سرویس خارجی-

20 اکتبر (28 مهر) بود که انتخابات ریاست جمهوری در بولیوی برگزار شد، نظرسنجی‌ها پیش‌بینی می‌کردند «اوو مورالس»، رهبر بومیان بولیوی، بر رقیب خود «کارلوس مِسا»، از غر‌بگرایان این کشور، با فاصله نه چندان زیاد پیروز خواهد شد، اما اغلب رسانه‌های غربی و جریان‌های مخالف دولت از همان چند روز پیش از انتخابات بر طبل دو مرحله‌ای شدن انتخابات بولیوی می‌کوبیدند تا شاید در مرحله دوم، آرای نامزدهای رقیب تجمیع شود و احتمال شکست او در گام بعد افزایش یابد.
در حالی که هنوز شمارش بیش از ۱۵ درصد آرای مردم این کشور تمام نشده بود، با اعلام نتایج اولیه اینگونه وانمود شد که «مورالس» از نصاب لازم برای پیروزی در مرحلۀ اول برخوردار نشده و انتخابات به دور دوم رفته است. در این اعلام اولیه، «مورالس» با کسب ۴۳ درصد آراء در صدر و «مسا» با اختلافی حدود ۸ درصد در جایگاه دوم قرار داشت که به دلیل اختلاف آرای کمتر از ۱۰ درصد بین نفر اول و دوم، مطابق قانون اساسی بولیوی انتخابات به مرحله دوم کشیده می‌شد.
در این میان هر چه شورای انتخابات بولیوی به صورت مکرر متذکر می‌شد که هنوز شمارش آراء پایان نیافته و اعلام دو مرحله‌ای شدن انتخابات بی‌مبناست، اما پیام اول یعنی دو مرحله‌ای شدن انتخابات در جهان مخابره شد! در این میان حتی شورای انتخابات از سفرای برخی از کشورها چون آمریکا، آرژانتین، برزیل و پرو که از دولت‌های غیرهمسو با دولت مستقر در «لاپاز» بودند دعوت کرد تا در مرکز شمارش آراء حضور یابند و بر انتخابات نظارت داشته باشند. با اتمام کامل شمارش آراء مشخص شد که مرحلۀ دومی در کار نیست و «مورالس» با اختلافی بیش از ۱۰درصد و با کسب بیش از ۴۶درصد آراء کار را در همین مرحله تمام کرده و پیروز انتخابات شده است.
از این مرحله بود که فعالیت روزنامه‌ها و رسانه‌های حامی اپوزیسیون شروع شد: «تقلب در انتخابات»، «مهندسی آراء» و... چنان‌‎که سیاق ونزوئلا هم همین است و طرفداران آمریکا هر شکستی را به «تقلب» تعبیر می‌کنند. شورش‌ها شروع شد و لحظه به لحظه بالا گرفت که خواسته اصلی‌اش برکناری «مورالس» و تمدید انتخابات بود، این شورش‌ها تا جایی پیش رفت که بخشی از بدنه نیروی پلیس بولیوی هم به صف شورشیان پیوستند، اما «مورالس» همچنان از جایگاه قانونی خود دفاع کرد تا یکشنبه شب که فرمانده ارتش بولیوی هم ناگهان، خواهان استعفای رئیس‌جمهوری این کشور شد! این بار «مورالس» که به نظر نگران به راه افتادن خونریزی بود، به گزارش «نیویورک‌تایمز» از سمت خود استعفا داد، البته با انتقاد از کودتاچیان و دیکتاتور خواندن آنان که او را دیکتاتور خوانده بودند. مواضع مورالس به شدت ضد آمریکایی
است.
در این مواقع (پس از استعفای رئیس‌جمهور) به صورت قانونی باید رئیس ‌پارلمان این کشور، کار را به عهده می‌گرفت، اما به گزارش خبرگزاری فرانسه، پس از حمله معترضان به خانه «آدریانا سالوا تیه‌را»، رئیس ‌پارلمان بولیوی، وی از سمتش استعفا کرد تا جانشینیِ رئیس‌جمهورِ مستعفی هم بلاتکلیف بماند و پروژه کودتا تکمیل‌تر شود. نکته قابل توجه دیگر کودتا، حمله به سفارت دولت ضدآمریکایی ونزوئلاست که شورشیان آن را انجام دادند، که خط و ربط کودتاچیانِ شورشی را روشن‌تر می‌کند.
واکنش‌ها
اما در این میان، بررسی موضع کشورهای مختلف می‌تواند ماهیت این کودتا را روشن‌تر کند. آمریکا که صراحتاً از کودتا حمایت کرده، به گزارش ایرنا، «مایک پمپئو» وزیر خارجه این کشور در اظهارنظری مداخله‌جویانه گفته بود تمامی مقامات انتخاباتی بولیوی باید استعفا کنند و نهاد انتخاباتی جدیدی باید ایجاد شود! دولت‌های راست‌گرای آمریکای لاتین چون کلمبیا و پرو نیز از دولت بولیوی خواسته‌اند تا مطمئن شود که انتخابات جدید در این کشور قانونمند است، اما برزیل پا را فراتر گذاشته و سقوط «مورالس» را آشکارا مورد استقبال قرار‌ داده است. موضع مکزیک اما متفاوت بود، دولت این کشور اقدام نظامی در بولیوی را رد کرد و گفت که نباید آن را «کودتا» خواند و در عین حال اعلام کرد که اگر «مورالس» به دنبال پناهندگی باشد، دولت مکزیک می‌تواند چنین پیشنهادی بدهد! از سوی دیگر «آندرس مانوئل لوپز» رئیس‌جمهور مکزیک نیز در حساب توئیتری خود از رفتار مسئولانه مورالس تمجید کرده و گفته او برای مقابله با خشونت‌های بیشتر علیه مردم کشورش از قدرت کنار رفت.
«نیکولاس مادورو»، رئیس‌جمهوری ونزوئلا اما، در حمایت از مورالس گفته: «ما مراقب برادرمان، مورالس هستیم. ما باید برای دفاع از او اعلام همبستگی کنیم». همچنین «میگوئل دیاز کانل»، رئیس‌جمهوری کوبا نیز از دیگر متحدان «مورالس» در توئیتی با وی اعلام همبستگی کرد و نوشت: «جهان باید برای زندگی و آزادی مورالس بسیج شود». روسیه هم صریحاً این جریان را کودتا خوانده و از آن انتقاد کرده است. اما موضع آرژانتین در این میان مبهم بود، رئیس‌جمهوری این کشور گفته: «شکست سازمانی و نهادها در بولیوی غیرقابل قبول است».
با توضیح روند انتخابات تا کودتا و بررسی مواضع کشورهای مختلف در قبال آن، روشن است که این روند از جایی حمایت می‌شده است که منافعشان در سرنگونی فردی ضدآمریکایی بوده است و پیوستن پلیس و ارتش به آن‌ها، عمق نفوذ آنها را هویدا می‌کند.