کاهش نقش و مشارکت مردم در طرح استانی شدن انتخابات مجلس(خبر ویژه)
طرح استانی شدن انتخابات مجلس میتواند به کاهش مشارکت مردم و همچنین نادیده گرفته شدن مشکلات آنها از سوی نمایندگان ختم شود.
روزنامه وطن امروز با اشاره به تصویب کلیات طرح استانی شدن انتخابات نوشت: صاحبنظران طراحی نظامهای انتخاباتی، اساتید دانشگاه، جامعه دانشگاهی، پژوهشکدهها و اندیشکدههای کشور ایرادات متعددی را بر الگوی انتخاباتی در دستور کار مجلس وارد کردهاند، مضاف بر اینکه بنا بر نظر اداره کل تدوین قوانین، اشکالات شورای نگهبان بر این طرح همچنان باقی است.
براساس مفاد این طرح، در کشور به تعداد استانها، حوزههای انتخابیه مادر خواهیم داشت و آرای مردم در انتخاب تکتک نمایندههای استان تاثیرگذار خواهد بود و همچون گذشته محدود به شهر یا مجموع چند شهر کوچکی که ساکن آنها هستند، نخواهد بود. به عبارت دیگر، رأیدهندگان قادر خواهند بود برخلاف گذشته که فقط نماینده حوزه انتخابی خود (شهر یا چند شهر کوچک) را انتخاب میکردند در انتخاب تمام نمایندههای استان محل سکونت خود تأثیرگذار شوند.
هدف اصلی طراحان استانی شدن انتخابات، فراهم کردن بستر رسیدگی بیشتر نمایندگان مجلس به امور ملی عنوان شده اما در مقابل منتقدان، مهم شدن بیش از حد مرکز استان و تبدیل شدن به آرای پرزور، محروم شدن اقلیتهای قومی و مذهبی از داشتن نماینده مجلس، افزایش تاثیر پول در انتخابات و وابستگی نمایندگان به نهادهای قدرت و ثروت، کاهش مشارکت در انتخابات ناشی از بیتفاوتی مردم، غیرپاسخگو شدن نمایندگان در قبال مردم، اختلافات قومی مذهبی پساانتخاباتی و قطع ارتباط با مردم با شعارعمل به وظایف ملی را از تبعات سوء آسیبهای تصویب این طرح قلمداد کردهاند. کاهش مشارکت در انتخابات یکی از مشکلات اصلی این طرح خواهد بود. نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که در هیچ کشور توسعهیافتهای چنین نظام انتخاباتیای که در طرح ارائه شده، وجود ندارد. در هیچ کشور توسعهیافتهای نظام انتخاباتی در سطح استان بر مبنای نظام انتخاباتی اکثریتی برگزار نمیشود. در کشورهایی که انتخابات پارلمانی بر مبنای نظام اکثریتی برگزار میشود، حوزههای انتخابیه، اکثریتی تکنمایندهای هستند.
به عبارت بهتر، هیچ کشور توسعهیافتهای نظام انتخاباتی اکثریتی را در حوزههای انتخابیه چند نمایندهای اجرا نمیکند. دلیل آن این است که نظامات اکثریتی این ویژگی را دارند که جناح اقلیت در آن به طور کامل حذف میشود. اگر انتخابات در یک حوزه انتخابیه با چند نماینده برگزار شود، اکثریت تمام کرسیها را از آن خود خواهد کرد و اقلیت به طور مطلق حذف خواهد شد. هر چقدر حوزه انتخابیه بزرگتر شود و تعداد نمایندگان آن افزایش یابند، اقلیتهای بیشتری حذف میشوند و آرای هدر رفته، در انتخابات افزایش مییابد. لذا کشورهای توسعه یافته برای کاهش آرای هدر رفته به منظور تطابق بیشتر نتایج انتخابات اکثریتی بر واقعیات اجتماعی، آن را در حوزههای تکنفره برگزار میکنند.
یکی از افتخارات و برگهای برنده جمهوری اسلامی ایران مشارکت بالای مردم در انتخابات مختلف بوده است. این مشارکت در شهرهای کوچک، همواره بیشتر بوده است و شهرهای بزرگی همچون تهران کارنامه درخشانی در این امر ندارند؛ جالب آنکه هماکنون انتخابات شهر تهران به نسخه استانی انتخابات بسیار شبیه است. سؤالی که اینجا مطرح میشود این است که وقتی آمار و تجربه بر کاهش مشارکت در انتخابات استانی صحه میگذارند، چرا طراحان استانی شدن انتخابات بر مواضع خود پافشاری میکنند؟ در انتخابات استانی طبیعتا لیستها محور قرار خواهد گرفت.
عدم حضور نامزدهای شهرستانها موجب خواهد شد مردم این شهرها امید انتقال دغدغهها، ایدهها و مشکلات خود به گوش سران کشور را از سر بیرون کنند و در نهایت نسبت به انتخابات بیتفاوت شده و در آن مشارکت نخواهند کرد. کاهش سرمایه اجتماعی پیامد حتمی تصویب این طرح است. دلیل مشارکت بالای شهرهای کوچک در انتخابات شناخت بهتر و کاملتری است که از نامزدها دارند و مشارکت مستقیم در سرنوشت سیاسی خود و همشهریانشان را حس میکنند. استانی شدن انتخابات، مردم را ملزم میکند به لیستهایی رأی دهند که نمیشناسند و از عقاید و سوابق ایشان آگاه نیستند.