نگاهی به ترافیک کلان شهرها و عدم نظارت بر مسافرکش‌های شخصی-بخش پایانی
رانندگان تاکسی حامی امنیت مسافران
فریده شریفی
هوا سرد است و سوز سرمای دیماه بیداد می‌کند و کافی‌است منتظر تاکسی هم باشی، و اینجاست که در این سرمای زمستانی بدون شک هر خودرویی که جلوی پای ما توقف کند سوار می‌شویم و شاید اهمیت ندهیم این خودرو حتماً باید تاکسی یا ماشین‌های مجوزدار مسیری باشد.
این وضعیت برای هر کدام از ما ممکن است در طول روز یک یا چندین بار اتفاق بیفتد به خصوص در مسیرهایی که از خط ویژه اتوبوس یا مترو خبری نیست و مجبوریم چند دقیقه‌ای را در خیابان منتظر تاکسی بمانیم... آیا واقعاً به شهر بدون خودروی تاکسی اندیشیده‌ایم؟! آیا می‌توان تصور کردکه روزی فقط امیدوار به مسافرکش‌های شخصی باشیم و مشکلات و خطرات ناشی از سوار شدن در مسافرکش‌های پلاک شهرستان را به جان بخریم؟!
در مورد تاریخچه تاکسیرانی و قدمت این خودروی عمومی که مسافران را در سطح شهرها جابه‌جا می‌کنند اطلاع دقیقی در دسترس نیست، لیکن کارشناسان مسائل شهری از ورود خودرویی در سال 1306 به نام «بد فورد» سخن می‌گویند که اولین اتومبیل کرایه‌ای بوده که شهروندان تهرانی را جابجا می‌نموده و بعدها به تاکسی که واژه‌ای فرانسوی است تغییر نام داده است.
برخی منابع تاریخی هم می‌گویند که بنیانگذار سیستم تاکسی در ایران «فخرالدوله» دختر مظفرالدین شاه قاجار بوده که از جمله کارهای مهمش به غیر از برقرار کردن سیستم تاکسیرانی در تهران، احداث مسجد فخرالدوله و تأسیس آسایشگاه سالمندان در کهریزک بوده است.
این ناوگان بعد از پشت سر نهادن دورانی سخت، پرمخاطره و غیرمتمرکز، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در تاریخ 1359/3/28 با هدف تمرکز، کنترل و نظارت بر حسن اجرای خدمت‌رسانی، طی لایحه سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران تحت پوشش شهرداری تهران با تصویب شورای انقلاب، شروع به فعالیت کرد.
یکی از مهم‌ترین مشاغل در سطح جامعه
حرفه تاکسیرانی در بسیاری از شهرها و کشورها شغلی مهم و با ارزش تلقی می‌شود، به طور مثال در لندن، رانندگان تاکسی مجبورند پیش از گرفتن مجوز رانندگی، سه سال درس خوانده و آموزش ببینند و تقریباً سه چهارم متقاضیان این حرفه نمی‌توانند آموزش را به انتها برسانند و مجوز بگیرند.
در برخی دیگر از کشورها نیز رانندگان تاکسی باید کلاس‌های آموزشی روانشناسی و جامعه‌شناسی را بگذرانند، چرا که با مردم در ارتباط مستقیم هستند و باید به گونه‌ای رفتار نمایند که روحیات و رفتارهای مسافران خود را درک کنند و متناسب با آن رفتار نمایند. به طور مثال اگر مسافری برخوردهای خشن و یا از روی عصبانیت از خود نشان می‌دهد او را دعوت به آرامش کنند و او را به صبر و شکیبایی دعوت کنند نه اینکه رفتاری از خود نشان دهند که تنش و التهاب را در تاکسی افزایش دهد و موجب نارضایتی دیگر مسافران شود.
«علیرضا قنادان» مدیر عامل سازمان تاکسیرانی تهران درباره شغل تاکسیرانی و جایگاه تاکسی در جامعه می‌گوید: «تاکسی در هر شهری از عناصر اصلی شهر است و جایگاه ویژه‌ای دارد و در سال جاری درصدد هستیم که سیستم تاکسیرانی را مدرن کنیم و این کار به تحول عمیق و ساختاری نیاز دارد، از سوی دیگر درصدد هستیم که شغل تاکسیرانی به عنوان یک شغل و نه اجبار در نظر گرفته شود به گونه‌ای که در حال حاضر افراد به سمت تاکسیرانی به حالت اجبار و وظیفه تمایل پیدا نکنند بلکه آن را به عنوان شغل انتخاب کنند.»
وی اضافه می‌کند: «در گذشته در تقسیم‌بندی تاکسیرانی و رتبه‌بندی رانندگان تاکسی، خوب و بد نداشتیم، اما اکنون حدود 80 هزار راننده تاکسی داریم که باید شرایطی فراهم شود که از افراد خوب تقدیر شود.»
«علی حسین غلامی» دبیر کل جامعه رانندگان تاکسی استان تهران در این باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: «در صنف ما دکتر وجود دارد، فوق لیسانس، لیسانس و افراد تحصیلکرده بسیاری وجود دارند که چون شغل مناسب پیدا نکرده‌اند به این حرفه مشغول هستند. اما متأسفانه بسیاری از افراد، این رانندگان را به همان چشم رانندگان فصلی که تابستان‌ها در مزارع و کشتزارهای خود مشغول به کارند و زمستان‌ها به شهر می‌آیند و مسافرکشی می‌کنند می‌بینند و اگر خدای ناکرده برخوردی پیش بیاید و به طور مثال راننده تقاضای 500 تومان یا 1000 تومان اضافه‌تر کند وقتی پیاده می‌شوند درب تاکسی را محکم می‌کوبند و ناسزا و اهانت هم نثار راننده زحمتکش می‌کنند.»
وی اضافه می‌کند: «خیلی ناراحت کننده است و من واقعاً شرمنده‌ام که این سخن را مطرح کنم اما برخی از مسافران حاضرند برای خرید برخی اقلام غیرضروری و تجملاتی هزارها و میلیون‌ها پول خرج کنند اما اگر راننده تاکسی درخواست 500 یا 1000 تومان پول اضافه قانونی براساس افزایش نرخ‌ها را داشته باشند شدیداً اعتراض می‌کنند و بد و بیراه می‌گویند، با توجه به اینکه هزینه استهلاک ماشین بسیار بالاست و لوازم یدکی را گران تهیه می‌کنیم آیا نباید کرایه تاکسی متناسب با هزینه‌های آن تنظیم و تعیین شود؟!»
به گفته این راننده تاکسی برای ما شهروندان و مسافران از حرمت و احترام زیادی برخوردارند ما زندگی، جوانی، سلامتی و همه انرژی و تلاشمان را برای رضایت شهروندان گذاشته‌ایم اما آیا مسافران هم به ما به همین اندازه احترام می‌گذارند؟!
«عباسپور» شهروندی که هر روز به میدان امام خمینی(ره) رفت و آمد می‌کند و سوار تاکسی‌های خطی سیدخندان، میدان امام می‌شود به گزارشگر کیهان می‌گوید: «رانندگان تاکسی انسان‌های بسیار زحمتکش و محترمی هستند که باید به آنها احترام خاصی گذاشته شود چرا که ساعت‌ها در طول روز و شب، در تابستان و زمستان پشت فرمان نشسته‌اند و برخی از آنها حتی ناهار و شام خود را پشت فرمان می‌خورند تا مسافران از کار خود جا نمانند و به موقع به محل کار خود برسند بنابراین مسافران باید با آنها رفتار شایسته‌ای داشته باشند و اگر از آنها قدردانی نمی‌کنند لااقل بی‌حرمتی هم نکنند!»
وی اضافه می‌کند: «مهم‌ترین مسئله در رابطه با تاکسی‌ها و رانندگان تاکسی مسئله امنیت و اعتماد داشتن به آنها است. من خودم و افراد خانواده‌ام هر زمان که نیاز داریم به محلی برویم و می‌خواهیم از خودروی شخصی خودمان استفاده نکنیم از تاکسی استفاده می‌کنیم چرا که به مسافرکش‌های شخصی اعتماد نداریم.»
اسنپ و تپسی یا تاکسی؟
فعالیت شرکت‌های اینترنتی اعم از اسنپ و تپسی این روزها مشکلات فراوانی برای تاکسی‌ها به وجود آورده است، فعالیت گسترده این تاکسی‌های اینترنتی از یک‌سو و هجوم مسافربرهای شخصی از سوی دیگر سبب پایین آمدن درآمد تاکسی‌های شهر تهران شده است.
یکی از رانندگان تاکسی که در مسیر تجریش مشغول به فعالیت است در این باره می‌گوید: «سفره معیشتی رانندگان تاکسی روز به روز کوچک‌تر می‌شود، چرا که با مشکلاتی از جمله تاکسی‌های اینترنتی، مسافربرهای شخصی، گرانی قطعات خودرو، هماهنگ نبودن دخل‌وخرج، صدور بی‌رویه قبض‌های جریمه توسط بازرسان سازمان تاکسیرانی، نبود بیمه تامین اجتماعی و... مواجه هستند.
«علی‌حسین غلامی» راننده تاکسی نیز در این باره می‌گوید: «ما رانندگان تاکسی تامین امنیت مسافران را وظیفه خود می‌دانیم و مسافران مثل اعضای خانواده ما هستند که در هر وقت از شب یا روز می‌خواهند به مقصدی بروند باید امنیت آنان را تامین کنیم، اما آیا مسافربرهای شخصی می‌توانند امنیت را برای مسافران فراهم کنند و وظیفه خود می‌دانند که مسافران با خیال راحت و آسوده و در امنیت کامل به مقصد برسند.»
وی اضافه می‌کند: «مسائل و مشکلاتی که در سطح جامعه به وجود می‌آید و در اخبار می‌خوانیم یا می‌شنویم متاسفانه از سوی عده‌ای از رانندگان مسافربرهای شخصی به وجود می‌آید که به جان، مال و ناموس مسافران تعرض می‌کنند و آنان را با خطر مواجه می‌سازند.
و این در حالی است که هیچ پشتوانه قانونی برای جریمه کردن مسافربرهای شخصی وجود ندارد و راحت و آزاد در سطح شهر تردد می‌کنند.»
خانمی که خود را راحله معرفی می‌کند و در مسیر شریعتی، سه راه طالقانی با گزارشگر کیهان در تاکسی همسفر شده است می‌گوید: «من به جرات می‌توانم بگویم که در حدود 80 درصد از سفرهای درون شهری خود را با تاکسی‌های شناخته شده انجام می‌دهم و زمانی که در خیابان منتظر تاکسی هستم و جلوتر از تاکسی مسافربرهای شخصی جلوی پای من ترمز می‌کنند آنها را رد می‌کنم و تاکسی پشت سر آن را سوار می‌شوم که غالبا رانندگان تاکسی از من تشکر می‌کنند و می‌گویند کاش همه مسافرها مثل شما باشند و فقط تاکسی سوار شوند تا این همه مسافربرهای شخصی در خیابان‌ها ظاهر نشوند!»
وی اضافه می‌کند؛ «همه ما از مشکل بیکاری، تورم، گرانی و... باخبر هستیم و زندگی ما را نیز تحت تاثیر قرار داده است و می‌دانیم که این رانندگان مسافربرهای شخصی به خاطر بیکاری و نبود شغل مناسب به این حرفه روی آورده‌اند اما رانندگی هم شرایط خاص خود را دارد و رانندگان باید از صلاحیت اخلاقی و رفتاری زیادی برخوردار باشند چرا که امنیت مسافران بسیار مهم است و نمی‌توان به هر کسی اطمینان کرد.»
به گفته این مسافر، خواندن خبرهایی از جمله اینکه قتل سه دختر دانشجو در مسیر قزوین- تهران، ربودن دختر دانشجو در مسیر کرج و... لرزه بر اندام انسان می‌اندازد و افراد را از سوار شدن شدن بر مسافربرهای شخصی به وحشت می‌اندازد. به همین دلیل مسئولین باید نسبت به فعالیت این مسافربرها جدیت بیشتری به خرج دهند تا از حوادث خطرناک جلوگیری شود.
مشکل بیمه
غلامی یکی از مشکلات اساسی رانندگان تاکسی را بیمه این قشر عنوان می‌کند و می‌گوید: «بعد از یک عمر تاکسیرانی در تهران، این قشر هنوز با مشکل بیمه مواجه هستند و با اینکه اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی، دولت را مکلف کرده است تا همه اقشار جامعه را بیمه رایگان کند، اما این صنف مورد بی‌مهری قرار گرفته است.
یک راننده تاکسی که در مسیر خیابان فردوسی، میدان هفت تیر به فعالیت مشغول است نیز در این زمینه می‌گوید: «18 سال است که در خیابان‌های تهران مشغول رانندگی هستم اما متاسفانه هیچ تلاشی از سوی مسئولان دولتی برای رفاه حال تاکسیرانان دیده نمی‌شود و فقط یاری خداوند و عشق و علاقه به خدمت به مردم است که ما را در این شغل پایدار نگه داشته است.»
«مرضیه حصاری» مدیرکل دفتر حمل و نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها نیز به این مشکل اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه بیمه تامین اجتماعی تاکسیرانی و اتوبوسرانی دچار مشکل شده است و تامین اجتماعی می‌گوید که سهم بیمه‌اش را از هدفمندی یارانه‌ها نگرفته است، اما مکاتباتی صورت گرفته و بیمه قول داده که بیمه تاکسیرانی و اتوبوسرانی ادامه پیدا کند و افراد جدید هم بیمه شوند.»
وی اضافه می‌کند: «حمل و نقل عمومی به نوعی خدمات است که در دنیا برای این نوع خدمات یارانه‌ای از جانب دولت در نظر گرفته می‌شود ولی اگر دولت در این زمینه کمک نکند و شهرداری‌ها هم کمک یارانه‌ای در نظر نگیرند حمل و نقل عمومی به هدف اصلی خود که همان برقراری عدالت اجتماعی است نخواهد رسید و طبیعتا قشر کم‌درآمدی که بهره‌برداران اصلی این خدمات هستند از استفاده بازمی‌مانند.»