آل‌سعود به دنبال خروج آبرومندانه از جنگ یمن
محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی که به‌عنوان معمار جنگِ یمن شناخته می‌شود، ۵۶ ماه قبل اعلام کرد که قرار است با یک حمله برق آسا ظرف مدت چند هفته انصارالله را شکست داده ودولت فراری منصورهادی را به قدرت بازگرداند. به همین منظور ائتلافی متشکل از ۱۲ کشور عربی تشکیل و تجاوز به یمن آغاز شد. اما به تدریج عربستان به این نتیجه رسید که واقعیت‌های میدانی آن‌طور که تصور می‌کرده نیست و جنگ بسیار طولانی‌تر و پیچیده‌تر از توهمات ولیعهد سعودی است. در نتیجه کشور‌های عضو ائتلاف عربی به تدریج از این ائتلاف خارج شدند و در نهایت اکنون پس از ۵۶ ماه که از آغاز جنگ یمن می‌گذرد تنها امارات و عربستان در ائتلاف باقی مانده‌اند.
امارات نیز در ماه‌های گذشته به تدریج نظامیان خود را از یمن خارج کرده و تنها از طریق نیرو‌های وابسته به شورای انتقالی جنوب در حال نقش‌آفرینی است. در واقع عربستان در شرایط کنونی تنهاتر از همیشه در میدان نبرد با انصارالله قرار گرفته و به همین دلیل نشانه‌های تسلیم شدن عربستان بیش از پیش آشکار شده است. مهم‌ترین دلیل این مسئله نیز کاهش ۸۰ درصدی حملات هوایی عربستان به یمن و شروع مذاکرات بین انصارالله و عربستان است. اما باتلاق یمن چه پیامد‌هایی برای عربستان داشته و سیر مذاکرات بین انقلابیون یمن با عربستان چگونه بوده است؟
به زانو درآمدن عربستان
عربستان در حالی که از سال ۲۰۱۵ یمن را تحت محاصره هوایی، دریایی و زمینی قرار داده است، اما با این وجود نتوانسته بر انصارالله یمن پیروز شود. نکته مهم این است که انصارالله توانست جنگ را از مرحله پدافندی (دفاعی) به مرحله آفندی (تهاجمی) تغییر داده و با این اقدام یک تغییر راهبردی در معادلات نبرد ایجاد کند. به همین دلیل با حملات موشکی و پهپادی انصارالله به عربستان، ریاض در نهایت بلند کردن پرچم سفید را تنها راهحل پیش روی خود دیده است.
بزرگ‌ترین عامل این عقب‌نشینی نیز عملیات بزرگ در قلب صنعت نفتی عربستان بود. یگان پهپادی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن صبح روز شنبه ۲۳ شهریورماه در عملیاتی، تاسیسات نفتی عربستان را با ۱۰ فروند پهپاد هدف قرار داد. این عملیات که در نوع خود بزرگ‌ترین حمله پهپادی علیه زیربنا‌های حیاتی نفتی عربستان به شمار می‌آید، سبب خسارت‌های سنگین به بخش نفت و گاز سعودی و همچنین هیمنه و حیثیت سیاسی و نظامی ریاض شد. این هجوم گسترده در ادامه سلسله حمله‌های پهپادی نیرو‌های انصارالله به بخش انرژی سعودی به شمار می‌آید. اواخر اردیبهشت‌ماه ۹۸ حمله به لوله‌های پمپاژ تاسیسات نفتی شهر «ینبع» در جنوب غربی عربستان واقع در ساحل دریای سرخ رخ داد و طی آن هفت پهپاد صد‌ها کیلومتر را در آسمان عربستان طی کردند و به قلب این کشور و نزدیکی پایتخت رسیدند و لوله‌های انتقال نفت، از شرق به غرب کشور را هدف قرار دادند. در مرحله دوم ۲۶ مرداد سال جاری نیز ارتش و کمیته‌های مردمی یمن، با ۱۰ پهپاد میدان و پالایشگاه نفتی الشیبه وابسته به شرکت ملی نفت عربستان (آرامکو) واقع در شرق این کشور را هدف حمله قرار داده بودند. این مسئله باعث هراس در عربستان شده و خاندان سعودی به‌شدت خود را در برابر حملات انصارالله بی‌پناه می‌دانند.
در واقع حمله انصارالله به دو پالایشگاه البقیق و الخریص باعث شد تا ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه از تولید نفت عربستان کاهش پیدا کرده و خسارت ۳۰ میلیارد دلاری بر عربستان تحمیل شود. مهم‌تر از همه، سامانه‌های دفاعی پاتریوت (ساخت آمریکا) عملاً در مقابل انصارالله فلج شدند. این حمله به‌عنوان بزرگ‌ترین شکست هوایی تاریخ عربستان نیز مطرح شده است. شکست عربستان در این عملیات نشان داد که هیچ نقطه‌ای از عربستان امنیت ندارد.
مامون ابو نوار، خلبان و مدیر سابق اطلاعات هوایی ارتش اردن در مصاحبه با شبکه الجزیره درباره حملات انصارالله اعلام کرد: «اکنون سرتاسر عربستان ناامن شده است. آنچه رخ داده بی‌سابقه است قبل از هر چیز باید به مسافتی که این پهپاد‌ها طی کرده‌اند توجه کنیم. بیش از هزار کیلومتر برای حمله به تاسیسات آرامکو طی شده بدون اینکه این پهپاد‌ها شناسایی شوند. سرعت این پهپاد‌ها کند است و حدود ۲ ساعت بر فراز آسمان عربستان بوده‌اند؛ این شکست بزرگی است. عجیب‌تر آنکه حتی آمریکایی‌ها طی این ۲ ساعت موفق به اخلال در ماهواره یا شبکه داخلی پهپاد‌ها نشدند. آمریکایی‌ها در فرودگاه خالد حضور دارند با این حال پهپاد‌ها با سرعت کندشان تمام این مسافت را با امنیت طی کرده‌اند. اگر کسی می‌خواهد بداند جنگ‌های آینده چگونه است باید به آنچه اکنون در جنگ یمن می‌گذرد بنگرد».
اما عملیات بزرگ دیگر پس از حمله به آرامکو اتفاق افتاد. پس از حمله به آرامکو، انصارالله یمن، طرح صلحِ فراگیر را از موضع قدرت به عربستان پیشنهاد داد. پس از اینکه ریاض در برابر این طرح سکوت کرد و به نوعی آن را قبول نکرد بلافاصله ارتش و انقلابیون یمن عملیات موسوم به «نصر من الله» که در نجران انجام شده بود را علنی کردند. این عملیات که بزرگ‌ترین عملیات زمینی در طول جنگ یمن بود باعث کشته شدن بیش از ۵۰۰ نفر و اسارت ۲۰۰۰ تن از مزدوران سعودی شد. علاوه‌بر این ۵۰۰ کیلومتر از اراضی نجران تحت تسلط انصارالله قرار گرفت و به اندازه یک سال جنگ، مهمات و سلاح مدرن جنگی از سوی انصارلله به غنیمت گرفته شد.
مذاکره، آخرین راهحل
در واقع فروپاشی قدرت دفاعی- امنیتی عربستان در دو عملیات هوایی و زمینی در برابر انصارالله، آل‌سعود را به این نتیجه رساند که پایان جنگ یمن فرار رسیده است. به‌ویژه پس از آنکه ریاض پس از حمله انصارالله به آرامکو، انتظار حمایت قاطعانه دونالد ترامپ را داشت، اما در این مورد ناامید شد. پس از این حملات، عربستان حجم حملات خود به یمن را به شدت کاهش داده و انصارالله نیز متقابلا حمله به عربستان را متوقف کرد. این مسئله باعث شده عملاً روند مذاکرات عربستان با انصارالله شروع شود. در آغاز این روند، مقامات اروپایی اعلام کردند که محمد بن‌سلمان خواهان خروج از یمن است، از این رو باید راهی جهت خروج آبرومندانه او از این کشور بیابیم. خبرگزاری فرانسه هم گزارش داده که بر اساس تحقیق «گروه بین‌المللی بحران» عربستان به‌دنبال راهی برای خروج از جنگ در یمن است. گروه بین‌المللی بحران از آمریکا خواسته به رژیم عربستان برای برون‌رفت از باتلاق یمن کمک کند.
در ادامه این تلاش‌ها خالد بن‌سلمان بن‌عبدالعزیز، پسر پادشاه سعودی که جانشینی وزیر دفاع را نیز بر عهده دارد، روز دوشنبه ۲۰ آبان‌ماه طی سفری از پیش اعلام نشده وارد شهر مسقط، پایتخت عمان شد. «عباس الضالعی» کارشناس یمن، در چرایی سفر خالد به مسقط نوشت که او طی این سفر با هیئت انصارالله در عمان دیدار کرده است. او نوشت: «عربستان در برابر حوثی زانو زد و همه شروط آنها را برآورده خواهد کرد». رسانه‌های یمنی دیدار خالد بن‌سلمان با هیئت انصارالله را «گدایی سعودی از حوثی» دانستند و تأکید کردند که انصارالله بر عربستان پیروز شد.
نکته مهم در مورد این سفر این بود که کسی که خالد بن‌سلمان را در سفر به عمان همراهی می‌کرد، سفیر سابق سعودی در صنعا بود، کسی که به‌شدت با جنگ یمن مخالف بوده و معتقد به آتش‌بس در این کشور است. خالد بن‌سلمان در دیدار با سلطان عمان از او یک خواسته بسیار مهم داشته و آن هم اینکه آبروی آل‌سعود در مسئله آتش‌بس و عقب‌نشینی از یمن حفظ شود! آنچه باعث شد تا خالد بن‌سلمان به‌سرعت راهی مسقط شود، سخنان روز شنبه ۱۹ آبان‌ماه رهبر انصارالله بود که با تأکید بر آمادگی برای آتش‌بس، هشدار داد که تداوم حمله به یمن باعث افزایش توانایی نظامی یمنی‌ها و به تبع آن، پاسخ‌های کوبنده به متجاوز به‌عنوان یک حق مشروع خواهد شد.
در ادامه نیز «منصور العتیبی» نماینده کویت در سازمان ملل از آمادگی کشورش برای میزبانی از طرف‌های یمنی، تحت نظارت سازمان ملل برای دستیابی به توافقی نهایی و فراگیر برای بحران این کشور خبر داد. مارتین‌گریفیتس، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن نیز در نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره حصول صلح و توقف درگیری‌ها در این کشور عربی ابراز امیدواری کرد. گریفیتس تأکید کرد که حملات هوایی ائتلاف سعودی- اماراتی در یمن طی دو هفته اخیر ۸۰ درصد کاهش داشته است.
نتیجه
عربستان در جنگ یمن بالغ بر ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه کرده و هیچ نتیجه‌ای به دست نیاورده است. این در حالی است که انصارالله با تغییر استراتژی خود و اتخاذ راهبرد تهاجمی‌توانسته هیمنه امنیتی و نظامی‌آل‌سعود را متلاشی کند. ساقط شدن پهپاد آمریکایی توسط ایران و عدم واکنش‌ترامپ به این مسئله نیز نشان داد که‌ترامپ حتی نمی‌تواند در جهت منافع آمریکا با محور مقاومت وارد درگیری شود و طبیعتاً برای کمک به عربستان هیچ‌گاه این کار را نخواهد کرد. به همین دلیل عربستان و بن‌سلمان پس از ۵۶ ماه پرچم سفیدِ تسلیم را بالا برده و به دنبال راهی برای خروج آبرومندانه از جنگ یمن هستند.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان