دیروز، امروز و فردای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (بخش پایانی)
در شماره قبل به موضوع آسیب ها و کاستی های نمایشگاه کتاب تهران ، نبود نگاه جامع به نمایشگاه بین المللی کتاب و...پرداختیم که در ادامه این گزارش راهکارها و برون رفت از نارسایی‌ها و کاستی های نمایشگاه کتاب تهران را می خوانید:
موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت
کمبود نور لازم برای فضای غرفه‌ها و جلوه دادن به کتابها (البته برای برخی ناشران بزرگ محدودیتی وجود نداشت!)
عدم تحویل غرفه‌ها در فاصله زمانی مناسب تا افتتاحیه علی‌رغم اعلان‌های تبلیغی (البته برای ناشران بزرگ به گونه دیگری عمل شد!)
پانل‌بندی‌های نامناسب و نامطمئن غرفه‌ها همراه با کابل‌های برق و کارتخوان که به طور غیرایمن و نازیبا از سر در غرفه کشیده بودند.
2-راهکارهای علاج و برون رفت از آسیب‌ها و نارسائی‌ها
نگاه جزء به جزء به مشکلات و نارسائی‌های حوزه نشر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، راه حل‌های جزء به جزء را می‌طلبد اما با وجود نگاه جامع، می‌بایستی راهکارها نیز کلان باشد تا با اجرای آنها، بسیاری از مسائل جزء نیز حل شده و کاهش قابل توجهی پیدا کند. چند راهکار اصلی به نظر می‌رسد که ذیلا با دسته‌بندی مسئولین و مراجع ذی‌ربط مطرح می‌شوند:
1/2- ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسائل حوزه نشر و نمایشگاه بین‌المللی کتاب
شورای عالی انقلاب فرهنگی، نهادی کلیدی و بنیادی در فرهنگ کشور است. توان قانونگذاری و تدوین ضوابط و مقررات را دارد و کلیه دستگاه‌ها موظف به اجرا و رعایت مصوبات آن هستند. چه طور می‌شود این شورا را در مساله بسیار مهم ملی و فرامرزی نمایشگاه بین‌المللی و مسائل مرتبط با آن یعنی حوزه نشر کتاب، ورود پیدا نکند و یا با مشاهده این همه نارسایی و مشکلات که موجب وهن نمایشگاه می‌گردد و سالهاست ادامه دارد، برای اصلاح سیاست‌ها و ساختار آن وارد نشود؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی چند اقدام مهم را می‌تواند برای حل معضلات مهم نمایشگاه بین‌المللی کتاب، انجام دهد:
- ارتقاء جایگاه نمایشگاه و تداوم آن با تصویب قانونی آن (فعلا نمایشگاه بین‌المللی براساس مصوبه هیات دولت برگزار می‌شود.)
- تعیین ردیف و بودجه مستقل برای نمایشگاه با قانونی شدن آن.
- تبیین نگاه جامع و صحیح به نمایشگاه بین‌المللی و شاخص‌های آن.
- تعیین شورای سیاستگذاری نمایشگاه برای حضور نهادهای مرتبط و بهره‌گیری از توان ملی نظام جمهوری اسلامی (از لحاظ ترکیب و وظایف)
- تهیه نقشه جامعه راه با ملاک‌های کمی وچشم‌انداز روشن برای حوزه نشر کتاب در ایران این ورود و بحث روی موضوع پیشنهاد شده هیچ منافاتی با نقشه جامع فرهنگی کشور ندارد. چه بسا در آن، اشاره گذرا و کلی به موضوع کتاب و نمایشگاه‌ها بشود، که کفایت از اهمیت این مساله نمی‌نماید و شورا می‌تواند در هر باب از موضوعات کلی سند جامع فرهنگی، ورود کرده و چارچوب برای متولیان امر تهیه و آنان را ملزم به حرکت در آن مسیر بنماید.
پیشنهاد می‌کنیم سند تهیه شده از سوی ناشران، که به بعضی مشاوران شورا داده شده و خدمت دبیر محترم شورا نیز حضورا توضیح داده‌ایم و اکنون در پیچ وخم اداری شورا معطل مانده است، به عنوان مبنا باحضور تهیه‌کنندگان آن مورد بررسی و نقد و اصلاح قرار گیرد تا به کوتاه شدن راه و زودتر به هدف رسیدن کمک موثری باشد و در عین حال با نقطه نظرات اهالی نشر و تجربیات آنان ورود مبارکی به این عرصه انجام شود.
2/2 -راهکارهای متوقع از
معاونت امور فرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
این معاونت به دلیل وظایف قانونی که در حوزه نشر و کتاب دارد، می‌بایستی رسالت خود را با تقید کامل به قانون انجام دهد. برای به سامان شدن امور کتاب، می‌توان برنامه‌های ذیل را از این معاونت متوقع بود:
- حرکت در چارچوب قانون و پرهیز از حاشیه‌سازی، از مهم‌ترین اولویت‌های کاری معاونت باید باشد و ناشران توقع دارند، هرگونه اظهارنظر و اقدامی که موجب اختلافات و تنش و تکانه در حوزه نشر و کتاب می‌شود، پرهیز نماید. در هر زمینه‌ای مثل ممیزی و حمایت، قوانینی وجود دارد که بایستی به آنها پایبند بود و در عین حال نسبت به رفع کمبودها و اصلاح آنها کوشش کند اما فضاسازیها، هیچ کمکی به اصلاح امور نمی‌نماید و کمترین خسارت آن از بین بردن فرصت خدمت به حوزه نشر است.
- نشست باناشران چه تشکلهای نشر و چه ناشران غیرعضو تشکلها برای ارزیابی دقیق نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از خواست‌های مهم ناشران و وظیفه ذاتی آن معاونت است. نبایستی در غیاب ناشران، ارزیابی صورت گیرد، کاری که سالها انجام شده و ثمری نداشته است. نشست‌های عمومی و عملکرد خود را در معرض نقد دلسوزانه و خیرخواهانه ناشران فعال قرار دادن، یک هدیه الهی و بهترین وسیله کمال است. نباید به خاطر احتمال برخی واکنش‌ها و تندی‌ها، خود را از این وسیله کمال محروم کرد.
- حل برخی معضلات که به قوت حوزه نشر و حوزه اثرگذار آنان در نمایشگاه بین‌المللی منتهی خواهد شد که در بخش نارسایی‌های نمایشگاه بین‌المللی بدانها اشاره گردید از جمله وظایف آن معاونت است. تشکیل ستاد دائمی نمایشگاه و احصاء کامل کمبودها و مشکلات و اقدام برای رفع آنها در برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت، بایستی در دستور کار معاونت قرار گیرد. هر ساله بعد از اتمام نمایشگاه، وعده فعال شدن ستاد دادi می‌شود اما عملا کارها به هفته‌های آخر می‌افتد. ستاد بایستی با حضور نمایندگان نشر و ناشران دارای طرح و نظر، به‌طور جد فعال شود و گزارش جلسات و تصمیمات آن برای عموم ناشران اطلاع‌رسانی شود تا اگر نگاه و طرح و نقدی هست ارائه گردد. با فعال شدن ستاد و مشارکت جدی و نه نمایشی حوزه نشر، می‌توان به رفع نارسائی‌ها در نمایشگاه آینده امیدوار شد.
- پیگیری جدی حل معضل کاغذ و سایر هزینه‌های تولید کتاب، پیگیری مسئله مالیات حوزه نشر و برخی بهانه‌جویی‌های مالیاتی‌ها و اجرای کامل معافیت آنان، تزریق بخشی از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به بخش تولید کتاب، سامان دادن به خرید کتاب برای کتابخانه در حدی که بتوان به آن نام حمایت نهاد، پیگیری فعال‌سازی معرفی و تبلیغ کتاب و کتابخوانی در شبکه‌های رسانه‌ای به ويژه صدا و سیما، هدفمندکردن و پوشش دادن برنامه‌های متنوع حوزه کتاب در بسته‌های تولید و توزیع و ترویج و پرهیز از برنامه‌های پراکنده و متفرق و فاقد خروجی قابل قبول که فقط به درد کارنامه می‌خورند، از جمله توقعات حوزه نشر و راهکارهای حل معضلاتی است که بازخورد آن را در ضعفهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشاهده می‌کنیم. نبایستی معاونت امور فرهنگی به گونه‌ای حرکت کند که ناشران مثل طفیلی‌ها وابسته به خریدهای او باشند نباید گداگونه با ناشران برخورد کرد. برنامه‌ها باید در شأن قشر فرهیخته و نخبه اهل قلم و نشر بوده و ثمرات دراز مدت و اساسی داشته باشد.
- پیگیری مجدانه مکان مناسب و اختصاصی برای نمایشگاه دائمی کتاب از جمله نمایشگاه بین‌المللی با استفاده از امکانات دولتی و شهری و مشارکت ناشران بسیار مهم است. حتی به نظر منطقی می‌رسد که نمایشگاه برای دو سه سال تعطیل شود و هزینه‌های آن صرف تهیه و ساخت چنین مکانی بشود. ناشران قطعا به این امر راضی هستند.
3- تشکلهای نشر و مطالبات جدی ناشران از آنان
- فلسفه وجودی تشکلهای نشر، اعم از صنفی و موضوعی، دفاع از حقوق ناشران در عرصه‌های مختلف و سامان دادن به فعالیتهایی است که در موجودیت و دوام حوزه نشر، مؤثر است. بطور طبیعی، تشکلها نبایستی برای خود منافعی جدا از منافع ناشران لحاظ کنند. برخی از کاستیها ومشکلات ناشران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب به این موضوع برمی‌گردد. هر تشکلی چه در طول سال و چه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، متولی هر امری می‌شود و یا هر فعالیتی را دنبال می‌کند، به نمایندگی از ناشرانی است که به آن تشکل اعتماد کرده و مأموریت پیگیری و اقدامات را داده‌اند. در واقع هویت تشکلها، برگرفته از تفویض ناشران است نه چیز دیگر.
نفود جریانات حزبی و گروهی و فکری و بردن تشکلها به سمت و سویی که منافع نشر و کتاب قربانی شود، زیبنده تشکلها نیست و آنها را از پیگیری وظایف قانونی و اجرای باقوت آنها باز می‌دارد.
- تشکلها بایستی حلال مشکلات نشر و منعکس‌کننده نظرات اهالی نشر باشند. در این صورت است که از حضور تشکلها در امور مختلف نشر و نمایشگاه‌ها ازجمله مهم‌ترین پدیده فرهنگی کشور، می‌توان برکات زیادی بدست آورد.
تشکلهای نشر می‌بایستی با ارتباط فعال با ناشران عضو، به اخذ نقطه نظرات و پیشنهادات و دسته‌بندی آنها اقدام نموده و در جلسات مربوطه در مجامع مختلف به ویژه در معاونت امور فرهنگی و ستاد نمایشگاه بین‌المللی، آنها را طرح و پیگیری جدی نمایند و گزارش عملیات انجام شده و نتایج آن را به ناشران اطلاع رسانی نمایند. این مسئله امروز در تشکلها یا انجام نمی‌شود و یا به طور ناقص و هر از چندگاه صورت می‌پذیرد. بایستی ناشران و تشکلها، ایرادها و اشکالات کار خود را بپذیرند و رفع کنند تا بتوانند از دیگران توقع دیده شدن و اعتنا به نقطه‌نظرات را داشته باشند.
- تشکلهای نشر نبایستی معارض یکدیگر و موازی هم باشند و هر یک برای قدرت بیشتر تلاش کنند. این مسئله به نشر آسیب جدی زده و می‌زند. در محافل فرهنگی به عنوان نقطه ضعف تشکلها مطرح است و حرف آنان طبعا آنچنان که باید شنیده نخواهد شد. پاکسازی تشکلها بويژه تشکلهای صنفی از باندها و جناح‌ها و در خدمت انقلاب و فرهنگ ملی اسلامی و ناشران متعهد به نظام اسلامی قرار گرفتن، دست آنان را در میدان فعالیتهای فرهنگی و اجرای نقش اصلی و مهم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، باز و تقویت می‌کند.
- بررسی وضعیت نشر کشور و نمایشگاه بین‌المللی کتاب و نقد تخصصی و منطقی آنها و طرح نتایج آن در نشست‌ها و رسانه‌ها و پیگیری تا حصول نتیجه از جمله وظایف جدی تشکلهای نشر است.
- تشکلها می‌بایستی زمینه مشارکت عمومی ناشران را در سه برنامه فراهم کنند: یکی؛ تأمین حداقل بخشی از هزینه‌های ساخت نمایشگاه دائمی کتاب از محل مشارکت داوطلبانه ناشران و با بسیج امکانات نهادهای فرهنگی و شهری و دولتی. دومی؛ فراهم کردن زمینه‌های تأسیس بانک اختصاصی حوزه صنعت نشر با سرمایه‌گذاری و خرید سهام توسط ناشران، تا ناشران از برخوردهای غیرتکریمی برخی بانکها رها شده و بتوانند پشتوانه تسهیلاتی ویژه برای خود داشته باشد. سوم: پیگیری جدی واگذاری کارخانه‌های کاغذ به ناشران از سوی دولت و مشارکت ناشران در سرمایه‌گذاری و اداره این کارخانه‌ها و تأمین کاغذ مرغوب برای تولیدشان.
4- ناشران و وظایف مهم آنان در تحقق نمایشگاه مطلوب
اهالی حوزه نشر وظایف سنگینی به عهده دارند. گذشته از وظایف آنان در تولید آثار فاخر و خوب و مفید و پرهیز از نشر کتب غیرمفید و احیانا مضر و مسموم، در عرصه فعالیتهای نشر و نمایشگاه بین‌المللی کتاب، نیز وظایفی متوجه آنان است که انجام آنها می‌تواند در مطلوب برگزار شدن نمایشگاه مؤثر باشد. به چند وظیفه در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- مطالبه جدی منافع حوزه نشر و کتاب از تشکلهای نشر و متولیان امور فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ترجیح منافع عمومی حوزه نشر و کتاب بر منافع فردی، البته منافع فردی ناشران قطعا با بهبود چرخه عمومی اقتصاد نشر، مثبت و بهتر خواهد شد و این دو در تضاد نیستند. بلکه در اولویت‌بندی، تقدم و تأخر دارند. باید از طرحها و اقداماتی که در درازمدت مسائل نشر را به طور اساسی حل و فصل می‌نماید استقبال نموده و از طرحهای کم‌ثمر و غیرمؤثر خودداری کرد.
- نقد و بیان نقطه نظرات و پیشنهادات در مورد نمایشگاه بین‌المللی به صورت منطقی و مستدل و بدور از جنجال‌آفرینی به مسئولین ذی‌ربط و پیگیری انجام آنها.
- پذیرش نقش فعال‌تر در نمایشگاه بین‌المللی چه در تعامل با مخاطبان و چه در غرفه‌آرایی و چینش مناسب و موضوعی تولیدات خود و چه در انتخاب متصدیان غرفه و توجیه آنان نسبت به معرفی کتابها و رفتار و تعامل بیشتر و مناسبتر با بازدیدکنندگان.
کمبود نور لازم برای فضای غرفه‌ها و جلوه دادن به کتابها (البته برای برخی ناشران بزرگ محدودیتی وجود نداشت!)
عدم تحویل غرفه‌ها در فاصله زمانی مناسب تا افتتاحیه علی‌رغم اعلان‌های تبلیغی (البته برای ناشران بزرگ به گونه دیگری عمل شد!)
پانل‌بندی‌های نامناسب و نامطمئن غرفه‌ها همراه با کابل‌های برق و کارتخوان که به طور غیرایمن و نازیبا از سر در غرفه کشیده بودند.
2-راهکارهای علاج و برون رفت از آسیب‌ها و نارسائی‌ها
نگاه جزء به جزء به مشکلات و نارسائی‌های حوزه نشر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، راه حل‌های جزء به جزء را می‌طلبد اما با وجود نگاه جامع، می‌بایستی راهکارها نیز کلان باشد تا با اجرای آنها، بسیاری از مسائل جزء نیز حل شده و کاهش قابل توجهی پیدا کند. چند راهکار اصلی به نظر می‌رسد که ذیلا با دسته‌بندی مسئولین و مراجع ذی‌ربط مطرح می‌شوند:
1/2- ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسائل حوزه نشر و نمایشگاه بین‌المللی کتاب
شورای عالی انقلاب فرهنگی، نهادی کلیدی و بنیادی در فرهنگ کشور است. توان قانونگذاری و تدوین ضوابط و مقررات را دارد و کلیه دستگاه‌ها موظف به اجرا و رعایت مصوبات آن هستند. چه طور می‌شود این شورا را در مساله بسیار مهم ملی و فرامرزی نمایشگاه بین‌المللی و مسائل مرتبط با آن یعنی حوزه نشر کتاب، ورود پیدا نکند و یا با مشاهده این همه نارسایی و مشکلات که موجب وهن نمایشگاه می‌گردد و سالهاست ادامه دارد، برای اصلاح سیاست‌ها و ساختار آن وارد نشود؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی چند اقدام مهم را می‌تواند برای حل معضلات مهم نمایشگاه بین‌المللی کتاب، انجام دهد:
- ارتقاء جایگاه نمایشگاه و تداوم آن با تصویب قانونی آن (فعلا نمایشگاه بین‌المللی براساس مصوبه هیات دولت برگزار می‌شود.)
- تعیین ردیف و بودجه مستقل برای نمایشگاه با قانونی شدن آن.
- تبیین نگاه جامع و صحیح به نمایشگاه بین‌المللی و شاخص‌های آن.
- تعیین شورای سیاستگذاری نمایشگاه برای حضور نهادهای مرتبط و بهره‌گیری از توان ملی نظام جمهوری اسلامی (از لحاظ ترکیب و وظایف)
- تهیه نقشه جامعه راه با ملاک‌های کمی وچشم‌انداز روشن برای حوزه نشر کتاب در ایران این ورود و بحث روی موضوع پیشنهاد شده هیچ منافاتی با نقشه جامع فرهنگی کشور ندارد. چه بسا در آن، اشاره گذرا و کلی به موضوع کتاب و نمایشگاه‌ها بشود، که کفایت از اهمیت این مساله نمی‌نماید و شورا می‌تواند در هر باب از موضوعات کلی سند جامع فرهنگی، ورود کرده و چارچوب برای متولیان امر تهیه و آنان را ملزم به حرکت در آن مسیر بنماید.
پیشنهاد می‌کنیم سند تهیه شده از سوی ناشران، که به بعضی مشاوران شورا داده شده و خدمت دبیر محترم شورا نیز حضورا توضیح داده‌ایم و اکنون در پیچ وخم اداری شورا معطل مانده است، به عنوان مبنا باحضور تهیه‌کنندگان آن مورد بررسی و نقد و اصلاح قرار گیرد تا به کوتاه شدن راه و زودتر به هدف رسیدن کمک موثری باشد و در عین حال با نقطه نظرات اهالی نشر و تجربیات آنان ورود مبارکی به این عرصه انجام شود.
2/2 -راهکارهای متوقع از
معاونت امور فرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
این معاونت به دلیل وظایف قانونی که در حوزه نشر و کتاب دارد، می‌بایستی رسالت خود را با تقید کامل به قانون انجام دهد. برای به سامان شدن امور کتاب، می‌توان برنامه‌های ذیل را از این معاونت متوقع بود:
- حرکت در چارچوب قانون و پرهیز از حاشیه‌سازی، از مهم‌ترین اولویت‌های کاری معاونت باید باشد و ناشران توقع دارند، هرگونه اظهارنظر و اقدامی که موجب اختلافات و تنش و تکانه در حوزه نشر و کتاب می‌شود، پرهیز نماید. در هر زمینه‌ای مثل ممیزی و حمایت، قوانینی وجود دارد که بایستی به آنها پایبند بود و در عین حال نسبت به رفع کمبودها و اصلاح آنها کوشش کند اما فضاسازیها، هیچ کمکی به اصلاح امور نمی‌نماید و کمترین خسارت آن از بین بردن فرصت خدمت به حوزه نشر است.
- نشست باناشران چه تشکلهای نشر و چه ناشران غیرعضو تشکلها برای ارزیابی دقیق نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از خواست‌های مهم ناشران و وظیفه ذاتی آن معاونت است. نبایستی در غیاب ناشران، ارزیابی صورت گیرد، کاری که سالها انجام شده و ثمری نداشته است. نشست‌های عمومی و عملکرد خود را در معرض نقد دلسوزانه و خیرخواهانه ناشران فعال قرار دادن، یک هدیه الهی و بهترین وسیله کمال است. نباید به خاطر احتمال برخی واکنش‌ها و تندی‌ها، خود را از این وسیله کمال محروم کرد.
- حل برخی معضلات که به قوت حوزه نشر و حوزه اثرگذار آنان در نمایشگاه بین‌المللی منتهی خواهد شد که در بخش نارسایی‌های نمایشگاه بین‌المللی بدانها اشاره گردید از جمله وظایف آن معاونت است. تشکیل ستاد دائمی نمایشگاه و احصاء کامل کمبودها و مشکلات و اقدام برای رفع آنها در برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت، بایستی در دستور کار معاونت قرار گیرد. هر ساله بعد از اتمام نمایشگاه، وعده فعال شدن ستاد دادi می‌شود اما عملا کارها به هفته‌های آخر می‌افتد. ستاد بایستی با حضور نمایندگان نشر و ناشران دارای طرح و نظر، به‌طور جد فعال شود و گزارش جلسات و تصمیمات آن برای عموم ناشران اطلاع‌رسانی شود تا اگر نگاه و طرح و نقدی هست ارائه گردد. با فعال شدن ستاد و مشارکت جدی و نه نمایشی حوزه نشر، می‌توان به رفع نارسائی‌ها در نمایشگاه آینده امیدوار شد.
- پیگیری جدی حل معضل کاغذ و سایر هزینه‌های تولید کتاب، پیگیری مسئله مالیات حوزه نشر و برخی بهانه‌جویی‌های مالیاتی‌ها و اجرای کامل معافیت آنان، تزریق بخشی از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به بخش تولید کتاب، سامان دادن به خرید کتاب برای کتابخانه در حدی که بتوان به آن نام حمایت نهاد، پیگیری فعال‌سازی معرفی و تبلیغ کتاب و کتابخوانی در شبکه‌های رسانه‌ای به ويژه صدا و سیما، هدفمندکردن و پوشش دادن برنامه‌های متنوع حوزه کتاب در بسته‌های تولید و توزیع و ترویج و پرهیز از برنامه‌های پراکنده و متفرق و فاقد خروجی قابل قبول که فقط به درد کارنامه می‌خورند، از جمله توقعات حوزه نشر و راهکارهای حل معضلاتی است که بازخورد آن را در ضعفهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشاهده می‌کنیم. نبایستی معاونت امور فرهنگی به گونه‌ای حرکت کند که ناشران مثل طفیلی‌ها وابسته به خریدهای او باشند نباید گداگونه با ناشران برخورد کرد. برنامه‌ها باید در شأن قشر فرهیخته و نخبه اهل قلم و نشر بوده و ثمرات دراز مدت و اساسی داشته باشد.
- پیگیری مجدانه مکان مناسب و اختصاصی برای نمایشگاه دائمی کتاب از جمله نمایشگاه بین‌المللی با استفاده از امکانات دولتی و شهری و مشارکت ناشران بسیار مهم است. حتی به نظر منطقی می‌رسد که نمایشگاه برای دو سه سال تعطیل شود و هزینه‌های آن صرف تهیه و ساخت چنین مکانی بشود. ناشران قطعا به این امر راضی هستند.
3- تشکلهای نشر و مطالبات جدی ناشران از آنان
- فلسفه وجودی تشکلهای نشر، اعم از صنفی و موضوعی، دفاع از حقوق ناشران در عرصه‌های مختلف و سامان دادن به فعالیتهایی است که در موجودیت و دوام حوزه نشر، مؤثر است. بطور طبیعی، تشکلها نبایستی برای خود منافعی جدا از منافع ناشران لحاظ کنند. برخی از کاستیها ومشکلات ناشران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب به این موضوع برمی‌گردد. هر تشکلی چه در طول سال و چه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، متولی هر امری می‌شود و یا هر فعالیتی را دنبال می‌کند، به نمایندگی از ناشرانی است که به آن تشکل اعتماد کرده و مأموریت پیگیری و اقدامات را داده‌اند. در واقع هویت تشکلها، برگرفته از تفویض ناشران است نه چیز دیگر.
نفود جریانات حزبی و گروهی و فکری و بردن تشکلها به سمت و سویی که منافع نشر و کتاب قربانی شود، زیبنده تشکلها نیست و آنها را از پیگیری وظایف قانونی و اجرای باقوت آنها باز می‌دارد.
- تشکلها بایستی حلال مشکلات نشر و منعکس‌کننده نظرات اهالی نشر باشند. در این صورت است که از حضور تشکلها در امور مختلف نشر و نمایشگاه‌ها ازجمله مهم‌ترین پدیده فرهنگی کشور، می‌توان برکات زیادی بدست آورد.
تشکلهای نشر می‌بایستی با ارتباط فعال با ناشران عضو، به اخذ نقطه نظرات و پیشنهادات و دسته‌بندی آنها اقدام نموده و در جلسات مربوطه در مجامع مختلف به ویژه در معاونت امور فرهنگی و ستاد نمایشگاه بین‌المللی، آنها را طرح و پیگیری جدی نمایند و گزارش عملیات انجام شده و نتایج آن را به ناشران اطلاع رسانی نمایند. این مسئله امروز در تشکلها یا انجام نمی‌شود و یا به طور ناقص و هر از چندگاه صورت می‌پذیرد. بایستی ناشران و تشکلها، ایرادها و اشکالات کار خود را بپذیرند و رفع کنند تا بتوانند از دیگران توقع دیده شدن و اعتنا به نقطه‌نظرات را داشته باشند.
- تشکلهای نشر نبایستی معارض یکدیگر و موازی هم باشند و هر یک برای قدرت بیشتر تلاش کنند. این مسئله به نشر آسیب جدی زده و می‌زند. در محافل فرهنگی به عنوان نقطه ضعف تشکلها مطرح است و حرف آنان طبعا آنچنان که باید شنیده نخواهد شد. پاکسازی تشکلها بويژه تشکلهای صنفی از باندها و جناح‌ها و در خدمت انقلاب و فرهنگ ملی اسلامی و ناشران متعهد به نظام اسلامی قرار گرفتن، دست آنان را در میدان فعالیتهای فرهنگی و اجرای نقش اصلی و مهم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، باز و تقویت می‌کند.
- بررسی وضعیت نشر کشور و نمایشگاه بین‌المللی کتاب و نقد تخصصی و منطقی آنها و طرح نتایج آن در نشست‌ها و رسانه‌ها و پیگیری تا حصول نتیجه از جمله وظایف جدی تشکلهای نشر است.
- تشکلها می‌بایستی زمینه مشارکت عمومی ناشران را در سه برنامه فراهم کنند: یکی؛ تأمین حداقل بخشی از هزینه‌های ساخت نمایشگاه دائمی کتاب از محل مشارکت داوطلبانه ناشران و با بسیج امکانات نهادهای فرهنگی و شهری و دولتی. دومی؛ فراهم کردن زمینه‌های تأسیس بانک اختصاصی حوزه صنعت نشر با سرمایه‌گذاری و خرید سهام توسط ناشران، تا ناشران از برخوردهای غیرتکریمی برخی بانکها رها شده و بتوانند پشتوانه تسهیلاتی ویژه برای خود داشته باشد. سوم: پیگیری جدی واگذاری کارخانه‌های کاغذ به ناشران از سوی دولت و مشارکت ناشران در سرمایه‌گذاری و اداره این کارخانه‌ها و تأمین کاغذ مرغوب برای تولیدشان.
4- ناشران و وظایف مهم آنان در تحقق نمایشگاه مطلوب
اهالی حوزه نشر وظایف سنگینی به عهده دارند. گذشته از وظایف آنان در تولید آثار فاخر و خوب و مفید و پرهیز از نشر کتب غیرمفید و احیانا مضر و مسموم، در عرصه فعالیتهای نشر و نمایشگاه بین‌المللی کتاب، نیز وظایفی متوجه آنان است که انجام آنها می‌تواند در مطلوب برگزار شدن نمایشگاه مؤثر باشد. به چند وظیفه در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- مطالبه جدی منافع حوزه نشر و کتاب از تشکلهای نشر و متولیان امور فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ترجیح منافع عمومی حوزه نشر و کتاب بر منافع فردی، البته منافع فردی ناشران قطعا با بهبود چرخه عمومی اقتصاد نشر، مثبت و بهتر خواهد شد و این دو در تضاد نیستند. بلکه در اولویت‌بندی، تقدم و تأخر دارند. باید از طرحها و اقداماتی که در درازمدت مسائل نشر را به طور اساسی حل و فصل می‌نماید استقبال نموده و از طرحهای کم‌ثمر و غیرمؤثر خودداری کرد.
- نقد و بیان نقطه نظرات و پیشنهادات در مورد نمایشگاه بین‌المللی به صورت منطقی و مستدل و بدور از جنجال‌آفرینی به مسئولین ذی‌ربط و پیگیری انجام آنها.
- پذیرش نقش فعال‌تر در نمایشگاه بین‌المللی چه در تعامل با مخاطبان و چه در غرفه‌آرایی و چینش مناسب و موضوعی تولیدات خود و چه در انتخاب متصدیان غرفه و توجیه آنان نسبت به معرفی کتابها و رفتار و تعامل بیشتر و مناسبتر با بازدیدکنندگان.