محمدحسین حمزه
از همان ابتدا که وارد دفترش شدیم، از نوع برخورد و شیوه رفتارش می‌شد منش بسیجی وارش را حس کرد. سردار غلامرضا سلیمانی، رئیس‌سازمان بسیج مستضعفین همچون بسیجیان بی‌ادعا و خوش مشرب است، بدون تکلف و تشریفات و خالی از ژست و ادا و اطوار. این حالت امتداد اخلاق الهی بزرگ‌مردانی است که رویه‌شان عبودیت خدا و توکل بر او، مناجات نیمه شب میان سنگرها و ایستادگی تا آخرین نفس بود و با حماسه‌آفرینی‌شان تاریخ را ورق زدند. این رویه‌ای است که امروز هم راهگشاست و معجزه می‌آفریند. سردار سلیمانی در گفت‌وگو با کیهان، به تشریح رویکردها، برنامه ها، اقدامات و خدمات بسیج در عرصه های مختلف می پردازد. رویکردها و اقداماتی که انسان احساس می‌کند بسیج همزمان با چله دوم انقلاب جهش پیدا کرده و به سمت آفاق بلند پیشرفت و سعادت جامعه و امت اسلامی پرواز می‌کند. مشروح این گفت‌وگو پیش روی شماست.

سپاسگزاریم از حضرتعالی به خاطر وقتی که برای گفت‌وگو با کیهان اختصاص دادید. سردار به نظر شما به چه کسی می‌توان گفت یک بسیجی؟
بسم الله الرحمن الرحیم. ایام پر خیر و برکت هفته بسیج و فرا رسیدن چهلمین سال صدور فرمان تاریخی امام راحل مبنی بر تشکیل شجره طیبه الهی بسیج در ایران اسلامی و جهان اسلام را تبریک عرض می‌کنم.
بسیجی، همان‌طور که بارها در منظومه فکری امام راحل و رهبر معظم انقلاب آمده، فردی است که با روحیه اخلاص، ایثار، شجاعت، ایمان و معنویت در پاسخ دادن به ضرورت‌های جامعه اسلامی، دولت اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی و در نهایت انقلاب اسلامی همه توانا‌یی‌های خود را پای کار می‌آورد. ما این فرد را می‌توانیم بگوییم یک فرد بسیجی.
عده‌ای از افراد شاید هنوز یک شناخت تک بعدی از بسیج داشته باشند درحالیکه امروز اقشار بسیج تشکیل شده و بسیجیان در عرصه‌های مختلف خدمات تخصصی ارائه می‌کنند. درباره این خدمات توضیح بفرمایید.
باید نگاه جدیدی به بسیج داشت؛ چون ما وارد یک مرحله نو شده‌ایم. انقلاب اسلامی بر اساس رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و با توجه به موفقیت‌ها و پیروزی‌هایی که توانست ایجاد کند، با اقتدار، عظمت، شکوه و پشتوانه‌‌های مردمی، وارد مرحله دوم خود شد و بیانیه گام دوم حضرت آقا، ناظر بر این هست که ما وارد یک مرحله نو شدیم و عصری جدید در جمهوری اسلامی ایران در پرتو انقلاب اسلامی آغاز شده است. ملت ایران یک دوره جدید را پیش رو دارد، حرکات بسیج نباید در گذشته منحصر شود. ما باید رویکردهای جدید را متناسب با ضرورت‌ها و اقتضائات اتخاذ کنیم که این نیاز به یک به‌روز‌رسانی در بسیج دارد که در حال انجام است.
اقشار بسیج، موضوعاتی را دنبال می‌کنند که با پیشرفت کشور و جامعه اسلامی و نظام مقدس جهوری اسلامی در ارتباط است؛ مثلا در موضوع علم و فناوری، مسائل فرهنگی، موضوعات اجتماعی، اقتصاد مقاومتی، محرومیت‌زدایی و سازندگی، امداد رسانی و دفاع و امنیت. بسیج در همه موضوعات حیات اجتماعی ملت بزرگ ایران مشارکت دارد.
همه مردم عزیز و دوست داشتنی ما می‌دانند که بسیج یک نیروی مردمی است. هر وجهی از وجوه زندگی اجتماعی مردم ما مرتبط است با بسیج و بسیج مرتبط است با حیات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و علمی مردم. در ایران اسلامی و در میان ملت ایران، این نیست که ما بسیج را در یک موضوع منحصر کنیم اما در موضوعات فرهنگی بسیج بحمدالله کارنامه بسیار درخشانی دارد. اگر بخواهیم به برخی از آنها‌اشاره کنیم، ورود بسیج به عرصه‌های فرهنگی هنری را می‌توان‌اشاره کرد و مثال زد از جمله، در موضوع مستند سازی، کمک به هنرمندان برای تولید فیلم‌های سینمایی و مقوله تئاتر.
همچنین، در مقوله بسیار مهمی مانند کتاب به ویژه با رویکرد دفاع مقدس که یک گنجینه تمام نشدنی برای کارهای فرهنگی و ارزشی محسوب می‌شود، در زمینه راهیان نور و کنگره‌ها و بزرگداشت شهدا که این یک حجم بسیار انبوهی را شامل می‌شود، در همین موضوع راهیان نور که بسیج توانسته در سنوات گذشته با هنرمندی آن را به فرمایش مقام معظم رهبری، به یک فناوری فرهنگی تبدیل کند.
در موضوعات مربوط به دفاع مقدس و ارزش‌های ایثار و شهادت و فرهنگ مقاومت کارهای بسیار زیادی انجام شده و در حال انجام هست. یکی از کارهای خوبی که بسیج انجام داده، مطالعه بر روی موضوعات فرهنگی اجتماعی است. یک مطالعه دقیق و عالمانه برای مسئله شناسی در حوزه فرهنگ و اجتماع انجام شده تا هم تهدیدات فرهنگی و اجتماعی را بتوانیم شناسایی کنیم و هم در ریز موضوعات ورود پیدا کنیم و با توجه تهیه برآوردهای عالمانه، احصاء مسائل کنیم، اولویت‌ها را بیرون بکشیم و برای اولویت‌ها راهکار عملی و قابل اجرای مردمی، متکی بر توان مردمی با محوریت جوانان و برجستگان موضوع بدهیم؛ با استفاده از هیئت‌های اندیشه‌ورز و نخبگان دلسوز و عزیزمان.
در بخش اجتماعی، بسیج بر آسیب‌هایی که در سامانه‌های مدیریتی کشور به عنوان آسیب‌های اولویت‌دار مطرح شدند، متمرکز است؛ آسیب‌هایی مانند بیکاری، حاشیه‌نشینی، اعتیاد، طلاق. برای هر کدامشان هم فهرست بلندی از اقدامات در دستور کار هست، البته ما در این زمینه نیاز به هم‌افزایی و هماهنگی با دستگاه‌های مختلفی داریم که بخش قابل توجهی از این امر هم انجام شده و باید قدم‌های بلندی در کاهش آسیب‌های اجتماعی در سطح کشور برداشته شود که بسیج این آمادگی را به دستگاه‌های مسئول این حوزه اعلام کرده که بتواند میدان داری کند و در کنار دستگاه‌های مسئول یک تحرک فوق‌العاده و قابل توجه در رابطه با مدیریت و کاهش آسیب‌های اجتماعی به میدان بیاورد. این امر عمدتا متکی شود به توانایی‌های مردمی که البته در این زمینه از توانایی‌های سپاه و خود بسیج هم به عنوان مبنا و زیر ساخت استفاده شده است. مثلا یکی از کارهایی که در بسیج در موضوع مبارزه با اعتیاد انجام شده و ان‌شاءالله بهره‌برداری آن در استان‌های هدف به اطلاع مردم هم خواهد رسید، ایجاد اردوگاه‌های کار درمانی هست که برای اولین بار انجام شده است. این طرح این‌گونه است که معتادین و به ویژه معتادین متجاهر به اردوگاه بیایند و پس از طی مراحل کاملا آگاهانه و استاندارد سم‌زدایی، در همان محیط برایشان هم کار مرتبط با موضوعات اقتصاد مقاومتی ایجاد شود. اگر مهارت دارند، مهارت خودشان، اگر ندارند مهارت‌آموزی می‌شوند.
فکر می‌کنم در تهران هم چنین اردوگاه‌هایی ایجاد شده است.
بله، در تهران اردوگاه شهید زیادیان را داریم. در چندین استان هم این اردوگاه‌ها در حال تکمیل است. یعنی زیر ساخت‌ها تکمیل شده و در حال تجهیز هست. در واقع ما هم در موضوعات اجتماعی هم در موضوعات فرهنگی فهرست بلند بالایی از اقدامات بسیج در حال انجام هست که ان‌شاءالله امیدواریم عزیزان ما در بسیج با کمک مردم و مسئولان در سراسر کشور بتوانند این موضوعات را تعمیق و توسعه ببخشند.
سردار، بسیج در حوزه محرومیت زدایی مشخصا اقداماتی انجام داده است؟
ما هزار محله کم برخوردار را در کشور شناسایی کردیم. برای بیش از 400 محله برنامه‌ریزی شده است که اقدامات انجام شود. شوراهای محلی تشکیل شده و یک فهرستی از برنامه‌ها را متناسب با اقتضائات و نیازهای بومی هر محله در دستور کار قرار دادیم که هم در کلانشهرها و هم در شهرهای کوچک و متوسط و حتی بعضی از مناطق روستایی تهیه شده است. برخی از روستاها هم به دلیل برخی از کم توجهی‌ها تبدیل به یک روستای آسیب دیده شده‌اند که آنها هم جزو گروه‌های هدف هستند و بنا هست که ان‌شاءالله با هماهنگی‌هایی که ما انجام خواهیم داد، این تعداد به هزار محله برسد و همه محلات آسیب پذیر را در بر بگیرد. معمولا به صورت محلی اقداماتی که در حال انجام است، به افکار عمومی منتقل می‌شود.
در موضوع محرومیت‌زدایی، سال گذشته یک برنامه‌ریزی در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در سپاه و بسیج انجام شد و چند ده هزار پروژه را در دستور کار قرار دادیم. تا الآن‌که در خدمت شما این گفت‌وگو را انجام می‌دهیم، 10 هزار پروژه در راستای محرومیت زدایی، سازندگی و اقتصاد مقاومتی به بهره‌برداری رسیده است. این غیر از آن حجمی است که در مناطق سیل زده با توجه به سیلی که امسال وارد شد، انجام دادیم. بالای 8000 واحد آسیب دیده بودند و نیاز به تعمیر داشتند و حدود 3400 واحد هم تخریب شده بودند و باید احداث می‌شدند. اینها را با مردمی که در مناطق سیل زده مالک بودند و دستگاه‌های دولتی توافق کردیم. واحدهای تعمیری کاملا تعمیر شدند و در اختیار آسیب دیدگان عزیز قرار گرفتند و واحدهای احداثی هم با توجه به اینکه زمان بیشتری نیاز داشته، مراحل پایانی خود را طی می‌کنند که ان‌شاءالله آنها هم در اختیار عزیزان قرار می‌گیرند.
در یک برنامه‌ای بدون تصدی‌گری بسیج با به‌کارگیری حدود 600 تسهیل‌گر آموزش دیده در سراسر کشور صندوق‌های قرض الحسنه در مساجد تشکیل شده است. مردم در مسجد محله‌شان راهنمایی می‌شوند و یک صندوق محلی تشکیل می‌دهند، ماهیانه یک میزانی آنجا سرمایه‌گذاری می‌کنند و از همان محل به افراد نیازمند و جویای شغل وام پرداخت می‌شود. 12 هزار صندوق تا حالا عملیاتی شده و بنا هست که تا پایان سال به 20 هزار صندوق قرض الحسنه مردم یاری و‌اشتغال‌زایی افزایش پیدا کند. این یک الگوی بسیار مردمی و بومی است برای کاهش بیکاری و رنج و آلام مردم توسط خود مردم با استفاده از توانایی‌های خود مردم. البته اگر کسی نیاز به آموزش و مهارت برای ‌اشتغال داشته باشد، ما بدون دریافت کوچک‌ترین هزینه‌ای آموزش‌ها و مهارت آموزی‌ها را ارائه می‌دهیم. در اتصال اینها به مراکزی که بایستی احیانا مجوزی برای‌اشتغال بدهند و سایر مراحل اداری کمک می‌کنیم.
طرح‌هایی مانند صنعت‌یار و جهاد روشنایی هم در بسیج اجرا می‌شود.
آنها هم از جمله طرح‌های مرتبط با اقتصاد مقاومتی هستند در بسیج صنعت. ما بسیاری از واحدهایمان در قطب‌های صنعتی به دلیل برخی مشکلات دچار رکود و تعطیلی شدند. بسیج صنعت در سراسر استان‌ها اقدام کرده، این واحدها را با هماهنگی صاحبان واحدها شناسایی کرده و روش‌ها و فرمول‌های حل مسئله مختص هر واحد طراحی شده است. در این زمینه، تاکنون بیش از 9 هزار واحد در سراسر کشور را توانستند از مرحله تعطیلی نجات دهند و در مرحله فعالیت قرار دهند. البته حجم این واحدهای نیمه تعطیل و تعطیل خیلی بالا است اما تا به حال این میزان از واحدها با کمک صاحبان سرمایه، دلسوزان، مسئولین محلی و پیگیری‌ها و همت بسیج به فعالیت بازگشته‌اند.
جهاد روشنایی یک طرحی است که با توجه به اینکه در کشور ما حداکثر امکان بهره‌برداری از نور خورشید در مقایسه با سایر کشورها فراهم هست، ما بتوانیم نیروگاه‌های کوچک خانگی خورشیدی و به ویژه در مناطق روستایی ایجاد کنیم. هزینه احداث و ایجاد این نیروگاه با توجه به تفاهمی که با سازمان برنامه و بودجه شده و کمکی که دوستان قرار هست انجام دهند، به صورت وام کم بهره در اختیار داوطلبان قرار بگیرد.
بیشتر هم در خانواده‌ها و مناطق کم برخوردار اجرا می‌شود، درست است؟
بله. بیشتر سمت و سویش خانواده‌های محروم هست که هم انرژی برق آن واحد مسکونی تأمین می‌شود و هم اینکه اقساط آن از محل آورده‌ای که وزارت نیرو می‌پردازد، پرداخت می‌شود. بعد از اینکه اقساط وام تمام شد، دیگر مستمرا این ارزش افزوده به حساب صاحب نیروگاه واریز می‌شود و یک درآمدی هم برای افراد در مناطق محروم است. این می‌تواند از یک جهت هم به صرفه‌جویی در انرژی برق کمک کند. وقتی افزایش تولید برق در کشور داشته باشیم، آن نیروگاهی که به صورت نیروگاه مادر برق تولید می‌کند و یک میزانی از بارش برداشته می‌شود، بتواند این میزان را در سبد صادرات قرار دهد.
سردار، لطفا درباره طرح‌های اعتلای بسیج هم توضیح بفرمایید.
بسیج بر اساس تدابیر حضرت آقا مقام معظم رهبری باید در تناسب با ضرورت‌های انقلاب اسلامی و متناسب با نیازهای نظام مقدس جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران به روز شود. این به روز شدن مستلزم اعتلای بسیج و رفعت بخشیدن آن است که این اعتلا ان‌شاءالله تعالی در بخش‌های مختلفی بایستی برنامه‌ریزی شود. یک قدم‌های مقدماتی در نزدیک 10 موضوع برداشته شده است؛ بسیج دانش‌آموزی، در موضوع اقتصاد مقاومتی، بسیج صنعت، بسیج دانشجویی و بسیج فرهنگیان. در برخی موضوعات مستلزم این است که ما یک نگاه جدی به طراحی روش‌های جدید برای رویکردهای بسیج در چله دوم انقلاب اسلامی داشته باشیم. یک نقشه راهی طراحی شده برای آن اتخاذ صورت‌بندی و رویکرد جدید در بسیج که ان‌شاءالله پس از نهایی شدن آن در همین فصل جدیدی که ما پس از هفته بسیج رقم خواهیم زد، برنامه‌های سال 99 ما در سراسر کشور با رویکرد اعتلا در همه جوانب و ابعاد بسیج خواهد بود. رساندن بسیج به شرایطی که بتواند مطالبات و اهداف بیانیه گام دوم را تحقق ببخشد، اعتلای بسیج است و این اعتلا متناسب با بیانیه گام دوم انجام خواهد شد ان‌شاءالله.
محوریت این اعتلا هم در هرم قاعده شجره طیبه الهی بسیج اتفاق خواهد افتاد. یعنی در پایگاه‌های مقاومت و رده‌های سرپنجه‌های اقشار. بُعد اصلی در قاعده هرم خواهد بود. یک بُعد در سازمان بسیج است که رویکردهای سازمان بسیج از رویکردهای صرف سازمانی به رویکردهای نهادی و تحولی تبدیل شود که در برنامه‌ریزی‌ها باید زمینه بروز خلاقیت، ابتکار و نوآوری برای بسیجیان عزیز در قاعده این شجره طیبه الهی فراهم شود.
به بیانیه گام دوم‌اشاره فرمودید که حضرت آقا در آن، بر جوانان بسیار تأکید دارند. بسیج در این حوزه اقدامی داشته است؟
جوانگرایی جزو لاینفک بسیج است چون همیشه محور حرکت انقلاب و برنامه‌های اصلی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران جوانان بودند، مانند دوران دفاع مقدس. بسیج اصلا در طول سالیان گذشته با تکیه بر حضور جوانان پیش رفته و موفقیت‌های بزرگ را رقم زده است. ما نمی‌توانیم از جوانان فاصله بگیریم و برنامه‌های ما زمانی موفق هستند که حضور حداکثری جوانان را بسترسازی کنیم. خب این یک بخشی‌اش به جوان سازی در رده‌های مدیریتی بسیج برمی‌گردد که من فکر می‌کنم اگر نگاه دقیق‌تری به این موضوع در سراسر کشور شود، به لحاظ مدیریتی هم بسیج باید جوان‌ترین مجموعه کشور باشد. اگر این نباشد، ایرادی است که ما باید در برنامه‌ریزی حل کنیم. این را ما الان داریم پیگیری می‌کنیم. این عرضی که دارم نه اینکه منظورمان سازمان بسیج است، منظورم بسیج به عنوان تشکیلات مردمی است. البته سازمان بسیج هم به عنوان خدمتگزاران بسیج با همین رویکرد، آن تحول سازمانی خودش را باید رقم بزند یعنی جوان سازی در مدیریت‌ها. در استانها الحمدلله این جوان سازی اتفاق افتاده است. در استان‌ها خدمتگزاران بسیج اکثریت قاطع شان جوان هستند. اکثریت قاطع را با تأکید عرض می‌کنم با توجه به اطلاعاتی که ما در سامانه‌ها داریم. در سازمان بسیج هم بدنه ما جوان است، در واقع در رأس هرم این سازمان هم باید جوان سازی اتفاق بیفتد که در
حال انجام است.
در پایان مصاحبه، اگر نکته‌‌ای مدنظر دارید، بفرمایید.
تعابیر و فرمایشات حضرت آقا در رابطه با بسیج، بسیار کامل، جامع، متنوع و خوشبختانه فراوان است اما گاهی وقت‌ها یک جملاتی برای رساندن برخی از اهداف برای ما خدمتگزاران بسیج بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی‌اش این است که حضرت آقا می‌فرمایند مردمسالاری دینی فقط شرکت در انتخابات نیست. یکی از وجوه مردمسالاری دینی شرکت در انتخابات است. ابعاد دیگری هم دارد. بسیج مظهر تحقق مردمسالاری دینی است. من این جمله را می‌خواهم که در ادامه بیانیه گام دوم تفسیر کنم. ما در بیانیه گام دوم باید فرصتی فراهم کنیم که با محوریت جوانان، همه جنبه‌‌های مردمسالاری دینی محقق شود. این یک بحث کامل و تعالی بخش برای جامعه است. یک مرحله‌ای از مراحل تحقق مراحل انقلاب اسلامی است. مرحله تکمیل دولت اسلامی، جامعه‌پردازی و تمدن نوین اسلامی. تکمیل دولت اسلامی و جامعه پردازی که به هم مرتبط هستند، در گام دوم انقلاب با تحقق مردمسالاری دینی در همه ابعاد میسور است و بیشترین وظیفه را بسیج بر عهده‌ دارد.
حضرت آقا در جای دیگری یک بیانی دارند که ما طوری باید بسترسازی کنیم که هر کدام از ملت ایران بتوانند جای خود را در بسیج به راحتی پیدا کنند. درب‌های بسیج به روی مردم باز است. درب‌های پایگاه‌های مقاومت، واحدهای دانش‌آموزی، پایگاه‌های دانشجویی، رده‌های اقشاری ما به روی مردم باز است، به روی برادران، خواهران، نوجوانان، نونهالان و به ویژه جوانان. اینکه بیایند و جای خودشان را در بسیج پیدا کنند.
ما وظیفه داریم این بستر را فراهم کنیم و اگر موانعی هم وجود دارد، این موانع را برداریم. حالا این موانع ممکن است در سطح محلی باشد، ممکن است در سطح میانی و ممکن است در سطح ملی باشد. در هر سطحی برای حضور در بسیج مانع هست، باید از پیش روی مردم برداشته شود.
یکی از رویکردهای ما در بسیج در آغاز دومین چهل سال آن، این است که ان‌شاءالله هر کدام از آحاد ملت بتوانند جای خود را در بسیج به راحتی پیدا کنند و شجره طیبه الهی بسیج در مسیر مردمسالاری دینی شرایط را برای تمدن نوین اسلامی و خلق آن تمدن که رهایی بخش جهان اسلام از سلطه دنیای استکباری خواهد بود، فراهم کند.
تمدن نوین اسلامی نابود‌کننده غده چرکین صهیونیستی در جهان اسلام خواهد بود و نشانه‌های این روند را که مطالعه، بررسی و مداقه کنیم، می‌بینیم بحمدالله نظام مقدس جمهوری اسلامی در این روند، در حال حرکت به جلو و پیشرفت است. از همه کسانی که با بسیج همکاری می‌کنند، تشکر می‌کنیم به ویژه از پشتیبانی‌های ملت بزرگ و دوست داشتنی ایران.
مجددا از شما سپاسگزاریم.
ما هم از شما و وقتی که گذاشتید تشکر می‌کنیم. ان‌شاءالله موفق باشید.