد.»
وی تأکید می‌کند: « این بیماری از 7 تا 10 روز با رعایت اصول بهداشتی و درمانی بهبود می‌یابد. این نکته بسیار اهمیت داد که در فصول سرد سال به خاطر ابتلا به انواع بیماری‌های ویروسی از تماس‌های نزدیک اجتناب شود و با شستن مکرر دست‌ها و رعایت مسائل ایمنی مصونیتمان را تضمین کنیم.»
«علیرضا رئیسی» معاون وزیر بهداشت، درباره وضعیت تامین داروی آنفلوآنزا می‌گوید: «از نظر تامین دارو هیچ مشکلی در سطح کشور نداریم. در عین حال هفته گذشته دستوری را به سراسر کشور صادر کردم مبنی بر اینکه حتی بیمارستان‌های خصوصی که بیمار مبتلا به آنفلوآنزا دارند، با معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی ارتباط گرفته و دارو در اختیارشان قرار گیرد. یعنی علاوه بر توزیع دارو در بیمارستان‌های دولتی، در این بیمارستان‌های خصوصی هم دارو توزیع کنیم.»
معاون وزیر بهداشت با تاکید بر لزوم پیشگیری و رعایت بهداشت می‌گوید: «افراد مبتلا از دست دادن، روبوسی کردن و حضور در جمع بپرهیزند. همچنین شست‌وشوی مداوم دست‌ها بسیار مورد تاکید است.»
رئیسی ادامه می‌دهد: «این موج حدود دو هفته دیگر ادامه می‌یابد و ممکن است طی این مدت شدیدتر هم بشود، اما بعد از دو هفته فروکش خواهد کرد.»
«مسعود مردانی» عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا، درباره تزریق دگزامتازون در افراد مبتلا به آنفلوآنزا، تاکید می‌کند: «تزریق دگزامتازون در موارد ابتلا به آنفلوآنزا اصلا توصیه نمی‌شود؛ چرا که دگزامتازون نوعی کورتون تزریقی است و هر چند که علایم التهاب را کاهش می‌دهد، اما ممکن است باعث کاهش قوای سیستم ایمنی فرد شود و وضعیت آنفلوآنزا را در بیمار وخیم‌تر کند. بنابراین توصیه می‌کنیم که افراد مبتلا به آنفلوآنزای حاد به هیچ عنوان به تزریق دگزا به ویژه به صورت خودسرانه اقدام نکنند.»
مردانی می‌افزاید: «اگر مردم علایمی چون آبریزش بینی، تب، بدن درد، و... دارند، از رفتن به محل کار و یا فرستادن کودک دارای این علائم به مدرسه، به مدت دو تا سه روز جدا خودداری کنند، دست ندهند، روبوسی نکنند، اگر آبریزش بینی دارند از دستمال‌های یک‌بار مصرف استفاده کنند و بلافاصله دست‌هایشان را با آب و صابون بشویند.»
وی ادامه می‌دهد: «باید توجه کرد که شست‌وشوی مکرر دست‌ها منجر به قطع زنجیره عفونت‌های ویروسی میشود.»
آمار فوتی‌های
ناشی از این بیماری
آمارهای منتشر شده از سوی مسئولان وزارت بهداشت نشان می‌دهد متاسفانه تعداد فوتی‌های ناشی از این بیماری افزایش یافته است؛ بیماری که می‌توان آن را با رعایت نکات بهداشتی و مراجعه به موقع به پزشک کنترل کرد.
«علیرضا رئیسی» معاون وزیر بهداشت می‌گوید: «درباره آخرین گزارشی که به دست ما رسیده، طی یک هفته از دوم تا هشتم آبان‌ماه، 273 نفر به دلیل ابتلا به آنفلوآنزا در بیمارستان بستری شده‌اند.»
وی می‌افزاید: «همچنین 1300 نفر به دلیل بیماری‌های تنفسی به مراکز بستری و سرپایی مراجعه کرده‌اند. متاسفانه طی این هفته 19 نفر به دلیل ابتلا به آنفلوآنزا فوت شده‌اند که البته همه افراد فوتی یا بستری شده، مبتلا به بیماری زمینه‌ای اعم از بیماری‌های تنفسی، قلبی، سرطانی و.... بوده‌اند.