پردرآمدها هفت برابر کمدرآمدها از یارانهها پنهان بهرهمند میشوند(خبر ویژه)
سه دهک پردرآمد، 7 برابر سه دهک کمدرآمد جامعه از یارانه پنهان بهرهمند میشوند.
روزنامه دنیای اقتصاد در این باره نوشت: بررسیهای یک پژوهش در سازمان برنامه و بودجه حاکی از آن است که مجموع یارانههای آشکار و پنهان در اقتصاد به حدود 900 هزار میلیارد تومان میرسد و سهم دهکهای پردرآمد در بهرهمندی از یارانهها بسیار بیشتر از سهم دهکهای کمدرآمد است. این موضوع در حالی است که اکثر یارانههای اعطایی با هدف حمایت از اقشار ضعیف و آسیبدیده تخصیص مییابد؛ اما نتایج این پژوهش حکایت از ناکارآیی تخصیص یارانهها دارد. در این پژوهش یارانهها در سه بخش بودجهای، فرابودجهای و یارانه پنهان مورد بررسی قرار داده شده و نشان میدهد سهم هر نفر از یارانهها در سال حدود یازده میلیون تومان است. مطابق این بررسیها، سهم سه دهک پردرآمد از یارانه پنهان مستقیم هفت برابر سه دهک کم درآمد است. همچنین براساس یافتههای این گزارش، میزان بهرهمندی دهکهای بالای درآمدی از یارانه پنهان، گاز، برق و بنزین 23 برابر دهکهای پایین درآمدی است. اعدادی که از نگاه این گزارش، گواه بر توزیع ناعادلانه یارانهها در بخش انرژي، کالاهای اساسی و دارو است. این گزارش معتقد است که میتوان بدون صرف منابع جدید و به کمک یک نظام بازتوزیع کارآمد، جریان یارانهها را به سمت دهکهای پایین درآمدی تغییر داد.
بررسیهای این گزارش نشان میدهد که از 249 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، 15/8 هزار میلیارد تومان به سه دهک کمدرآمد میرسد و 121 هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد میشود. همچنین بر اساس این گزارش سهم دهک پردرآمد از یارانههای پنهان گاز، برق و بنزین 23 برابر دهکهای کمدرآمد است. این پژوهش معتقد است که میتوان با تغییر روش بازتوزیع منابع و تصحیح فرآیند شناسایی افراد نیازمند، کارایی این یارانهها را افزایش داد.
نکته قابل توجه این است که براساس این گزارش سرانه یارانه به هر فرد طی یک سال 10/9 میلیون تومان است که در حال حاضر 20 برابر یارانه نقدی دریافتی افراد تخمین زده میشود. به بیان دیگر، اگر تمام یارانههای غیرنقدی به یارانه نقدی تبدیل شود، میتوان سالانه به هر فرد 10/9 میلیون تومان اعطا کرد. از نگاه این گزارش، اعطای این یارانه در حال حاضر به شکل ناکارا صورت میگیرد و تغییر شرایط میتواند باعث افزایش کارایی نحوه توزیع این منابع شود. در این گزارش شیوه پرداخت یارانه به دو بخش پرداخت مستقیم و پرداخت غیرمستقیم تقسیم شده و از ابتدای انقلاب، پرداخت یارانه بر پرداخت غیرمستقیم متمرکز شده است و حجم محدودی از یارانه در این سالها به صورت مستقیم به خانوار پرداخت شده است. این در حالی است که پرداخت مستقیم از سه منظر شفافیت در عملکرد، بالا بودن ضریب اصابت به اقشار هدف و کاهش اختلال در قیمتگذاری و عملکرد بازار نسبت به پرداخت غیرمستقیم ارجح است.
بررسیها نشان میدهد که عمده یارانههای پنهان مستقیم به خانوارهای پردرآمد میرسد. به عنوان مثال، در کالای بنزین از مجموع 123 هزار میلیارد تومان بنزین، حدود 11 هزار میلیارد تومان سهم سه دهک کمدرآمد و حدود 67 هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد است. حتی در کالاهای اساسی که عمدتا باید مورد مصرف دهکهای پایین باشد و این دهکها بیشتر از یارانه آن بهره ببرند، سهم سه دهک نخست حدود 6/5 میلیارد تومان و سهم سه دهک آخر حدود 18 هزار میلیارد تومان است. در مجموع باید عنوان کرد که از میان 249 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، 15/8 هزار میلیارد تومان به سه دهک کمدرآمد میرسد و رقم 121 هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد میشود.