سید امیرحسین شکرآبی
شرایط اقتصادی کشور که براثر کاهش درآمدهای نفتی نیاز به جدا شدن از فرهنگ پشت میز نشینی و استخدامی دارد، بیش از پیش تشنه گسترش فرهنگ کارآفرینی است. ظرفیت‌هایی که در کشور ما وجود دارد به قدری زیاد است که می‌توان با با همین روش علاوه‌بر‌اشتغالزایی و یاد گرفتن کارهای مختلف، به درآمدهای خوبی هم دست یافت. در همین زمینه با سردار خلخالی که در حوزه کارآفرینی مشغول به کار است گفت‌وگو کردیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
کیهان: به عنوان شروع گفت‌وگو از سوابق کاری خود بگویید.
خلخالی: از 14 سالگی هم کار کردم و هم درس خواندم، وضعیت خانوادگی ما بگونه‌ای بود که کار برایمان ارزش داشت و ارزش‌گذاری فرد در زمانی که ما بچه بودیم ابتدا به کار و کاسبی او بود. متاسفانه امروزه این معیارها مطرح نیست. کارآفرین واقعی کسی است که خودش اهل کار باشد به قول معروف، چاه‌کن همیشه ته چاه است، من وقتی شروع به کار کردم تا قبل از اینکه در سال 54 به سربازی بروم در زمینه تزئینات داخل ساختمان به 32 شغل مسلط شدم و زیر دست استاد کار کردم و در هر کدام در حد استادکار پیشرفت کردم.
بعد از پیروزی انقلاب هم از ابتدا تا انتهای جنگ در جبهه بودم اما به لحاظ پیشینه‌ام که کار با من عجیب شده بود، در آن جبهه هم سه چهار تا مسئولیت داشتم مثلا در کارهای عملیاتی، علاوه‌بر پدافند هوایی، تعمیرات را هم خودم انجام می‌دادم و به دیگران یاد می‌دادم.
همچنین کار آموزش جنگ‌افزار را انجام می‌دادم و چند مربی هم تربیت نمودم که ثمره این کارها انهدام بیش از حدود 75 هواپیما و تعداد زیادی بالگرد از دشمن بود. خب این‌ها ثمره‌ای است که کار را به دیگران یاد دهیم که دیگران هم کار کنند؛ این گونه نیست که من کار کنم که دیگران ببینند من کار می‌کنم!
کیهان: فعالیت کارآفرینانه شما از چه زمانی آغاز شد؟
خلخالی: جنگ که تمام شد، با توجه به سوابق کاری خودم به صحنه کار و تلاش بازگشتم، شعار من این است که باید برای همدیگر کار کنیم، یکی از کارهایی که برای من خیلی مایه افتخار بود مربوط به زمانی است که مسئولیت کانون بازنشستگی سپاه استان تهران را داشتم.
از سال 1378 این مسئولیت را بر عهده گرفتم، برای من همیشه دغدغه بود که بازنشستگانی که از سیستم کار رسمی خارج شدند ولی توان کار دارند چرا باید بیکار باشند؟ ضمن اینکه رزمندگان که در قالب بازنشسته در خانه نشستند این‌ها خودشان بچه‌هایی از حدود 13 تا 20 داشتند؛ اینها حالا که کشور از گرفتاری بزرگی به نام جنگ خارج شده، چه کار باید بکنند؟
آیا فقط با درس خواندن مشکل حل می‌شود؟ که متاسفانه نشد، نشده و نخواهد شد مگر اینکه تدبیر خاصی باشد تا آموزش‌ها براساس نیازمندی صورت بگیرد. هرکسی هر رشته‌ای دلش خواست می‌خواند، اما بعدا می‌بیند آن بازار‌اشباع شده، به همین دلیل یک آقای فوق لیسانس مسافرکشی می‌کند؛ چون آن پایه تحصیلاتی او براساس نیاز کشور نبود و اگر هم بود در بکارگیری‌ها خوب همت نکردند.
چه بسا کسانی هستند که با تحصیلات غیر متناسب با آن کار، در حد مدیریت مشغول هستند ولی خیلی‌هایی که تخصص دارند اصلا از در راه داده نمی‌شوند! لذا این دغدغه که بازنشستگان و فرزندان آنها باید سهمی در تولید کشور داشته باشند برای من وجود داشت.
کیهان: برای ورود به عرصه کارآفرینی دقیقا از چه روشی استفاده کردید؟
خلخالی: در طول یکسال و نیم چند تعاونی ایجاد کردم که شامل تعاونی‌های چند منظوره، مسکن، ویژه صنایع دستی و ویژه بانوان بود که در همه اینها خودم هم به عنوان عضو هیئت‌مدیره، بازرس یا مشاور مشارکت داشتم. طیف وسیعی از بازنشستگان و فرزندان آنها می‌توانستند وارد این تعاونی‌ها شوند.
الان چهار تعاونی فعال داریم که دو تا از آنها در کرج بوده و دو تای دیگر در تهران است. یکی از تعاونی‌های کرج مربوط به مسکن است. تعاونی مسکن بهترین تعاونی برای‌اشتغال است به شرطی که بتواند کار کند؛ در هر منطقه و حتی هر کشوری که مسائل ساخت و ساز و عمرانی در آن رونق داشته باشد، خیلی از مشاغل خود به خود راه میفتد.
کیهان: برای مقابله با مشکل برخورد‌های نامناسب با بانوان نیازمند کار چه تدبیری داشتید؟
خلخالی: یکی از تعاونی‌های تهران نیز ویژه بانوان است، انگیزه ایجاد آن هم این بود که چرا فرزندان دختر بازنشتگان یا همسرانشان برحسب نیاز کاری باید بروند وارد بازاری شوند که از فرهنگ غالب اسلامی برخوردار نیستند و نگاه دیگری دارند به فروشنده.
لذا با همکاری چند خواهر بازنشسته و همسران جانباز، یک تعاونی بانوان درست کردیم این تعاونی هم کارهای دستی در خانه انجام می‌دهد؛ یا علاوه‌بر آن برخی به کارهای خیاطی، گلدوزی، گلسازی و منجوق سازی و حتی برخی‌ها مشغول قالی‌بافی در خانه هستند.
این کاری است که شان یک بانو رعایت می‌شود، زیردست کسی نیست که به او امر و نهی کند. خب این یک توفیقی است که الان ما در سطح تهران 40 جا داریم که بانوان در خانه کار می‌کنند. حاصل این فرایند کارشان را به بازار عرضه می‌کنند. درست است که اجناس بنجل خارجی به صورت بزک شده می‌آید اما کسی که کالا را می‌شناسد می‌فهمد که این ارزشمند است.
کیهان: میزان‌اشتغالزایی تعاونی‌های شما چقدر است؟
خلخالی: مجموعا حدود 4000 نفر عضو این تعاونی‌ها هستند اما کسانی را داریم که بدون اینکه عضو این تعاونی‌ها باشند از خدمات تعاونی استفاده می‌کنند. در بین این 4000 نفر نیز حداقل 1200 نفر در این تعاونی‌ها مشغول به کار هستند. به عبارتی به واسطه این چهار تعاونی، 1200 نفر مشغول به کار شدند. آن هم کار اختیاری خودشان است و مانند استخدام و حقوق‌بگیری نیست؛ تلاش می‌کنند و جنس خوب ارائه می‌کنند.
جنگ یک فرهنگ بود، هر کاری که پیش می‌آمد باید مرد میدان می‌شدیم و انجام می‌دادیم، برهمین اساس، یکی از کارهایم نیز آموزش بود؛ در شهرک‌هایی این بازنشسته‌ها ساکن هستند برای جوانانی که راغب کار کردن بودند جلسه گذاشتم. ضمنا ما صرفا کار به افراد ندادیم که بروند کار کنند بلکه به آنها یاد هم دادیم.
کیهان: به عنوان سخن پایانی، اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
خلخالی: در مجموع، گرچه مشکلات زیاد است اما ناامید نمی‌شویم آنچه که به ما توان می‌دهد فکر و بازوی ماست و هنری که از آن دو تا در می‌آید؛ ما تمام تلاشمان این است که هر جوانی ولو تحصیل کرده، اگر جایگاه شغلی مناسبی پیدا نکرد، حداقل یک بازو و فکر قوی برای کار کردن و خدمت به جامعه داشته باشد.