از دیر باز بحث درباره اینکه بین تعهد و تخصص کدام را باید مقدم داشت و اصالت بخشید، مطرح بوده است؛ البته اگر بتوان کسی را انتخاب کرد که هر دو را داشته باشد، بسیار خوب و مطلوب و ایده آل خواهد بود، اما اگر در شرایطی قرار گیریم که بخواهیم میان متعهد و متخصص یکی را برای عملی انتخاب کنیم، برخی بر این باورند که آدم متخصص مقدم است؛ زیرا آنکه کار را پیش میبرد، متخصص با تخصصش است؛ چرا که تعهد نمیتواند کار تخصص را انجام دهد و کار خراب میشود.
اما باید توجه داشت که اگر شخص، متخصص باشد ولی تعهدی برای استفاده درست از تخصصش نداشته باشد، چه تضمینی است که کار به درستی پیش برود و بر خلاف تخصص خودش رفتار یا عمل نکند؟
به نظر میرسد نمیتوان از تقدم مطلق و بیچون و چرای متخصص سخن گفت؛ زیرا ممکن است هیچ تعهدی به استفاده از تخصص خودش نداشته باشد؛ اما متعهد وقتی عهدهدار کاری میشود، چون تعهد دارد که کار را به درستی انجام دهد، وقتی در کاری خود را ناتوان دید، هرگز بر خلاف تعهدش، اقدام به آن نمیکند؛ پس احتمال اینکه متعهد کار را خراب کند، نیست، بلکه کار در همان حالت خودش میماند، اما اینکه متخصص غیرمتعهد ممکن است کار را خرابتر کند، قویتر است.
به سخن دیگر، سپردن کاری به متخصص غیرمتعهد ممکن است موجب شود کاری خرابتر شود، اما سپردن به متعهد غیرمتخصص به گونهای است که کار خرابتر نمیشود.
از نظر قرآن، برای انجام کارهای خیر و نیک نمیتوان از افرادی استفاده کرد که گمراه هستند هر چند که ممکن است متخصص باشند. اینکه خدا میفرماید: وَمَا كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا؛ من(خدا) آن کسی نيستم كه گمراه کنندگان را دستیار خود بگيرم.(کهف، آیه 51)
به سخن دیگر، همان طوری که انسان مومن نباید قدرت و توان خود را در خدمت مجرمان و کافران قرار دهد(قصص، آیات 17 و 86) همچنین نمیبایست از گمراهان برای انجام کارهای حق بهره گیرد.
در نظام اسلامی میبایست کسانی را به کار گرفت که متعهد متخصص باشند و اگر متخصصی جز فتنه گران غیرمتعهد نیست، نمیبایست از آنان بهره گرفت؛ چنانکه بهرهگیری از آنان موجب شده است که وضعیت اقتصادی کشور این گونه شود و امنیت روانی و غذایی مردم با خطر مواجه شود. متخصصان غیرمتعهدی که به قول قرآن، نه تنها دوست دارند به غربیان و مستکبران بپیوندند و تابعیت کشورهای آنان را بگیرند و در آنجا زندگی کنند، بلکه همین الان نیز دل در گرو غربیان و مستکبران دارند. از این رو خدا درباره آنان میفرماید: فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ؛ بیماردلان را میبینی که در (دوستی با کفار) شتاب و عجله میکنند.(مائده، آیه 52) و نفرموده: يُسَارِعُونَ اليهِمْ؛ آنان به سوی دشمنان شتاب میورزند، بلکه میفرماید دردوستی با آنان شتاب میورزند؛ یعنی دلهایشان به سمت دشمنان است و حالا میخواهند به میان دشمنان درآیند و با تابعیت کشور آنان با همین دشمنان زندگی کنند. نمونه این متخصصان غیرمتعهد، برخی دو تابعیتیهایی هستند که اموال ملت را غارت کردند و بردند و دیگرانی که خزانه را از ارز خالی نمودند.