در نشست «علوم سیاسی؛ از تراژدی تا احیا» مطرح شد
انتقاد جلیلی از بایکوت به بنبست رسیدن علوم سیاسی غربی
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: متاسفانه امروز با وجود آنکه کتب و مقالات بسیاری در غرب در نقد علوم سیاسی فعلی منتشر شده است اما این کتابها به نوعی با یک بایکوت مواجه شدهاند. یعنی وقتی صاحبان اندیشه سیاسی در غرب خود معترف به رسیدن به بنبست شدهاند، تمایل به شنیدن و بررسی این اعترافات وجود ندارد.
جلسه نقد و بررسی کتابهای «تراژدی علوم سیاسی» اثر دیوید ریچی(ترجمه حمید احمدی) و «احیاء علوم سیاسی» نوشته حسین بشیریه برگزار شد. در این نشست که با عنوان «علوم سیاسی؛ از تراژدی تا احیا» با حضور سعید جلیلی، ابراهیم برزگر، فرشاد شریعت و حجتالاسلام حمید پارسانیا و جمعی از دانشجویان و علاقهمندان در دفتر نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی برگزار گردید، جلیلی اظهار داشت: علم سیاستی که از غرب آمده، در خاستگاه خود که غرب است نیز دچار نقد جدی شده است. سؤالی که در خود غرب هم مطرح شده، آن است که آنچه به عنوان دانش سیاسی در غرب تدریس میشود آیا توانسته است که جوامع را از وضع موجود به وضع مطلوب نزدیک کند؟ و آن علم مفید باشد؟
عضو شورای راهبردی سیاست خارجی کشور در توضیح انتقادات به علوم سیاسی در غرب با اشاره به نویسنده کتاب «تراژدی علوم سیاسی»، گفت: کسانی که خودشان منشاء برخی کتب و اندیشهها در علوم سیاسی بودند، امروز کتابها و مقالاتی را از آنها شاهد هستیم که فراتر از انتقاد، حتی یک نوع سرخوردگی از دانش سیاسی روز را ابراز میکنند. دیوید ریچی در همین کتاب به این نکته معترف است که نتوانستند نیازهای خود را با استفاده از علوم سیاسی رایج در آکادمیها برطرف نمایند.
وی همچنین درخصوص نویسنده کتاب «احیاء علوم سیاسی»، بیان داشت: در داخل کشور نیز از کسانی که در دو دهه اخیر نقش مهمی در ترجمه آثار مربوط به علم سیاست و دانش سیاسی داشتند، دکتر بشیریه بوده که بسیاری از آثار ایشان در این زمینه است. بیش از یک سال گذشته کتابی از وی منتشر شد که او هم، همین سرخوردگی را بیان میکند و در این کتاب عنوان میکند که انتظاری که من در دوران دانشجویی و در دوران تدریس خود داشتم و در این عرصه وارد شدم، نتیجه امروز من این است که این انتظار با این علوم و با این دانش برآورده نمیشود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: کسانی که داعیهدار و مبلّغ دانش بودند، امروز به نظریههای انتقادی رسیدهاند؛ این مسئله حائز اهمیت است اما مهمتر آنست که دانست آنها بر چه مبنایی به این نظریات انتقادی رسیدهاند و با توجه به این رویکرد ما در ادامه میخواهیم چه چیزی را دنبال بکنیم؟ نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی با انتقاد از بایکوت کتابهای انتقادی در حوزه علوم سیاسی، گفت: با غلبه مدرنیته یک نوع استبداد و به تبع آن یک نوع تسلیم نسبت به علوم انسانی غربی شکل گرفت. حتی در کشور خودمان در دهههای گذشته برخی افراد در محیطهای علمی رویکرد دیگری را از علوم انسانی جز آنچه غربیها بیان میکنند، برنمیتابند. متاسفانه امروز نیز با وجود آنکه کتب و مقالات بسیاری در غرب در نقد علوم سیاسی فعلی منتشر شده است اما این کتابها به نوعی با یک بایکوت مواجه شدهاند. یعنی وقتی صاحبان اندیشه سیاسی در غرب خود معترف به رسیدن به بنبست شدهاند، تمایل به شنیدن و بررسی این اعترافات وجود ندارد. نویسنده کتاب «احیاء علوم سیاسی» در کتاب خود به احساس بطالت و به هدر رفتن بهترین سالهای جوانی پس از فراغت تحصیلاشاره میکند. لذا به نظر من این مهم است که انشاءالله چنین بحثهایی صورت بگیرد که نسل امروز دچار چنین احساس بطلانی نشود.
جلیلی تصریح کرد: بطور کلی در دنیا، اندیشهها و مکاتب سیاسیای مانند مارکسیسم وجود داشته که گفتمان آنها برای دههها در دنیا مطرح بوده است اما امروز دیگر جایی در اندیشه سیاسی ندارند. نقد مکاتبی اینچنینی نیز از آن رو ضرورت دارد که در فضاهای آزاد اندیشی، بررسی و نقد این موارد ما را از بنبستهایی نظیر بن بستی که مدعیان مارکسیسم به آن رسیدند، رها میکند. یعنی اجازه نمیدهد نسلهایی بیایند و عمرشان تلف بشود. در واقع این موضوعات بحثهای مهمی است که با بررسی آنها میتوان دانست که اگر یک نظریه یا مکتب سیاسی به بن بست رسیده، بدانیم که ایراد کار او در چیست که نتوانسته است جلوتر برود. وی اظهار داشت: در نوشتارهایی که در نقد دانش اثباتی نیز آمده این سؤال مطرح است که چرا دانش اثباتی به بن بست رسید؟ آیا صرفا به خاطر آنکه از پدیدهها توصیف عِلّی میکرد و به غایات نمیپرداخت؟ تجویز هدف نمیکرد؟ بله. این ممکن است دلیل باشد اما باید دید که چرا در توصیف نیز ضعیف عمل میکرد؟ اینجاست که آن بحث پارادایمی اندیشه پیش میآید. اگر توصیف شما چه از هستی، چه از معرفت، چه از انسان و چه از فرجام یک توصیف ناقص یا غلط باشد، آنچه بر این توصیف مترتب خواهد شد نمیتواند یک فرجام و نتیجه درست داشته باشد.