امام علی(ع)‌ می‌فرماید: خداوند در فرشتگان عقلی بدون شهوت نهاد، و در چهارپایان شهوتی بدون عقل، و در فرزندان آدم هر دو را قرار داد. پس هر کس عقلش بر شهوتش غالب گشت از فرشتگان برتر است و هر کس شهوتش بر عقلش پیروز شد، از چهارپایان بدتر است.(1)
امام علی(ع) انسان را موجودی مرکب از عقل و شهوت معرفی و می‌فرمایند:
1- هرگاه عقل کامل شود، شهوت ناقص می‌گردد. (غررالحکم آمدی، حدیث 4054)
2- آن کس که بر شهوتش غالب شود، عقلش آشکار می‌گردد. ( همان، حدیث 7953)
3- همنشین شهوت روحش بیمار و عقلش معیوب است. (همان، حدیث 6790)
4- اطاعت از هوای نفس عقل را فاسد می‌کند. (همان، حدیث 10985)
5- عقل صاحب و فرمانده لشکر رحمان است، و هوای نفس فرمانده لشکر شیطان، و هر یک از این دو می‌خواهند نفس را به سوی خود کشانند. پس هر یک پیروز گردد، نفس در اختیار او خواهد بود.(2)
ـــــــــــــــ
1- بحارالانوار، ج 1 ص 82
2- غررالحکم و دررالکلم آمدی، حدیث 2099