نگاهی به بازار پوشاک داخلی و چالشهای پیش روی تولیدکنندگان- بخش دوم
کمبود مواد اولیه و از نفس افتادن چرخ تولید
برخی از دستاندرکاران تولید پوشاک داخل بر این باورند که اتفاقا با اعمال تحریمها اقبال به سمت پوشاک داخلی رونق گرفته و مردم اگر پوشاک ایرانی با کیفیت را در فروشگاهها ببینند، آن را بر برندهای بنجول وارداتی که از خیلی پیشتر بازار را قرق کردهاند، ترجیح میدهند. با این حال با بالا رفتن لحظهای قیمت مواد اولیه، کار برای تولیدکنندگان بسیار سخت شده و گاه ناچارند، از مواد اولیه ارزانتر و با کیفیت پایینتر استفاده کنند. بنابراین یکی از سر شاخههایی که میتواند به رونق تولید پوشاک داخلی بینجامد، اختصاص تسهیلات برای کاهش هزینه مواد اولیه و سرشکن کردن هزینههای تولید است.
ابوالقاسم آقاحسین شیرازی رئیس اتحادیه پوشاک میگوید: «بخشی از ظرفیت خالی صنعت پوشاک ناشی از کمبود مواد اولیه است و بخش دیگر نقدینگی است؛ بنابراین وظیفه وزارتخانه است که کار حمایتی را انجام دهد. دولت باید بستر فضای کسب و کار را ایجاد و رونق دهد تا بخش خصوصی و پوشاک بتواند آزاد کار کند.»
نبود ایدهپردازی نوین
و یتیمی تولید کنندگان
مجتبی بید آبادی 35 سال است که در یکی از پاساژهای کوچه برلن مشغول فروش البسه است. وی معتقد است که تحریمها فرصت خوبی شد تا مردم به سمت خرید تولید داخل روی آورده و الان هر چه تولید کنیم، بهتر از جنس بنجل وارداتی به فروش میرسد.
این فروشنده پوشاک تولید داخل به گزارشگر کیهان توضیح میدهد: «اخیرا تبلیغات خوبی هم درباره پوشاک ایرانی صورت گرفته و همین امر سبب شده که مشتری به تولید داخل روی خوش نشان دهد. اگر یک مسیری گشوده میشد که کیفیت کارها نیز روزافزون بود، بدون شک به شما اطمینان میدهم که بیشتر اقشار جامعه خرید پوشاک ایرانی را دنبال خواهند کرد.»
وی در بخش دیگری از صحبت هایش با گلایه از عملکرد اتحادیهها میگوید: «متاسفانه در سنوات اخیر اتحادیه نه تنها قدم خیری برای اعضا برنداشته، بلکه در مواردی نیز سنگ اندازی میکند. از ما حق عضویت بالا میگیرند، اما کدام تسهیلات را تخصیص دادهاند؟ ضمن اینکه اتحادیه باید هر آن ایده پردازی جدیدی را ارائه دهد و فضای بازار را با طرحهای نو و مدها تحت تاثیر قرار داده و به تولیدکنندگان نشاط بخشی داشته باشد، اما من تا کنون شاهد ایدهپردازی جدیدی در صنف خود نبودهام. این در حالی است که اگر در قبال اتحادیه حق عضویت پرداخته نشده داشته باشیم، فورا برای ما جریمه در نظر میگیرند و مجبور به پرداخت میشویم.»
وقتی این فروشنده پوشاک داخلی در مورد ضرورت ایدهپردازی و ارائه طرحها و مدهای جدید در صنف پوشاک میگوید، به یاد این صحبت شیرازی رئیس اتحادیه پوشاک میافتم که خود پیشتر اذعان داشته است: «پوشاک یک زنجیره است. زمینه اول این است که باید ایدهپردازی و مد لباس داشته باشیم که زیاد موفق نبودهایم. آموزشها نیز برای پوشاک به اندازه لازم نبوده است.
ایدهپردازی و مد لباس از مواردی است که در این زمینهها موفق نبودهایم و با توجه به شرایط تحریم پوشاک همانند یک بچه نیاز به پرورش دارد.»
افزایش ۳۰ درصدی قیمت پوشاک
مجید نامی عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با بیان اینکه مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه در زمینه پوشاک هنوز برطرف نشده است، از افزایش حدود ۳۰ درصدی نرخ پوشاک در ماههای اخیر خبر میدهد.
وی میگوید: «پوشاک هیچ وقت مشمول قیمتگذاری نبوده، اما درماههای اخیر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، شاهد افزایش حدود ۳۰ درصدی قیمتها بودهایم. مهمترین چالش این است که مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه در زمینه پوشاک هنوز برطرف نشده است.»
به گفته عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، مشکل جدیدی که در زمینه تامین مواد اولیه تولید پوشاک وجود دارد این است که اخیرا اعلام شده به جز الیاف، سایر محصولات موجود در زنجیره تأمین مواد اولیه باید به جای ارز نیمایی، از ارز سنا یا اشخاص استفاده کنند که این موضوع موجب افزایش نرخ مواد اولیه میشود. از طرف دیگر ارز سنا یا ارز صرافیها نوسانات شدید دارد و از نظر در دسترس بودن نیز قابل اعتماد نیست.
وی صراحتا میگوید: «اجرای این طرح باعث میشود بخشی از صنایع که به سایر مواد اولیه به جز الیاف نیاز دارند و به ویژه شرکتهای پوشاکی، دچار مشکل شوند.»
شلوار جین چند میلیون تومانی!
همین حالا که یک خانواده کارگر با کمترین عایدی آخر برج خود برای خرید شلوار جین دویست هزار تومانی فرزندشان دچار مشکل هستند و به امید ارزانتر خریدن سری به کوچه برلن زدهاند؛ در پاساژهای به اصطلاح سوپر لاکچری، شلوار جینهای به اصطلاح برند به قیمت میلیونی هم خرید و فروش میشود. پاساژهایی که هنوز مشتریانشان حاضرند برای یک شلوار یا مانتو یا حتی یک تیشرت، میلیونها تومان پول خرج کنند. رگالهایی که پُر است از دهها شلوار جین و مانتو و قفسههایی که کیف و کفشهای میلیونی را ردیف، کنار هم چیدهاند و چیزی جز زشتی اختلاف طبقاتی از زمین تا آسمان را به رخ نمیکشد.
اما از اختلاف طبقاتی که بگذریم، این حقیقت را به شما بگوییم که اغلب پوشاکهای این چنینی بیشترشان تولید شده در مزونهای داخلی هستند؛ بنابراین اگر کیفیت باشد، اسم و رسم برند داخلی باشد، کمی هم سلیقه خیاط باشد، مشتری روی خوش نشان میدهد و میخرد.
ناگفته نماند که برندهای خارجی پوشاک نیز در همین فروشگاههای لاکچری کنار هم ردیف شدهاند که نشان میدهد، قاچاق پوشاک همچنان به چشم میخورد. فروش برندهای معروف این مراکز خرید، پُر رونق است و آنها با همین قیمتهای میلیونی هم هنوز مشتریهای خاص خودشان را دارند!
پارچه ارزان و با کیفیت از کجا بخریم؟
اگردر تهران میخواهید حسابی خرید کنید، راسته عمدهفروشان پارچه در انتهای بازار و در سرایی به نام امیركبیر قرار دارد. در این سرا انواع و اقسام پارچهها از پارچههای مجلسی تا پارچههای فاستونی و ملحفهای چیده شدهاند و به صورت عمده یا جزئی به فروش میرسند. این بازار برای کسانی که تولیدی دارند، بسیار مناسب است، زیرا با خرید عمده پارچه، قیمت آن حتی ممکن است به نصف هم برسد. اگر هم به دنبال خرج کار، دکمه، زیپ و انواع مارک و کاور هستید بازار پاچنار (واقع در بازار بزرگ) مناسب است. در سطح شهر نیز علاوهبر پارچه فروشیهایی كه در محلهها قرار دارند، چند خیابان به عنوان بورس پارچه مطرح هستند. در این میان خیابانهای مولوی، زرتشت به همراه محله عبدلآباد، پاساژ میری تجریش و خیابان گاندی مهمترین بازارهای فروش خرده پارچه هستند.
مینا شکوهی یک خیاط کار در منزل برایمان میگوید: «این روزها با افزایش تصاعدی قیمت پوشاک، آن دسته از خانمهایی که به هنر خیاطی زیبنده هستند، دوباره با جدیت کار خیاطی برای اعضای خانواده را در پیش گرفتهاند تا کمک حال اقتصاد خانواده باشند.»
وی در ادامه میگوید: «ما که در خانه برای خود و اطرافیانمان کار میکنیم، به دنبال پارچه، خرج کار، دکمه، زیپ و انواع مارک و کاور ارزان قیمت هستیم. بنابراین یک گروه مجازی در پیامرسان داخلی ایجاد کردهایم و آدرسهایی که مواد اولیه کار را ارزان میفروشند، به اشتراک میگذاریم. گاهی هم نمونه کارهایمان را برای هم میفرستیم.»
از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، در میان بورسهای پارچه فروشی، بازار مولوی از جامعیت بیشتری برخوردار است و هر پارچهای را که بخواهید آنجا پیدا خواهید کرد. تنوع پارچه در این بازار تقریبا هر نوع سلیقهای را راضی میکند. از پارچههای پردهای و ملحفهای گرفته تا پارچههای دانتل و گیپور و انواع مجلسی، چادری و... در این مکان یافت میشود. به دلیل وسعت و تنوع زیاد این پاساژ اكثر مردم ترجیح میدهند از آنجا خرید كنند.
حمید پاکبان یک فروشنده باسابقه پارچه برایمان توضیح میدهد: «مشتریان زیاد برخی مکانهای فروش باعث شده است گاهی بزازان ترفندهایی را برای فروش در نظر بگیرند كه خریداران باید به آن توجه كنند و حواس شان به قیمتها باشد. برای مثال ته طاقه فروشی یكی از سیاستهای فروشندگان پارچه است. به این ترتیب که پارچهها را در قوارههای مختلف برش میدهند و به عنوان ته طاقه و ظاهرا ارزانتر در سبدهای جلوی مغازه خود میاندازند و به فروش میرسانند در صورتی كه این شگرد فروشندهها برای به وسوسه انداختن خریداران به خرید ارزان است! درواقع بزازان برای فروش پارچه غیرفصل یا پارچههایی كه به دلیل از مد افتادن دیگر مشتری ندارد، از این سیاست استفاده میكنند. با وجود شرایط خاصی كه بازاریان درباره ته طاقهها اعمال میكنند و آنها را با قیمتهای ارزانتر میفروشند، اما گاهی اوقات ته طاقهها به قیمت كامل به فروش میروند و تخفیفی روی آنها اعمال نمیشود.»
اگر به دنبال پارچههایی از جنس متقال و ملحفهای هستید، بازار عبدلآباد را به شما پیشنهاد میکنیم. این محله روزگاری به كیلویی فروشیهای بزازان معروف بود. بزازان عبدل آباد بیشتر به سبك عمدهفروشان كار میكنند و پارچهها را کیلویی میفروشند. بیشتر پارچههایی كه كیلویی به فروش می روند از كیفیت لازم برخوردار نیستند و بیشتر میتوان دنبال پارچههایی برای قاب دستمال و در نهایت ملحفه بود. البته اگر خوب بگردید پارچههای زیبا و باکیفیت نیز پیدا خواهید کرد.
ضرورت برندسازی
در صنعت پوشاک داخلی
بارها از لزوم برندسازی در صنعت پوشاک کشورمان سخن به میان آمده، صنعتی که پوشاک بسیار با کیفیتی را نیز تولید میکند، البسهای که در داخل تولید میشود، اما با برچسبهای خارجی به فروش میرسد.
حمید رضا محسنی یک توزیعکننده لباس مردانه برایمان توضیح میدهد: «در صورت برنامهریزی برای برندسازی در این صنعت (تولید داخلی) شاهد بروز تحولی جدی در این عرصه خواهیم بود، اما متاسفانه اقدامات انجام شده در این خصوص کافی به نظر نمیرسد.»
وی درخصوص راهکار برون رفت از وضعیت موجود، تبیین میکند: «موارد بسیاری در این ارتباط از سوی کارشناسان ذی ربط مطرح شده و می شود که تکرار بسیاری از آنها باعث کلیشهای شدن آن شده و برای حصول نتیجه واقعی باید به اتخاذ تدابیر ویژه و هوشمندانهتری اقدام کرد. فرهنگسازی، آموزش و اطلاعرسانی، نقش مهمی در حمایت از تولید داخلی دارد، اما عنصر کافی به نظر نمیرسد که اگر این بود با وجود تولیدات بسیار رسانهها در این خصوص، در شرایط فعلی وضعیت متفاوتی را شاهد بودیم.»
این توزیعکننده پوشاک داخلی در تکمیل صحبتهایش میگوید: «متاسفانه در سالیان گذشته، تولید و عرضه پوشاک بیکیفیتِ داخلی، ذهنیتی مخدوش را در افکار بسیاری از مخاطبان و جامعه هدف ایجاد کرده و همین طرز تفکر باعث شده تا عدهای، گمان کنند صرفا کیفیت مطلوب را باید در لباسهای خارجی جستوجو کرد. این تصور، تنها با تولیدات رسانهای و تهیه گزارشهای تبلیغاتی از بین نمیرود، بلکه فاصله گرفتن ازاین ذهنیتِ مخرب، مستلزم برندسازی در صنعت پوشاک است. این گونه به صورت بالقوه زمینه مناسبی برای مقابله با قاچاق نیز فراهم خواهد شد، زیرا فروش هر محصولی به شدت تابع عرضه و تقاضا است و وقتی تقاضا برای محصولات قاچاق فراهم نباشد، طبیعتا ضریب عرضه آن نیز با اُفت همراه خواهد شد.»