پرسش: چرا به امام حسن‌مجتبی لقب کریم اهل‌بیت(ع) داده‌اند؟
پاسخ:
چنین لقبی برای امام حسن مجتبی(ع) در منابع روایی و تاریخی اولیه وجود ندارد، اما آن حضرت دارای سخاوت راستین، بخشندگی اصیل و بی‌پیرایه‌ای بودند که تنها برای خیر و احسان و کمک به مردم انجام گرفت و هرگز آلوده به خواسته‌های ننگین شخصی و ارضای حس شهرت‌طلبی و مقام‌پرستی نگردید. چنین سخاوت پاک و زیبا و مقدسی در وجود حضرت امام حسن‌مجتبی(ع) به اعلاء درجه درخشندگی تجلی می‌کرد تا به آن‌حد که او را به «کریم اهل بیت» توصیف می‌کنند.(1)
آری، امام حسن مجتبی (ع) نسبت به دردمندان و تیره بختان جامعه بسیار دلسوز بودند و با خرابه‌‌نشینان دردمند و اقشار مستضعف و کم‌درآمد همراه و همنشین می‌شدند و دردِ دلِ آنها را با جان و دل می‌شنیدند و به آن ترتیب اثر می‌دادند، و در این حرکت انسان‌دوستانه جز خداوند را مدنظر نداشتند. هیچ فقیر و مسکینی از در خانه حضرت ناامید برنگشت و حتی خود ایشان به سراغ فقرا می‌‌رفتند و آنها را به منزل دعوت می‌‌کردند و به آنها غذا و لباس می‌دادند.
امام حسن مجتبی (ع) تمام توان خویش را در راه انجام امور نیک و خداپسندانه به کار می‌گرفت و اموال فراوانی در راه خدا می‌‌بخشید. مورّخان و دانشمندان در شرح حال زندگانی پر افتخار ایشان، بخشش‌های بی‌سابقه و انفاق‌های بسیار بزرگ و بی‌ نظیری ثبت کرده‌‌اند. آن حضرت در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کردند و سه بار نیز ثروت خود را به دو نیم تقسیم کردند و نصف آن را در راه خدا به فقرا بخشیدند.(۲)
روایت شده که روزی امام حسن(ع) بر جمعی از مساکین گذشت که پاره‌ای چند از نان خشک‌ها را بر روی زمین گذاشته ‌اند و می‌‌خورند، چون نظر ایشان به آن حضرت افتاد از امام دعوت کردند و حضرت از اسب پیاده شدند و فرمودند:« خدا متکبّران را دوست نمی‌دارد»و با ایشان نشستند و از طعام ایشان تناول کردند و سپس از همه مساکین خواستند که برای صرف غذا به خانه حضرت بروند و حضرت با غذاهای خوب از ایشان پذیرایی نموده به همه آنها لباس‌های مناسب هدیه دادند.(۳)
 بسياري از فضائل است كه گاهي از امام حسن(ع) روايت مي‌شود و گاهي از امام حسين(ع) و اين ناشي از شباهت آن دو بزرگوار است. روایت فوق هم در مورد هر دو امام(ع) نقل شده است.
روایات تاریخی مربوط به بخششهای آن حضرت فراوان می‌باشد که ذکر تفصیلی آنها مناسب این نوشته نیست. وقتی از خود امام پرسیدند، چرا هرگز سائلی را ناامید برنمی‌گردانید؟ فرمودند:«من هم سائل درگاه خداوند هستم و می‌خواهم که خدا مرا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم. خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می‌دارد، می‌خواهد که من هم به مردم کمک کنم».(۴)
به خاطر این بخشندگی‌ها و کارهای نیکی که از سوی امام حسن مجتبی (ع) در مسیر خیر، احسان و کمک به طبقات درمانده و نیازمند انجام می‌گرفت آن حضرت را کریم اهل بیت لقب داده‌اند.و با توجه به کرامت ‌ها و بخشش‌‌های کم‌ نظیر و گاهی بی‌ نظیر آن امام بزرگوار لقب «کریم» برازنده آن حضرت است.
____________
پی نوشتها:
۱. حیات امام حسن(ع)، باقرشریف قرشی، ج 1، ص 295
۲. تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 215
3- بحارالانوار، ج 42، ص 213
4- زندگی امام‌حسن(ع)، باقرشریف قرشی، ترجمه فخرالدین حجازی، ص 135