به بهانه همایش علمی اخلاق و رسانه
لزوم ترسیم منشور اخلاقی برنامهسازی در صداوسیما
دغدغههای اخلاقی دربرنامههای شبکههای رادیویی و تلویزیونی رسانه ملی و آسیبهای ناشی از آن تاکنون چالشهای جدی را به دنبال داشته است، بطوری که امروزه پژوهشگران دینی و اخلاقی، کارشناسان مذهبی حوزههای علمیه، اساتید مومن و متعهد دانشگاهها را برآن داشته است که برای رفع این معضل بسیار مهم باید دست به دست هم داده و به کمک مدیران و برنامهسازان رسانه ملی بشتابند. در همین راستا نخستین همایش یک روزه علمی اخلاق و رسانه در سازمان صداوسیما شکل گرفت که در پی آن اساتید حوزههای علمیه و دانشگاهها، پژوهشگران اسلامی، محققان دینی، برنامهسازان متعهد رادیویی و تلویزیونی با نوشتن مقاله و طرح اندیشههای خود بر این باورند که اخلاقمداری در اکثر برنامههای صداوسیما متاسفانه کم فروغ شده و باید کار اساسی و بنیادی انجام شود.
در نقطه نظرهای برخی از پژوهشگران و اساتید حوزه و دانشگاه که در مقالات تحقیقی آنها از برنامههای صداوسیما به چشم میخورد به نکات بسیار ظریف و قابل تاملی برمیخوریم که نشان از به خطر افتادن مسائل اخلاقی در برنامههای صداوسیماست، آنها بر این باورند که در برنامههای رادیویی و تلویزیونی جایگاه اخلاق باید به طور مشخص تبیین شود. همچنین میزان جذب مخاطب، رعایت حریم خصوصی افراد، رعایت محرمات اخلاقی دربرنامهسازی، رعایت حریم اخلاق درحوزه کودکان و نوجوانان باید مدنظر قرار بگیرد.
همچنین اساتید حوزه و دانشگاهها ضمن پرداختن به جایگاه تاثیرگذار صداوسیما درجامعه و لزوم توجه رسانه ملی به اخلاق و سیره ائمه اطهار، برنامهسازان صداوسیما را بر آن داشتند که در آثار تولیدی خود ضمن توجه به قشرهای مختلف جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان، پرورش حس خداپرستی و معنویت، زیباییشناسی و مسئولیتشناسی را مانند یک الگوی اخلاقی چاشنی کارهای خود کنند. به هرحال در جنگ سایبری و رسانهای امروز در دنیا کار رسانه ملی بسیارسخت بوده و وظیفه سنگینی را بر دوش دارد. با توجه به وجود نهادهای پژوهشگری مثل مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما در قم و نهادهای دیگر و حوزههای علمیه و همچنین دانشگاهها، گمان میرود که باید حرکتهای مثمرثمر و تاثیرگذاری درخصوص رعایت اخلاق در رسانه ملی انجام شود. به هرحال مجریان، گزارشگران، گویندگان و برنامه سازان صداوسیما میبایست ضمن حفظ شئونات اسلامی و اخلاق دراین رسانه تلاش کنند که محیط مناسبی فراهم شود تا برنامههای شبکههای رادیویی و تلویزیونی براساس مقررات و قوانین و عرف اسلامی و در راستای اخلاق به مخاطبان عرضه شود.
البته برنامه سازان صداوسیما بایستی با توجه به تحقیق کارشناسان دینی، پیشکسوتان دلسوز و متعهد رسانهای، پژوهشگران، اساتید حوزه و دانشگاه و ارائه مقالههای تخصصی آنها که برگرفته از طیفهای گوناگون جامعه است حرکت کنند و امروزه نگاه رسانه ملی باید درچارچوب تولید برنامههایی باشد که در راستای شیوه تعهد به تبلیغ اسلامی، تبیین عاطفه و محبت و اخلاق درمحیط خانواده، رعایت اخلاق در تولید سریالها و فیلمها و دیگربرنامههای گفتوگو محور و ترکیبی باشد. از دیگر سو هم به نظر میرسد تفکیک خصوصیات فردی عوامل برنامهساز با خصوصیات حرفهای آنها در چارچوب اخلاق در رسانه ملی بایستی در بین مدیران صداوسیما و برنامهسازان به عنوان یک منشور لحاظ شود.
به هرحال برگزاری همایشهایی در نوع خودش خوب است اما مهمتر از آن اینکه این حرکتها بایستی درفضای رسانه ملی هرچه زودتر عملیاتی شود تا شاهد چالشهایی که هر از گاهی در برخی برنامهها رخ میدهد نباشیم.
دینمحوری از منظر قرآن حتما باید در کارهای مجریان، گویندگان و برنامهسازان رسانه ملی لحاظ شود.
ترسیم و تعیین منشور اخلاقی و اسلامی در تولید برنامهها در این راستا میتواند راهکار تعهدپذیری برای عوامل برنامهساز باشد تا در آینده رسانه ملی دچار بحران بیهویتی اخلاقی نشود.
التزام به آموزش، بازنگری عرف رسانهای، امانتداری، راستگویی، وفای به عهد در رسانه ملی و پرهیز از هرگونه دروغ و ریا و رعایت اخلاق رسانهای در برنامهها باید نهادینه شود، چرا که قضاوتهای مخاطبان براساس رعایت اخلاق و صداقت دربرنامههاست و مدیران و دستاندرکاران صداوسیما بایستی به این امر توجه داشته باشند.
در نقطه نظرهای برخی از پژوهشگران و اساتید حوزه و دانشگاه که در مقالات تحقیقی آنها از برنامههای صداوسیما به چشم میخورد به نکات بسیار ظریف و قابل تاملی برمیخوریم که نشان از به خطر افتادن مسائل اخلاقی در برنامههای صداوسیماست، آنها بر این باورند که در برنامههای رادیویی و تلویزیونی جایگاه اخلاق باید به طور مشخص تبیین شود. همچنین میزان جذب مخاطب، رعایت حریم خصوصی افراد، رعایت محرمات اخلاقی دربرنامهسازی، رعایت حریم اخلاق درحوزه کودکان و نوجوانان باید مدنظر قرار بگیرد.
همچنین اساتید حوزه و دانشگاهها ضمن پرداختن به جایگاه تاثیرگذار صداوسیما درجامعه و لزوم توجه رسانه ملی به اخلاق و سیره ائمه اطهار، برنامهسازان صداوسیما را بر آن داشتند که در آثار تولیدی خود ضمن توجه به قشرهای مختلف جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان، پرورش حس خداپرستی و معنویت، زیباییشناسی و مسئولیتشناسی را مانند یک الگوی اخلاقی چاشنی کارهای خود کنند. به هرحال در جنگ سایبری و رسانهای امروز در دنیا کار رسانه ملی بسیارسخت بوده و وظیفه سنگینی را بر دوش دارد. با توجه به وجود نهادهای پژوهشگری مثل مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما در قم و نهادهای دیگر و حوزههای علمیه و همچنین دانشگاهها، گمان میرود که باید حرکتهای مثمرثمر و تاثیرگذاری درخصوص رعایت اخلاق در رسانه ملی انجام شود. به هرحال مجریان، گزارشگران، گویندگان و برنامه سازان صداوسیما میبایست ضمن حفظ شئونات اسلامی و اخلاق دراین رسانه تلاش کنند که محیط مناسبی فراهم شود تا برنامههای شبکههای رادیویی و تلویزیونی براساس مقررات و قوانین و عرف اسلامی و در راستای اخلاق به مخاطبان عرضه شود.
البته برنامه سازان صداوسیما بایستی با توجه به تحقیق کارشناسان دینی، پیشکسوتان دلسوز و متعهد رسانهای، پژوهشگران، اساتید حوزه و دانشگاه و ارائه مقالههای تخصصی آنها که برگرفته از طیفهای گوناگون جامعه است حرکت کنند و امروزه نگاه رسانه ملی باید درچارچوب تولید برنامههایی باشد که در راستای شیوه تعهد به تبلیغ اسلامی، تبیین عاطفه و محبت و اخلاق درمحیط خانواده، رعایت اخلاق در تولید سریالها و فیلمها و دیگربرنامههای گفتوگو محور و ترکیبی باشد. از دیگر سو هم به نظر میرسد تفکیک خصوصیات فردی عوامل برنامهساز با خصوصیات حرفهای آنها در چارچوب اخلاق در رسانه ملی بایستی در بین مدیران صداوسیما و برنامهسازان به عنوان یک منشور لحاظ شود.
به هرحال برگزاری همایشهایی در نوع خودش خوب است اما مهمتر از آن اینکه این حرکتها بایستی درفضای رسانه ملی هرچه زودتر عملیاتی شود تا شاهد چالشهایی که هر از گاهی در برخی برنامهها رخ میدهد نباشیم.
دینمحوری از منظر قرآن حتما باید در کارهای مجریان، گویندگان و برنامهسازان رسانه ملی لحاظ شود.
ترسیم و تعیین منشور اخلاقی و اسلامی در تولید برنامهها در این راستا میتواند راهکار تعهدپذیری برای عوامل برنامهساز باشد تا در آینده رسانه ملی دچار بحران بیهویتی اخلاقی نشود.
التزام به آموزش، بازنگری عرف رسانهای، امانتداری، راستگویی، وفای به عهد در رسانه ملی و پرهیز از هرگونه دروغ و ریا و رعایت اخلاق رسانهای در برنامهها باید نهادینه شود، چرا که قضاوتهای مخاطبان براساس رعایت اخلاق و صداقت دربرنامههاست و مدیران و دستاندرکاران صداوسیما بایستی به این امر توجه داشته باشند.
رسول شمالی ورزنده