سید محمد امین آبادی
اشاره:
 آمریکا و بحرین روز یک‌شنبه ۲۹ اردیبهشت (۱۹ مه) در بیانیه مشترکی اعلام کردند که در روزهای چهار و پنج تیر ماه (۲۵ و ۲۶ ژوئن) یک کنفرانس اقتصادی را در «منامه» برای جذب سرمایه‌گذاری در اراضی فلسطین در راستای مرحله نخست معامله قرن برگزار خواهند کرد. ریاست هیئت آمریکایی در نشست بحرین را «کوشنر» داماد یهودی و به شدت حامی صهیونیست‌ها و همچنین «استیون منوچین»، وزیر خزانه‌داری آمریکا بر عهده خواهند داشت. یک مقام ارشد دولت واشنگتن گفته که دعوت نامه‌ها برای حضور در کنفرانس به افرادی در آمریکا، اروپا، خلیج ‌فارس، جهان عرب و برخی از رهبران تجاری فلسطین ارسال شده است. آن طور که واشنگتن گفته به این نشست وزرای دارایی چند کشور دعوت شده‌اند و نه وزرای امور خارجه، چون قرار است بخش اقتصادی طرح بررسی شود. مسئولان رده بالای چند شرکت بزرگ جهانی نیز به این نشست دعوت شده‌اند تا سرمایه‌گذاری‌های ممکن در کرانه باختری و نوارغزه را بررسی کنند. کوشنر چند هفته پیش طی کنفرانسی در لس‌آنجلس، با ۲۵ تن از مدیران عامل شرکت‌های اقتصادی دیدار کرده تا آنها را به پیوستن به این طرح تشویق کند. با وجود این، هنوز حضور بسیاری از دعوت شدگان در نشست منامه در هاله‌ای از ابهام است و براساس گزارش رسانه‌ها، هیچ یک از گروه‌های فلسطینی، روسیه، چین، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی در این کنفرانس شرکت نمی‌کنند. برخی از دولت‌ها نیز گفته‌اند که اگر در کنفرانس منامه شرکت می‌کنند، به‌خاطر فشار آمریکا است. برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که حتی نشست منامه ممکن است به تعویق بیفتد. رژیم صهیونیستی هم به نشست بحرین دعوت شده و قرار است وزیر دارایی این رژیم در منامه حاضر شود. اما سؤال اساسی که در این میان وجود دارد این است که اهداف نشست منامه چیست و چرا به غیراز ترامپ، هیچ کس نه در آمریکا و نه در اروپا و حتی در رژیم صهیونیستی، به موفقیت طرح معامله قرن و نشست بحرین باور ندارد؟
سرویس خارجی

اهداف نشست منامه
در علم روابط بین‌الملل کارکردگراهایی مثل «دیوید میترانی» معتقدند همکاری کشورها و بازیگران در عرصه‌های غیرحساس مثل اقتصادی و فرهنگی زمینه همکاری در عرصه‌های حساس سیاسی، امنیتی و نظامی را نیز فراهم می‌کند. با توجه به این ایده، به نظر می‌رسد که کنفرانس اقتصادی منامه این وظیفه مهم را بر عهده‌دارد تا دولت‌های عربی و اسلامی را گرد هم بیاورد، آنها را در کنار صهیونیست‌ها بنشاند و در نهایت نیز این همکاری به سایر حوزه‌های حساس تسری پیدا کند. در واقع آمریکا سعی دارد با تمرکز بر مسائل اقتصادی و اعلام هدف سرمایه‌گذاری در فلسطین، زمینه وارد شدن معامله قرن به فاز سیاسی و اجرایی را مهیا کند. یک مقام بلندپایه کاخ سفید در این زمینه گفته است: تیم طراح معامله قرن به ریاست «جرد کوشنر» مشاور ارشد «دونالد ترامپ»، تصمیم گرفته که این طرح را در دو مرحله اجرا کند: مرحله اول، به میان کشیدن طرح تقویت اقتصاد فلسطین، و مرحله دوم، ورود به بخش سیاسی که مسائل اساسی مثل مرزها، شهرک‌نشین‌ها، بیت‌المقدس و پناهجویان فلسطینی را شامل می‌شود. در حقیقت، نشست منامه نخستین گام در اجرای مرحله اول است و در آن هیچ یک از مسائل اختلاف‌برانگیز سیاسی مطرح نخواهد شد و بخش سیاسی این طرح به بعد موکول می‌شود. براساس گزارش شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان»، قرار است مسائل سیاسی مورد مناقشه، از جمله موقعیت اورشلیم (بیت‌المقدس) و تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی در کنفرانس بحرین به بحث گذاشته نشود. مطابق این گزارش، نشست منامه در سطح وزیران خارجه برگزار نمی‌شود و فقط وزیران امور دارایی و نمایندگانی از حوزه اقتصادی در آن شرکت خواهند داشت. کاخ سفید از اعلام نام شرکت‌کنندگان در این کنفرانس خودداری و اعلام کرد پیش از نشست منامه، فهرست کسانی که در آن مشارکت می‌کنند منتشر خواهد شد.
 در واقع، مرحله سیاسی طرح معامله قرن یک سال پیش با اقدام ترامپ در به‌رسمیت شناختن قدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و در ادامه، توقف حمایت مالی از آنروا (آژانس کار و امداد سازمان ملل در امور آوارگان فلسطینی) برای پایان دادن به مسئله آوارگان آغاز شده است، به‌رسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر جولان‌اشغالی سوریه، گام دیگر در اجرای معامله قرن بود و هم ‌اکنون نیز برای به‌رسمیت شناختن حاکمیت رژیم اسرائیل بر کرانه باختری مقدمه‌چینی می‌شود. اهداف اعلامی از برگزاری کنفرانس منامه، اگر معوق یا لغو نشود (که براساس گزارش‌ها احتمال تعویق آن بسیار است)، از سوی مقامات آمریکایی این گونه عنوان شده است: در این نشست چهار موضوع اصلی مورد بحث قرار خواهد گرفت: «زیرساخت‌ها، صنعت، توانمندسازی مردم و اصلاحات حکومتی، تا این منطقه قابلیت سرمایه‌گذاری پیدا کند.» قرار است در این نشست از هرگونه بحث درباره موضوعات سیاسی خودداری شود و وزیران اقتصاد(و نه وزیران خارجه) به همراه هیئت‌هایی از شرکت‌های تجاری حضور یابند .
برخی موارد، که در مورد جزئیات معامله قرن مطرح می‌شود به تأمین مالی گسترده نیاز دارد، همچون اتصال کرانه باختری به نوار غزه و ایجاد شرایط بهبود اوضاع اقتصادی این دو منطقه، اسکان نهایی آوارگان فلسطینی در دولت‌های مختلف و پذیرش عدم بازگشت آنها به فلسطین‌اشغالی از سوی دولت‌های میزبان آنها، و همچنین اعطای تابعیت به بخشی از فلسطینیان از سوی رژیم صهیونیستی و تأمین امنیت فلسطینیان از سوی این رژیم. بنابراین، کنفرانس منامه به دنبال جلب کمک‌های بین‌المللی برای هموار کردن راه اجرای معامله قرن است. به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد تاجرمآبانه ترامپ در سیاست خارجی و همچنین نگاه ابزاری وی به کشورهای عربی ثروتمند حاشیه خلیح فارس، وظیفه تأمین سرمایه‌گذاری و کارهای زیربنایی در مقیاس وسیع برای اجرای معامله قرن، به گردن این کشورها گذاشته شده است. سران آمریکا که کمک‌های اقتصادی به فلسطینی‌ها و بودجه مالی آژانس امداد و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا) را قطع کرده‌اند، حالا از منامه و کشورهای عربی می‌خواهند، از فلسطینی‌ها در چارچوب معامله قرن، حمایت کنند. این واقعیت همان دیدگاه ترامپ درباره پول‌های عربستان را تداعی می‌کند، یعنی دولت آمریکا بدون اینکه متحمل هزینه مالی شود، این بار هم می‌خواهد گاو شیرده و دیگر متحدان منطقه‌ای‌اش را بدوشد. در همین راستا، وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز اعلام کرد: رهبران کشورهای مختلف خاورمیانه با هدف تقویت توسعه اقتصادی، در نشست بحرین حضور خواهند یافت.
بر اساس گزارش البناء لبنان، به منظور اینکه اجلاس مذکور با کمترین اعتراضی مواجه شود، شعارهای پر زرق و برق اقتصادی برای آن مطرح می‌شود، مثل: «فرصت‌های طلایی برای فلسطینیان»، «سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در خاک فلسطین»، «ایده‌ها و راهبردها برای حمایت از سرمایه‌گذاری فلسطینی‌ها، اردنی‌ها و مصری‌ها» و «خلق اقتصاد منطقه‌ای موفق». «جرد کوشنر»، مشاور ترامپ و داماد یهودی وی از منامه به دلیل پذیرفتن میزبانی این اجلاس، خیلی قدردانی بزرگ کردند و «سلمان بن خلیفه»وزیر دارایی بحرین، این اجلاس را نماد مشارکت راهبردی بین اعراب و آمریکایی‌ها خوانده است. عربستان و امارات نیز که از امیدهای اصلی ترامپ برای پیشبرد معامله قرن به‌شمار می‌روند، اعلام کرده‌اند که در کنفرانس منامه شرکت خواهند کرد. روزنامه الاخبار لبنان نیز نشست منامه را اولین مرحله از قرارداد فروش فلسطین با دلارهای نفتی رژیم‌های عربی و تکمیل پروژه‌اشغال سرزمین فلسطین و یهودی‌کردن کامل آن پس از بیرون راندن همه فلسطینیان ساکن مناطق‌اشغالی، کرانه باختری و نوار غزه دانسته است. واشنگتن‌پست نیز پیشتر اعلام کرده بود که طرح آمریکا شامل امتیازهای اقتصادی بزرگی برای فلسطینی‌هاست، اما شامل تشکیل یک کشور دارای حاکمیت کامل برای آنها نیست.
روزنامه «رأی‌الیوم» نیز به نقل از برخی منابع آگاه نوشت که تأسیس صندوق جدید با سرمایه‌گذاری کشورهای عربی، غربی و آمریکا جهت جایگزینی آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل (آنروا) از مهم‌ترین پیشنهادات آمریکا در نشست منامه خواهد بود. به نوشته این روزنامه، کشورهایی همانند اردن و لبنان با فشارهای زیادی برای قبول این پیشنهاد مواجه هستند، پیشنهادی که براساس آن، بایستی این کشورها مبالغ ویژه‌ای را برای حمایت از آوارگان فلسطینی در خاک این کشورها، به صندوق فوق ارائه کنند. بنابراین گزارش، اردن قبلا مخالفت قاطع خود با این پیشنهاد را اعلام کرده و «أیمن الصفدی» وزیر خارجه اردن نیز چند هفته پیش بر مخالفت با این طرح تأکید کرد. با این حال، فشارهای آمریکا تشدید شده است.آمریکایی‌ها می‌گویند که تأسیس صندوق بین‌المللی برای ارائه خدمات به آوارگان فلسطینی می‌تواند جایگزین مناسبی برای «آنروا » باشد و این تنها راهی است که حمایت مالی آمریکا از آوارگان را تضمین می‌کند.«آنروا» آژانس امدادی ویژه آوارگان فلسطینی است که در سال‌اشغال فلسطین (1948) تأسیس شد. اما آمریکا در آستانه حذف مسئله فلسطین در قالب طرح صلح خود موسوم به «معامله قرن»، در صدد برچیدن کامل آن است. «آنروا» از حمایت مالی تمام کشورهای عضو سازمان ملل، اتحادیه اروپا و برخی کشورهای منطقه برخوردار است و این کمک‌ها حدود 92 درصد از بودجه‌اش را تشکیل می‌دهد. این نهاد همچنین با تعدادی از موسسات و شرکت‌‌ها همکاری می‌کند.آمریکا بیشترین کمک مالی را به «آنروا » در سال 2013 ارئه کرده و مبلغ آن بیش از 130 میلیون دلار بوده است. اتحادیه اروپا نیز با 106 میلیون دلار، در رتبه دوم قرار دارد. این کمک‌ها 45 درصد از بودجه آنروا را تشکیل می‌داده است. اما آمریکا پس از معرفی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، 65 میلیون دلار از کمک مالی خود به آنروا را کم کرد و اکنون برای فشار به فلسطینی‌ها جهت قبول طرح معامله قرن، از قطع کلی این کمک‌ها خبر داده است.
 هدف دیگر از کنفرانس بحرین به گفته کارشناسان، پیشبرد و تسریع فرآیند عادی‌سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی است، که البته این روابط، از مدتها پیش آغاز شده است. چرا که حضور هیئتی از رژیم صهیونیستی در بحرین و در کنار سایر مقامات عربی گام بزرگی در تسریع روند عادی‌سازی روابط خواهد بود. نشست منامه حتی اگر به نتیجه مطلوب آمریکا و رژیم صهیونیستی منتهی نشود، باز هم برای این دو یک گام روبه جلو است، چرا که این بار، یک کشور عربی بناست میزبان مقامات رژیم صهیونیستی باشد تا با حضور بازیگران دیگر، از پایان مسئله‌ فلسطین و ضرورت‌ها و الزامات اقتصادی آن سخن گفته شود.
مخالفت‌ها با نشست بحرین
نشست بحرین از همان آغاز که از سوی آمریکا و بحرین رسما اعلام شد، با مخالفت‌های گسترده‌ای در تمام سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه شده است. در داخل فلسطین که مخاطب اصلی این اجلاس است، تمامی گروه‌های فلسطینی از حماس و جهاد اسلامی تا تشکیلات خودگردان، اعلام کرده‌اند که در این نشست شرکت نخواهند کرد. در ابتدا به جز عربستان و امارات، هيچ کشور عربي و غير عربي براي شرکت دراين نشست اعلام آمادگي نکرده بود و حتی براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، «فرحان حق» سخنگوی سازمان ملل، شرکت این سازمان در نشست اقتصادی منامه را رد کرد. سخنگوی سازمان ملل ابتدا گفته بود که «نیکلای ملادینوف» هماهنگ ‌کننده سازمان ملل در غرب آسیا، برای این نشست دعوت شده، اما در آن شرکت نخواهد کرد. وی سپس تأکید کرد که ملادینوف برای این نشست دعوت نشده است. روسیه و چین دو قدرت مطرح نظام بین‌الملل اعلام کرده‌اند در هیچ سطحی در نشست منامه شرکت نخواهند کرد. در جهان اسلام نیز بسیاری از کشورها اعلام کرده‌اند که در این نشست شرکت نمی‌کنند. اما رای الیوم در گزارشی از فشار شدید آمریکا به کشورهای عربی برای مشارکت در این نشست خبر داده و به نقل از منابع آگاه در تل‌آویو نوشت: «کشور‌های عربی پس از فشار‌های شدید و «تهدید‌های» گسترده دولت آمریکا بر حکام این کشور‌ها، متقاعد به شرکت در نشست بحرین شدند. آمریکایی‌ها به این حکام فهماندند مشارکت نکردن در این نشست اقتصادی، هزینه بسیار هنگفتی برایشان از نظر اقتصادی خواهد داشت.». همین منابع به «دانا وایس» خبرنگار امور سیاسی شبکه 12 تلویزیون عبری گفتند: « هنوز اختلافات شدیدی درباره شمار اسرائیلی‌هایی که در نشست بحرین شرکت خواهند کرد، وجود دارد. مقامات بحرین برای پذیرش یک هیئت بزرگ اسرائیلی متشکل از تجار و نمایندگان رسانه‌های عبری، خود را در تنگنا می‌بینند. بحرین نمی‌خواهد با رسانه‌های اسرائیلی همکاری کند. این رسانه‌ها تلاش می‌کنند در کنفرانس حضور یابند و این نشست را بطور گسترده پوشش دهند. » در پی فشارهای آمریکا یر مصر، اردن و مراکش، این کشورها نیز پذیرفتند که در کنفرانس منامه شرکت کنند. دولت‌های فوق پیش از این اعلام کرده بودند هنوز تصمیمی برای حضور در این کنفرانس نگرفته‌اند. یک مقام بلند پایه در دولت آمریکا به فرانس پرس گفته است: این سه کشور به ما اطلاع دادند در نشست شرکت خواهند کرد، بدون اینکه توضیحی درباره سطح مشارکت داده باشند و معلوم نیست سطح مشارکت در سطح وزیر است یا نه.
چرا معامله قرن
در بحرین پیش نخواهد رفت؟
نشست بحرین چه به تعویق بیفتد و چه با فشار آمریکا برگزار شود، به نظر نمی‌رسد دستاورد و نتیجه خاصی داشته باشد؛
نشست منامه شکست خواهد خورد، به همان دلیلی که معامله قرن شکست می‌خورد، چرا که اساس و پایه طرح معامله قرن و همچنین نشست بحرین، به هیچ وجه با واقعیات موجود در فلسطین تطابق ندارد و طراحان آن گویی هیچ شناختی از فلسطین و تاریخ این منازعه قدیمی ندارند. به گفته کارشناسان، وعده‌های اقتصادی ذکر شده در اهداف کنفرانس بحرین، سودی به حال ملت فلسطین نخواهد داشت، چرا که یک منازعه مزمن که ریشه‌های آن در قتل و غارت و تجاوز و‌اشغالگری و آوارگی میلیون‌ها انسان از سرزمین آبا و اجدادی خود است، صرفا با وعده چند میلیاردی حل و فصل نخواهد شد.
طرح معامله قرن و بازوی اقتصادی آن نشست منامه از سوی دولتی(آمریکا) تهیه شده و پیش می‌رود که به هیچ وجه در این منازعه بی‌طرف نیست. فلسطینی‌ها نسبت به سیاست‌های آمریکا به شدت بی‌اعتماد هستند، چرا که ترامپ طی اقدامی تحریک‌آمیز، سفارت خود را از تل‌آویو به بیت‌المقدس منتقل کرد، کمک مالی به سازمان ملل برای حمایت از آوارگان فلسطینی را قطع کرد و در گام سوم، بلندی‌های جولان را تحت حاکمیت رژیم صهیونیستی به رسمیت می‌شناسد. ترامپ در واقع با اعلان قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، عملا اعلام کرد که آمریکا هیچ حقی را برای  فلسطینی‌ها قائل نیست. بدون حتی یک پیام رسمی و غیررسمی حمایت آمیز از طرف فلسطینی، مشخص نیست که چگونه ترامپ قرار است این طرح را عملیاتی کند.
 طرف اصلی نشست منامه و همچنین معامله قرن باید فلسطینی‌ها باشند. اما تمام گروه‌های فلسطینی بالاتفاق اعلام کرده‌اند که معامله قرن را قبول ندارند و در نشست بحرین نیز شرکت نمی‌کنند. نه مردم فلسطین نه هیچ یک از سازمان‌های فلسطینی، کوچکترین موافقتی حتی لفظی را با طرح معامله قرن نداشته‌اند. حتی دولت خودگردان فلسطین و محمود عباس با رشوه 10 میلیارد دلاری بن سلمان حاضر به پذیرش این طرح نشده و آن را به جهنم حواله کرده است و معلوم نیست زمانی که از دو طرف دعوا، طرف اصلی آن در نشست شرکت نمی‌کند، برگزار کنندگان آن با چه انگیزه‌ای به برگزاری آن اصرار دارند. ازطرف فلسطینی‌ها چه کسی قرار است زیر این معامله یا نتایج نشست بحرین را امضا کند ؟
نشست بحرین یک مشکل اساسی دیگر نیز دارد و آن عدم مشارکت جدی اعراب، کشورهای اسلامی، و کشورهای تاثیرگذار نظام بین‌الملل مثل روسیه و چین و نهادیی مثل سازمان ملل و همچنین کشورهای اروپایی است. حتی اعلام بحرین به عنوان میزبان این نشست، در حالی که اصولا باید میزبان چنین نشستی، کشوری مثل مصر یا عربستان می‌بود، شکست آن را پیشاپیش بر ملا می‌کند. به گفته کارشناسان، انتخاب بحرین به عنوان محل نشستی حساس در این حد و اندازه، نشان‌دهنده اختلاف جدی بین اعراب بر سر این موضوع است و کشورهای مطرح جهان عرب نمی‌خواهند ننگ این کنفرانس بر پیشانی آنها ثبت شود.
  در غیاب رهبران فلسطینی، مقامات آمریکایی برای پر کردن خلأ وجود آنها، از جذب فلسطینی‌های حاضر در بخش خصوصی اقتصاد و گروه‌های «جامعه مدنی» صحبت می‌کنند. اما مشخص نیست که این مخاطبین چه کسانی هستند و چگونه ملت فلسطین را نمایندگی می‌کنند. با این حال، این رویکرد نیز مطمئناً ثمری برای واشنگتن نخواهد داشت. بطور مثال، «بشار مسری» تاجر و بنیانگذار شرکت «روابی»، اعلام کرده که دعوت برای شرکت در نشست را نپذیرفته است.
خود مقامات آمریکایی، اروپایی و حتی صهیونیست‌ها نیز در اظهار نظر‌های رسمی و غیررسمی خود، امیدی به اجرای طرح معامله قرن ندارند و این بهترین دلیل برای شکست نشست بحرین است. وزیر خارجه فرانسه هم اخیرا در دیدار با همتای مراکشی خود، ضمن انتقاد از اقدامات ضد فلسطینی ترامپ، طرح به اصطلاح صلح وی را ناکارآمد خوانده است. «ژان ایو لودریان» دیپلمات ارشد فرانسه، نیز ضمن‌اشاره به اقدامات پیشین ترامپ در موضوع فلسطین شامل انتقال سفارت آمریکا به قدس و شناسایی این شهر به عنوان مرکز این رژیم، اعلام کرد که ترامپ تنها رئیس‌جمهور آمریکا است که به کارآمدی این طرح برای پایان منازعات باور دارد. همچنین وزیر خارجه آمریکا در نشست با روسای سازمان‎های صهیونیست، به غیرقابل اجرا بودن طرح معامله قرن اذعان کرده است. واشنگتن پست پیش از این گزارش داد، به فایلی صوتی از نشست وزیر خارجه آمریکا با روسای سازمان‎های صهیونیستی در آمریکا که در ماه می‌(اردیبهشت)‌برگزار شده، دست یافته است. براساس گزارش این روزنامه، مایک پمپئو در این فایل صوتی، اذعان داشته که «می‎توان طرح معامله قرن را غیرقابل اجرا دانست که نتایجی در بر نخواهد داشت». شکست طرح چنان آشکار است که صهیونیست‌ها نیز خود به آن اذعان می‌کنند: «تسفی بارئیل» تحلیلگر صهیونیست روزنامه «هاآرتص» اعتراف کرد: «طرح صلح آمریکا به فلسطینیان یک معامله مالی را در برابر ادامه‌اشغال‌گری پیشنهاد داده است، فلسطینیان هرگز در مقابل دریافت میلیاردها دلار (کنفرانس بحرین)، مسئله خود را نخواهند فروخت».
نتیجه گیری
نشست منامه، گام اول برای اجرایی کردن طرح معامله قرن است، طرحی که هیچ کس به موفقیت آن غیراز ترامپ باور ندارد. از سوی دیگر، ترامپ به عنوان ارائه‌کننده اصلی این طرح، نیز هیچ وجاهت و اعتباری در جهان، منطقه و سرزمین فلسطین برای پیشبرد آن ندارد. این طرح نه با قطعنامه‌های سازمان ملل سازگاری دارد، نه در جهان و منطقه (به غیراز آمریکا و عربستان و امارات) طرفداری دارد و هیچ کس نیز در فلسطین حاضر نیست زیر آن را امضا کند. حتی مفاد آن نیز از ترس واکنش فلسطینی‌ها منتشر نشده است. با این حساب، چگونه می‌توان به موفقیت طرح معامله قرن و نیز نشست منامه که قرار است گام اول این طرح مرده را پیش ببرد، امیدوار بود؟ اما نکته تاسف بار مشارکت برخی کشورهای عربی و اسلامی در اجرای طرح معامله قرن و نشست بحرین است. «عبدالباری عطوان» کارشناس جهان عرب، پیرامون برگزاری این نشست می‌نویسد: «موضوع دردناک این است که این کنفرانس در سرزمینی عربی برگزار می‌شود و دردناک‌تر این است که پول‌هایی که جذب خواهد شد برای از بین بردن قضیه فلسطین و محو کامل آن از دایره اهتمام عربی و بین‌المللی با شعار صلح اقتصادی کاذب است و پیشنهاد‌دهنده این سرمایه‌گذاری برای چنین پروژه حذف، کشورهای عربی خلیج ‌فارس خواهد بود» و شاید تنها فایده طرح معامله قرن و نشست اقتصادی منامه برای رژیم صهیونیستی و آمریکا، دو چیز باشد؛ نخست اینکه روند عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل بیش از پیش پیگیری می‌شود و نکته دوم هم این است که با شکست طرح معامله قرن و عدم مشارکت فلسطینی‌ها در نشست بحرین، دست صهیونیست‌ها برای کشتار و سرکوب بیشتر مردم فلسطین بازتر خواهد شد. اما این نیز چیز جدیدی نیست؛ مردم فلسطین راه خود را که همان راه مقاومت است، پیش از این انتخاب کرده‌اند.