حکمت آزمایش‌های الهی برای جامعه(1) (پرسش و پاسخ)
پرسش:
آزمایش‌های الهی که یک سنت جاویدان برای حیات فردی و اجتماعی انسان به حساب می‌آید چه فواید و ثمراتی برای جامعه دارد؟
پاسخ:
آزمایش الهی یک سنت جاویدان
قرآن کریم در آیه ابتدایی سوره قصص می‌فرماید: آیا مردم گمان کردند همین اندازه که اظهار ایمان کنند و شهادت به توحید و رسالت پیامبر(ص) دهند و به حال خود واگذارده خواهند شد و امتحان نمی‌شوند بعد بلافاصله به ذکر این حقیقت می‌پردازد که امتحان یک سنت همیشگی و جاودانی الهی است و مخصوصا شما جمعیت مسلمانان نیست، بلکه سنتی است که در تمام امت‌های پیشین جاری بوده است. آن‌ها را نیز در کوره‌‌های سخت امتحان الهی افکندیم، آن‌ها نیز همچون شما در فشار دشمنان بی‌رحم و جاهل و بی‌خبر و متعصب و لجوج قرار داشتند. آری همیشه میدان امتحان باز بوده و گروهی در این میدان شرکت داشته‌اند. در مقام ثبوت و اثبات باید هم‌چنین باشد، چرا که در مقام ادعا هر کس می‌تواند خود را برترین مومن، بالاترین مجاهد و فداکارترین انسان معرفی کند باید وزن و قیمت و ارزش این ادعاها از طریق آزمون روشن شود. باید معلوم گردد، تا چه اندازه نیات درونی و آمادگی‌های روحی با این گفته‌ها هماهنگ یا ناهماهنگ است؟ آری باید خدا بداند چه کسانی راست می‌گویند و چه کسانی دروغگو هستند(فلیعلمن‌الله الذین صدقوا و لیعلمن الکاذبین).
بدیهی است خدا همه این‌ها را می‌داند، حتی قبل از خلقت انسان‌ها، منظور از علم در این‌جا همان تحقق عینی مسائل و وجود خارجی آن‌ها است و به تعبیر دیگر ظهور آثار و شواهد عملی است، یعنی باید علم خدا درباره این گروه عملا در خارج پیاده شود، و تحقق عینی یابد، و هر کس آن‌چه را در درون دارد بیرون ریزد. دلیل این مسيله نیز روشن است، زیر انیات درونی و صفات باطنی تا در عمل انسان تحقق و عینیت پیدا نکند، ثواب وو جزا و کیفر مفهومی ندارد.
بنابراین آزمایش‌های الهی نه برای شناخت افراد است بلکه برای پرورش و شکوفایی استعدادها است. اگر ما آزمایش می‌کنیم برای کشف مجهولی است. اما اگر خداوند آزمایش می‌کند برای کشف مجهول نیست که عملش به همه چیز احاطه دارد، بلکه برای پرورش استعدادها و به فعلیت رسانیدن قوه‌ها است.(تفسیر نمونه، ج 16، ص 205)
ادامه دارد