سرویس اجتماعی-
هر سال با رسیدن فصل سرد سال، استفاده از وسایل گرمایشی رونق می گیرد. همزمان با نصب و راه‌اندازی این وسایل، انواع هشدارها درباره نحوه استفاده صحیح از آنها از سوی مسئولان و سازمان های مرتبط منتشر می شود چرا که همه ساله غفلت برخی هموطنان در شیوه نصب و استفاده اصولی و استاندارد از وسایل گرمازا بسیار پر خسارت می شود و متاسفانه با همه هشدارها و تذکرات، باز هم شاهد هستیم که تعداد قابل توجهی از مردم کشورمان بر اثر یک سهل‌انگاری کوچک جان خود را از دست می‌دهند. اما خوشبختانه این فجایع قابل پیشگیری است. بهترین راه برای جلوگیری از این حوادث تلخ توجه کامل به رعایت استانداردها در استفاده از وسایل گرمازا و توجه به هشدارهای ایمنی است. البته این هشدارها نیز نیازمند به روز شدن و نگاه جامع و بدون تناقض است، این نوشتار هم به این موضوع می پردازد.
درباره نحوه استفاده صحیح از وسایل گرمایشی هشدارهای زیادی وجود دارد که توجه به آنها می تواند مانع وقوع بسیاری از حوادث تلخ شود. از استفاده از لوله‌ها و اتصالات استاندارد تا نصب وسایل گرمایشی توسط افراد ماهر و متخصص، همچنین داشتن کلاهک مناسب بر روی لوله خروجی یا موارد دیگر که با یک جست‌وجوی ساده می توان انبوهی از اطلاعات لازم در این زمینه را به دست آورد. اما این توصیه های ایمنی خود با همه اهمیت و کارگشایی که تا کنون نجات بخش جان مردم بوده‌اند، در مواردی حکایات جالبی دارند از جمله اینکه در مواردی البته اندک دارای ابهام و تناقض هستند.
در این نوشتار به یک نمونه مهم دارای ابهام و تناقض می پردازیم و البته با صراحت اعلام می‌کنیم که هدف ما یک بررسی اجمالی و طرح موضوع است و پاسخ نهایی به این موارد و اظهار نظر کارشناسی در حیطه نظر و جایگاه مسئولان مربوطه در آتش نشانی، مدیریت بحران، شرکت گاز و... است و بررسی موضوع توسط کیهان به معنی رد یا تایید یک توصیه نیست بلکه با هدف نقد دیدگاه های مختلف و پایان دادن به این اختلاف نظرها و کمک به رفع ابهامات مردم و اتخاذ بهترین شیوه به این موضوع می پردازیم.
یک توصیه مهم و مبهم
یکی از موارد مورد تاکید و البته در مواردی متناقض در این توصیه های ایمنی، نحوه تامین اکسیژن لازم در محیطی است که وسایل گرمایشی در آن قرار دارد. می دانیم که وسایل گرمایشی گاز سوز همچون بخاری، پکیج، آبگرمکن و... برای احتراق صحیح نیاز به تامین اکسیژن کافی دارند و در صورت نبود راهی برای تامین اکسیژن و تهویه هوا پس از مصرف اکسیژن توسط وسیله گرمایشی، خطر مسمومیت و حتی مرگ وجود دارد.
 در سال های گذشته در مواقعی سازمان هایی از جمله وزارت نیرو با هدف جلوگیری از اتلاف انرژی توصیه هایی می کردند که یکی از آنها که همچنان در اینترنت قابل دسترسی است، این بود: «از بسته بودن در و پنجره ها در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی مطمئن شوید»، این توصیه اینطور به ذهن می رساند که پس برای جلوگیری بیشتر از اتلاف انرژی و گرم کردن بهتر خانه باید یا می‌توان مثلا درزهای در و پنجره یا زیر درها و سایر منافذ هم بسته شود.
اما این توصیه از طرف دیگر مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار گرفت. حتی برخی معتقدند که توصیه های مبهم یا نادرست در برخی ایام از عوامل افزایش مرگ و میر ناشی از گازگرفتگی بوده است.
مدیرعامل انجمن جامعه ایمن درباره نقش تبلیغات غلط در زمینه صرفه جویی که منجر به افزایش مرگ بر اثر گاز گرفتگی شدند می‌گوید: «در زمستان سال‌های گذشته تبلیغات اشتباهی در این زمینه انجام شد و می‌گفتند که باید برای صرفه جویی در مصرف انرژی پنجره ها را بست و از درزبند استفاده کرد و در واقع راهکارهای منجر به مرگ را به مردم آموزش دادند. حتی پنجره های دو جداره هم به اشتباه ترویج شد. استفاده از چنین پنجره هایی اشتباه نیست اما به این موضوع تاکید نشد که وقتی در یک جا از وسیله درون سوز استفاده می شود حتما باید پیش‌بینی دریچه هوا شود.»
«جواد نوفرستی» با اشاره به افزایشی شدن آمار مرگ و میر با گازگرفتگی در سال 89 همزمان با هدفمندی یارانه ها، اظهار داشت: «در این زمان که فاز اول هدفمندی ها انجام شد و قیمت گاز هفت برابر شد، به دلیل همین آموزش های ناقص، در سال 89 بر عکس زمستان سال قبل آن که آمارها 26 درصد کاهش داشت، آمارها در سال 89 با رشد 60 درصدی همراه شد.»
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد راهی برای رد و بدل شدن هوا در مکان بسته هنگام استفاده از وسایل گرمایشی گاز سوز توصیه کرد: «حتی در سردترین زمان هم نباید جلوی ورود هوای تازه به محل را بست زیرا کاهش هوا منجر به بد سوزی وسایل گرمازا و تولید گاز مونو اکسید کربن می شود که می‌تواند منجر به گاز گرفتگی شود.»
اصلاحیه ای که خود مبهم بود
پس از اینکه خطر آفرین بودن توصیه‌هایی مثل لزوم بستن تمام منافذ و درب و پنجره‌ها برای جلوگیری از اتلاف انرژی مشخص شد، سازمان آتش نشانی هم در اطلاعیه هایی توصیه می‌کرد که همه درزها و منافذ در هنگام استفاده از وسایل گاز سوز بسته نشود، اما این توصیه اینطور به ذهن می رساند که پس یک منفذ هم کافی است بنابراین پس از این توصیه خیلی از مردم به فکر افتادند که برای عمل به این توصیه که از صداوسیما هم پخش می شد، منافذ مختلف از جمله در و پنجره و... را ببندند اما مثلا دریچه کانال کولر را باز بگذارند تا این دریچه کار تامین اکسیژن را انجام دهد.
رونمایی از یک پدیده نگران کننده
اما پس از آن برخی کارشناسان ضمن زیر سوال بردن توصیه بستن منافذ برای جلوگیری از اتلاف انرژی، بخش هایی از توصیه های بعدی که برای خنثی کردن آن مطرح شده بود را نیز به نوع دیگری زیر سوال بردند. نظر آنها این بود که این توصیه یعنی لزوم نبستن همه منافذ و توجه به راه تامین اکسیژن هرچند درست است، اما به دلیل اینکه مثلا دریچه های کانال های مرتفع به خصوص کانال مرتفع کولر آبی را استثنا نکرده، می تواند مردم را دچار اشتباه کند چرا که ممکن است مردم در انتخاب راه مناسب تامین اکسیژن دچار ابهام و اشتباه شوند. این دسته از کارشناسان در بیان دلیل این ادعا از پدیده ای رونمایی می‌کنند که شاید تا کنون کمتر مورد توجه مردم و حتی برخی مسئولان قرار گرفته باشد و آن چیزی نیست جز پدیده خطرناک «مکش معکوس از طریق دریچه های کانال های مرتفع به ویژه کانال کولرهای آبی».
در توضیح این پدیده گفته می شود که در محیط های درزبندی شده(اعم از موقت یا دائم)، پس از تخلیه هوای محیط، در صورت وجود وسیله گاز سوز دارای دودکش عایق کاری نشده، وقوع پدیده بعضا مرگبار مکش معکوس قابل تصور است. به عبارت دیگر دریچه باز کانال کولر در هنگام وجود جریان هوا در این کانال از سمت بیرون به داخل محیط ساختمان می‌تواند تامین‌کننده اکسیژن مورد نیاز باشد، اما در هنگام عدم وجود جریان هوا حداقل در کولرهای سقفی دارای کانال عمودی، هوای داخل ساختمان که به علت وجود وسیله گرمایشی گاز سوز گرم شده است، مسیر دارای سطح مقطع بزرگتر و ارتفاع بیشتر را برای خروج بر می گزیند. بدین ترتیب در صورت عدم ایجاد مجدد جریان هوا از بیرون به داخل ساختمان توسط کانال کولر، بخشی از هوای داخل ساختمان از طریق کانال کولر خارج خواهد شد و نتیجه آن سرد شدن لوله دودکش می باشد که خود نشان از کمبود اکسیژن برای احتراق وسیله گاز سوز است. ادامه چنین وضعی باعث ایجاد حالتی شبیه به خلأ در محیط داخل ساختمان شده و در نتیجه کانال کولر نقش دودکش ثانویه را ایفا خواهد نمود. در چنین شرایطی جریان هوا در لوله دودکش وسیله گرمایشی گاز سوز معکوس شده و گاز co را همراه خود به داخل محیط ساختمان منتقل خواهد نمود. محتمل است در صورتی که محیط به غیر از دریچه باز کانال کولر دارای منافذ دیگری نیز باشد که به تنهایی (یعنی بدون تصور وجود دریچه کولر) توان تامین اکسیژن مورد نیاز را نداشته باشند، بازهم به هنگام عدم وجود جریان هوا در داخل کانال کولر از بیرون به سمت داخل محیط، شرایط فوق با اندکی تفاوت به وقوع بپیوندد.
این افراد معتقدند که اگرچه چنین پدیده ای به ندرت رخ می دهد اما عاقلانه است که عدم اتکا به دریچه کانال کولرهای سقفی با مشخصات مذکور به مردم اطلاع داده شود تا بخشی از هموطنان که در خصوص موضوع دچار سردرگمی شده‌اند، طریق استاندارد را پیگیری نمایند.
نظر سازمان ها درباره پدیده «مکش معکوس»  
پیگیری افراد فعال و دغدغه مند طی سال‌های اخیر که نگران خطرات این پدیده و بی اطلاعی مردم از آن هستند تا کنون ادامه داشته است و با وجود تأیید «احتمال وقوع چنین پدیده ای در برخی شرایط»، تا کنون اطلاع رسانی دقیقی درباره آن صورت نگرفته است.
گفتیم که برخی ارگان ها و سازمان‌های مربوطه این پدیده را به طور  واضح رد نکرده‌اند، به این نظرات توجه کنید:
«احمد صادقی» رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در اظهارنظری مکتوب در این رابطه اعلام کرده است: «مهمترین عامل ایجاد مکش معکوس از طریق دودکش‌ها، ایجاد فشار منفی در داخل ساختمان است که به دلیل تهویه گاز از مسیری با قدرت مکش بیشتر ایجاد می‌شود که کانال‌های مرتفع کولر(در صورت درزبندی کامل ساختمان و عدم امکان ورود هوا از سایر منافذ) می‌توانند نمونه‌ای از این موارد باشد. این موضوع به عوامل و شرایط مختلفی وابسته می باشد و خطرهای مورد اشاره لزوماً در تمامی موارد اتفاق نخواهد افتاد، این در حالیست که رعایت ملاحظات فنی از جمله مقررات ملی ساختمان نیز در زمینه پیشگیری از بروز این مخاطرات قابل تأمل و مورد تأکید می‌باشد. بدیهی است با توجه به استفاده گسترده از وسایل حرارتی گازسوز، بایستی در خصوص نحوه صحیح نصب و استفاده از سیستم‌های حرارتی، دودکش‌ها و انجام اقدامات صحیح (به‌ویژه در فصل زمستان) اطلاع رسانی عمومی به نحو مقتضی صورت پذیرد.»
همچنین  «محمود صفارزاده»، معاون تحقیقات و فناوری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وابسته به وزارت راه و شهرسازی نیز در این زمینه معتقد است: «ماهیت و میزان تأثیر اثر دودکشی (مکش طبیعی ناشی از اختلاف دمای داخل و بیرون) که کانال کولر آبی در ساختمان ایجاد می‌کند و تأثیر آن بر ایمنی احتراق لوازم گازسوز، تابع عوامل متعددی از جمله ابعاد و عایق کاری کانال عمودی کولر، ابعاد و عایق کاری دودکش لوازم گازسوز، وجود بازشوهای مختلف مثل هود و دریچه های دائمی، همچنین ارتباط هوایی فضاها به یکدیگر و به هوای بیرون می‌باشد. گذشته از تأثیر نامشخص عوامل فوق، رویکرد صحیح برای اطمینان از ایمنی لوازم گاز سوز، رعایت دقیق و کامل مباحث مرتبط مقررات ملی ساختمان است چراکه با رعایت الزامات روش های تأمین هوای احتراق در مبحث هفدهم مقررات ملی، اثر نامطلوب مکش طبیعی کانال عمودی کولر (یا هر مجرای عمودی دیگر) به حداقل می رسد لذا توصیه این مرکز، رعایت کامل و دقیق مقررات ملی ساختمان در این خصوص است. لازم به ذکر است که با رعایت این موضوع، مسدود کردن کانال کولر در زمستان تأثیری بر ایمنی جانی ساکنین نداشته و تنها از جنبه بهینه‌سازی مصرف سوخت قابل توصیف است.»
ماجرای مقررات ملی و خانه‌های قدیمی
البته تاکید این دو مسئول بر روی لزوم رعایت مقررات ملی ساختمان در حالی است که این مقررات بیشتر برای خانه های نوساز است (تازه اگر به درستی اجرا شود) و باید فکری به حال انبوه خانه‌های قدیمی و نحوه استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز در آنها هم کرد. نکته دیگر اینکه اگر هنگام استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز دارای دودکش مقررات ملی ساختمان در خصوص استاندارد بودن دودکش وسایل مذکور و همچنین تامین اکسیژن مورد نیاز فضای داخل ساختمان، رعایت شود، باز یا بسته بودن دریچه کولر صرفا از لحاظ بحث اتلاف یا عدم اتلاف انرژی مورد نظر خواهد بود. اما از آنجا که در هیچ کجای مقررات ملی ساختمان دریچه کولر به تنهایی به‌عنوان تامین کننده اکسیژن مورد نیاز ذکر نشده باید نتیجه گرفت که نمی‌توان این دریچه را حداقل به عنوان تامین‌کننده دائمی اکسیژن مورد نیاز تصور نمود.
یک نظر صریح
 اما در این بین یکی از صریح‌ترین نظرها را «مجید بوجارزاده»، سخنگوی شرکت ملی گاز ایران داشته است. بوجارزاده معتقد است: «دریچه کولر در زمستان باید بسته باشد، زیرا کانال کولر به علت داشتن ارتفاع و قطر بیشتر نسبت به دودکش ساختمان، در عمل نقش دودکش معکوس را انجام می‌دهد»
 البته وی در ادمه بیان می‌کند: «استفاده از شومینه به‌عنوان یک وسیله گرمایشی مناسب نیست» که این موضوع هم در جای خود قابل بررسی است.
نظرات آتش‌نشانی
اما در این میان لازم است به  مواضع سازمان آتش‌نشانی هم توجه شود.
 «محمود قدیری» معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران در گفت‌و‌گو با کیهان درباره پدیده مکش معکوس گفت: از نظر مهندسی مکانیک این موضوع بررسی شده که کانال کولر در برخی شرایط می‌تواند در کاهش حوادث نقش مثبت داشته باشد، مثلا اگر سیستم گرمایشی حرارتی دچار نقص در دودکش یا خود دستگاه شده باشد (که البته بیش از 90 درصد حوادث گاز منوکسید کربن ناشی از نقص دودکش است)، در این شرایط کانال کولر می‌تواند باعث دفع گازهای آلوده شود و آلودگی به حدی نرسد که باعث مسمومیت یا فوت ساکنان ساختمان شود. ولی در برخی موارد همین کانال کولر می‌تواند خود به‌عنوان عامل حادثه باشد.
قدیری در توضیح این حالت افزود: در این حالت به دلیل اختلاف فشاری که بین بالاترین نقطه دودکش و کولر ایجاد می‌شود و شرایط خاص دیگر همچون موضوع اختلاف ارتفاع و...، محصولات حریق شامل دود و گاز منوکسید کربن و دی اکسید کربن  به‌جای اینکه از دودکش بالا روند از منافذی که  در مسیر دودکش یا در تنوره گرمایشی وجود دارد در فضای اتاق منتشر می‌شود  و می‌خواهد از طریق دریچه کولر خارج شود که این خود می‌تواند ایجاد حادثه کند، یعنی ما از کانال کولر انتظار تهویه داریم اما برعکس عمل می‌کند.
کانال کولر به تنهایی برای تهویه هوا کافی نیست
وی ادامه داد: البته مورد دوم یعنی مکش معکوس کمتر از مورد اول یعنی کمک به تهویه هوا از طریق کانال کولر احتمال وقوع دارد، ضمن اینکه ما هیچ وقت به شهروندان توصیه نمی‌کنیم که به کانال کولر به عنوان یک سیستم تهویه نگاه کنند. ما مواردی داشته‌ایم که کانال کولر از مرگ و میر جلوگیری کرده است اما مواردی هم می‌تواند وجود داشته باشد که خود کانال کولر عامل حادثه شود.
معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران با اشاره به اینکه گاز منوکسید از هوا سبکتر است و به ارتفاع می‌رود، اظهارداشت: اگر دریچه تهویه طبیعی در ارتفاع نزدیک سقف داشته باشیم این گاز خطرناک از طریق آن خارج می شود و البته باید یک منفذ ورود هم داشته باشیم و درزها را کامل نبندیم، باید حتما یک راه ورود اکسیژن و یک راه خروج گازهای سمی داشته باشیم و با یک دریچه مشکل حل نمی‌شود.
قدیری درباره وجود برخی تناقضات در توصیه‌های مطرح شده از جمله توصیه وزارت نیرو به بستن همه منافذ و توصیه های دیگر مبنی بر نبستن منافذ و سردرگمی مردم، گفت: توصیه‌ها وقتی از دیدگاه های مختلف بررسی می‌شود ممکن است تناقض داشته باشد، مثلا در مواردی توصیه‌های امنیتی با توصیه های ایمنی تناقض دارد، مثلا ما می‌گوییم همیشه مسیرهای خروج در ساختمان باید باز باشد اما ممکن است یک جایی ناامن باشد و ساکنان مسیر راه پله را از داخل قفل کنند. اگر در این شرایط اتفاقی مثل آتش‌سوزی رخ دهد تا کلید آورده شود ممکن است اتفاق ناگواری مثل دودزدگی یا فروریختن ساختمان بیفتد. در اینجا باید ارزیابی کرد تا راهی پیدا شود که هم ایمنی رعایت شود وهم امنیت.
وی افزود: در بحث انرژی هم ما می گوییم مثلا پنجره باز باشد اما از طرف دیگر این توصیه از نظر اتلاف انرژی حائز اهمیت است. باید طوری برنامه‌ریزی شود که دریچه ها در جایی تعبیه شود که اتلاف انرژی به حداقل برسد و تهویه هوا نیز به خوبی انجام شود. هشداردهنده‌های گاز منوکسید کربن هم گزینه خوبی است. این هشداردهنده‌ها قبلا در دسترس نبود اما اکنون وجود دارد و بر روی سایت آتش نشانی شرکت‌های مورد تایید عرضه کننده آنها معرفی شده اند.
قدیری با بیان اینکه جان آدم ها نباید همیشه وابسته به یک عامل باشد چراکه ممکن است این عامل به درستی کار نکند، ادامه داد: علت‌های مختلف می تواند باعث حادثه شود، بنابراین نیاز به دریچه تهویه وجود دارد و البته ما نمی‌گوییم که حتما پنجره باز باشد حتی یک دریچه با ابعاد 30 *30 هم کافی است و اگر در را محکم نبندیم تهویه انجام می شود، ما باید حتما تهویه طبیعی داشته باشیم  چرا که ما زیاد روی تهویه مکانیکی حساب نمی‌کنیم چون ممکن است خراب شود یا نگهداری نشود. برای راحت شدن خیال هم می‌توان از هشدار دهنده‌های موجود استفاده کنیم. در سال های گذشته این هشدار دهنده‌ها جان یک خانواده چهار نفره را نجات داد.
پذیرش نقص در اطلاع رسانی
در سال های گذشته از سوی آتش‌نشانی توصیه می‌شد که همه دریچه‌ها و منافذ در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی گاز سوز بسته نشود که خود این توصیه هر چند می تواند درست باشد اما باعث تصور اشتباه عده‌ای شد که فکر می‌کردند که اگر همه منافذ بسته باشد اما دریچه کولر باز باشد عمل تهویه انجام می‌شود، مهندس قدیری نیز با تاکید بر اینکه این تصور غلط و خطرناک است، گفت: در سال‌های گذشته اشتباه  اعلام شد که دریچه کولر باز باشد و بعد فهمیدیم که خود این جمله غلط است و اصلاح کردیم یعنی اینکه دریچه کولر به تنهایی برای تهویه مناسب نیست.
اطلاع‌رسانی ضعیف
هرچند آتش نشانی به دنبال اطلاع‌رسانی است اما در این مورد خاص که یک زمانی به صورت پررنگ بیان شده و اکنون باید ابهامات و برداشت‌های غلط از ان اصلاح شود، رونق اطلاع‌رسانی کم است. مثلا آتش نشانی تهران در بروشورهای منتشر شده توصیه‌هایی برای تامین اکسیژن مورد نیاز در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی گاز سوز داده است از جمله اینکه «در هنگام استفاده از وسایل گرمایش گاز سوز تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید، باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود راه حل مناسبی برای تهویه هوا است»، «در صورتی که از بخاری های گاز سوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید، حتما مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد نمائید و از درزبندی و بستن منافذ خودداری کنید»، «در هر محیطی که از وسایل گرمایشی شعله‌دار مثل انواع بخاری، آبگرمکن و... استفاده می‌شود حتما باید مسیری برای ورود هوا در نظر گرفته شود» و...، یا در یک بروشور دیگر خیلی کوتاه گفته شده است: «باز بودن دریچه کولر در بعضی شرایط می‌تواند عامل تشدید گازگرفتگی شود، بنابراین برای تهویه مناسب صرفاً از دریچه‌های همیشه باز در دیواره اتاق‌ها و سالن‌ها بهره بگیرید»، اما این توصیه‌ها هرچند مناسب است اما قطعا کافی نیست و سوال است که این بروشورها و قرار دادن آنها  مثلاً در سالن شهرداری تا چه حد نیاز جامعه در به روز رسانی  اطلاعات ایمنی و توصیه ها را تامین می‌کند؟ هر چند برخی از همین بروشورها همچنان با درصد کمتر احتمال ایجاد شبهه و تصور غلط را از بین نبرده است.
در همین زمینه معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران با پذیرش ضعف در اطلاع‌رسانی به خصوص در زمینه پدیده مکش معکوس، یکی از علت‌های آن را گران بودن هزینه تبلیغ و اطلاع‌رسانی در صدا و سیما می داند.
 البته این توجیه نمی‌تواند پذیرفتنی باشد چرا که از یک سو سازمان‌های مهمی همچون آتش‌نشانی باید هزینه قابل توجهی برای اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث داشته باشند که این مورد را شورای شهر و شهرداری باید پاسخگو باشند و از سوی دیگر هرچند نظر صداوسیما را در این زمینه نداریم اما نباید در این موارد مهم اطلاع‌رسانی و آموزش مردم که حتی وظیفه صداوسیما نیز است مباحث این چنینی مطرح شود.
سکوت به علت ترس!
البته قدیری به نکته دیگری هم اشاره کرد و آن اینکه ترس از به‌هم خوردن توازن حوادث یکی دیگر از علل وارد نشدن این سازمان به تبلیغ پررنگ پدیده مکش معکوس است.
وی در توضیح این موضوع گفت: پدیده مکش معکوس پدیده نادری است و ما ترجیح می دهیم خیلی وارد این موضوع نشویم چرا که اگر ما بگوییم مردم دریچه ها را ببندند می‌ترسیم که همین توصیه در مواردی با برداشت اشتباه باعث افزایش مرگ و میر شود، اگر هم بگوییم دریچه کولر را باز بگذارید هر چند ممکن است همان برداشت غلط که دریچه را باز بگذاردن و دیگر منافذ بسته شود باعث مرگ و میر شود اما میزان  ان کمتر خواهد بود. ما مورد دوم که دریچه ها باز باشد را بیشتر ترجیح می‌دهیم چرا که در مقایسه حوادث ناشی از این دو حالت، باز بودن دریچه تلفات کمتری از بسته بودن آن دارد.
ترسیدن چاره کار نیست
در پاسخ به این بیم تعجب برانگیز باید گفت که وظیفه سازمان هایی چون آتش‌نشانی تبلیغ کامل و اطلاع رسانی شفاف و بدون ابهام است. اگر با تبلیغ و اطلاع رسانی صحیح و استاندارد همه موارد و احتمالات خطر تشریح شود می‌توان امیدوار بود که مردم خود رعایت کنند و حداقل این است که مثلاً متوجه می شوند که دریچه کولر به تنهایی کافی نیست و حتما نیاز به تامین اکسیژن لازم و تهویه مناسب از طریق دیگر مهم است یا می‌فهمند که اگر دریچه کولر را می‌بندند حتما راه دیگر و مطمئنی برای تامین اکسیژن و انجام تهویه مناسب درنظر بگیرند. در این صورت انشاالله همه عوامل خطر برطرف می‌شود و دیگر نباید به شمارش کشته‌های هر دو حالت و ترجیح یکی بر دیگری فکر کرد و جایی برای ترس باقی نمی‌ماند. نباید فراموش کرد که همه ما یعنی رسانه ها و سازمان‌های مربوطه در امر اطلاع رسانی و کمک به حفظ سلامت و نجات جان مردم مسئول هستیم.
نکته پایانی
در پایان باید گفت این گزارش صرفا برای مروری بر توصیه ها و همچنین برانگیختن حساسیت افکار عمومی و رسانه های دیگر و مسئولان امر تهیه شده است و باید این مطالبه ایجاد شود که در یک موضوع ساده مثل موضوع این گزارش همه سازمان‌های دخیل باید با همفکری، تعامل و پژوهش علمی (از جمله شبیه‌سازی علمی) و... بهترین و کامل‌ترین توصیه‌ها را در اختیار مردم قرار دهند. پدیده مکش معکوس با هر میزان احتما وقوع باید بیشتر جدی گرفته شود. یک بار دیگر متذکر می‌شویم وظیفه اظهارنظر و تایید یا رد توصیه‌ها بر عهده مسئولان امر و کارشناسان است.