شب زمان ملاقات با محبوب
در آموزههای قرآنی، زمانهایی برای برخی از امور مطرح شده که دلیل بر اهمیت آن زمانها است. این زمانها باید برای انسانها اهمیت بسزایی داشته باشد؛ زیرا در این زمانها میتواند بیشترین بهره را ببرد.
از نظر قرآن شب، بهترین زمان ملاقات با خداست. این در حالی است که خداوند بیرون از همه ابعاد حتی بعد چهارم زمان و خالق آن است و «و لیس عند ربنا صباح ولا مساء؛ برای پروردگار ما شب و صبحی نیست»، اما اگر برای آن سوی دیدار ما زمان معنا و مفهوم ندارد، اما برای انسان که گرفتار ابعاد از جمله زمان است، زمان نقش اساسی و کلیدی ایفا میکند.
براساس آیات قرآن، خداوند نظام کنونی هستی را در شش دوره آفریده که از هر یک به عنوان «یوم؛ روز» یاد میکند. (فرقان، آیه 59؛ سجده، آیه 4؛ ق، آیه 38) دو روز اول، زمین آفریده شده (فصلت، آیه 9)، دو روز دوم، هفت آسمان آفریده شد (فصلت، آیه 12) و دو روز سوم نیز آنچه میان آسمان و زمین آفریده شده است. (فرقان، آیه 59)
براساس این آیات اگر برای خالق، زمان، معنایی ندارد و خود گرفتار زمان نیست؛ اما آفریدههای الهی با زمان عجین و آمیخته شدهاند و انسان در این میان بیشتر به زمان وابسته است.
روز و شب برای انسان آفریده شده و دارای ویژگیهایی است که باید بدان توجه یابد شاید باور این حقیقت برای برخی انسان ها سخت باشد که هستی در خدمت انسان است و حتی روز و شب برای اوست. خداوند در آیات قرآن بیان میکند که اگر چه ستارگان به عنوان زینت آسمان هستند، ولی همین ستارگان برای دور کردن شیاطین است تا از ملأ اعلی اخبار را ندزدند و به آدمی آسیب نرسانند و اگر اقدامی در سرقت و استماع کردند با شهاب سنگها تعقیب و شکار میشوند. (حجر، آیات 16 تا 18؛ صافات، آیات9 و 10؛ جن، آیه 9) همچنین خداوند روز را برای کار و تلاش آدمی (مزمل، آیه 7) و شب را برای استراحت (فرقان، آیه 47؛ نباء، آیه 9) و بهرهگیری از گامهای استوارتر و راستتر برای تقریب و عبادت (مزمل، آیه 6) قرار داده است. از همین روست که میقات و ملاقات پیامبران از جمله حضرت موسی(ع) در شب بوده است. (اعراف، آیه 142) و پیامبر(ص) نیز معراج شبانه داشته (اسراء، آیه 1) و در شب به میقات پروردگارش در «قاب قوسین او ادنی» رفته است. (نجم، آیه 8)
همچنین وحی که سخنی سنگین است در شب و میقات شبانه نصیب پیامبر(ص) شده است. (مزمل، آیات 5 تا 7) و مقام محمود نیز زمانی نصیب پیامبر(ص) میشود که تهجد شبانه داشته باشد. (اسراء، آیه 79)
شب برای آدمی به سبب آنکه در تاریکی قرار میگیرد و در بند رنگها و آراستهها و زینتهای دنیایی نیست و همهچیزهای پیرامونش از حالت فریبا بیرون میرود بهترین زمان ملاقات است؛ زیر ا میتواند از همهچیز ببرد و به سوی خدا بگریزد و در آرامشی مطلق با خدایش ملاقات کرده و زیارتی ویژه داشته باشد. امام حسن عسکری(ع) میفرماید: «ان الوصول الی الله سفر لایدرک الا بامتطاء اللیل؛ رسیدن به خداوند سفری است که جز با مرکب رهوار شب درک نمیشود». (بحارالانوار، ج 75، ص 380)
به قول سعدی شیرازی:
ایهاالناس! جهان جای تن آسائی نیست
مرد دانا، به جهان داشتن ارزانی نیست
خفتگان را چه خبر زمزمه مرغ سحر
حَیَوان را خبر از عالم انسانی نیست
شب مردان خدا روز جهان افروز است
روشنان را به حقیقت شب ظلمانی نیست