گروه اقتصادی-

عبدالناصر همتی دیروز در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، درباره فرمایشات رهبر انقلاب در جلسه 2 و نیم ساعته با سران قوا، نوشت: رهبر معظم انقلاب بر اتخاذ تدابیر و تصمیمات جدی و عملیاتی برای حل 5 مشکل کلیدی اقتصاد تاکید کردند. از 5 مورد، 3 مورد آن یعنی مشکلات نظام بانکی، نقدینگی و تورم در حیطه مسئولیت مستقیم بانک مرکزی است. اگر موضوع ارز را هم به آن اضافه کنیم، خطیر بودن مسئولیت بانک مرکزی و اهمیت اقدامات و برنامه‌های آن برای اجرای فرامین رهبری را آشکار می‌سازد.
وی هرچند اظهار نموده که «برای کنترل و هدایت نقدینگی، کند کردن روند رشد تورم و متعاقبا کاهش تدریجی آن، اولویت بندی مشکلات در هم تنیده نظام بانکی واخذ مجوزهای لازم برای اصلاح تدریجی آن و تبدیل شبکه بانکی به موتور محرکه ‌اشتغال و تولید و خصوصا ساماندهی بازار ارز و حرکت در مسیر نرخ ارز تعادلی با توجه به شرایط اقتصادی کشور، برنامه‌های مشخصی داریم که با مشورت صاحبنظران اقتصادی، بانکی و ارزی و همراهی مدیران و کارشناسان بانک مرکزی وسیستم بانکی عملیاتی نموده و اجرا خواهیم کرد»، اما همچنان از مجموعه سخنان همتی راهکار مدونی قابل دریافت نیست.همتی از حرکت در مسیر «نرخ ارز تعادلی» سخن گفته است، در حالی که منظور او از این نرخ روشن نیست. هم اکنون بازار ارز به جای ارائه نرخ واحد، چندین قیمت متفاوت را تجربه می‌کند. ارز دولتی یا جهانگیری چهار هزار و 200 تومانی، ارز نیمایی با نرخ حدود 10 هزار تومان و بازار آزاد که میانگین خرید و فروش آن در کانال 14 هزار تومان در نوسان است. نرخ‌های هرات و سلیمانیه را هم می‌توانید به لیست فوق اضافه کنید.
در این وضعیت همتی از نرخ ارز «تعادلی» سخن می‌گوید که باید دید منظور او دقیقا چه نرخی است.
از سوی دیگر، به نظر میرسد بازار ارز از سوی عده‌ای محدود هدایت می‌شود و بانک مرکزی آنچنانکه می‌تواند، برای کنترل بازار اقدام نمی‌کند، در حالی که هر وقت با اقتدار ورود کرده، توانسته است اثرات قابل توجهی بر بازار داشته باشد.
روز شنبه ۱۰ شهریور ماه همتی رئیس ‌کل بانک مرکزی در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی، در پاسخ تلویحی به این سؤال که چرا بازار ارز را به حال خود رها کرده و برای کنترل آن اقدامی نمی‌کنید؟ توضیح داد که ۹۷ درصد معاملات ارزی در سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) صورت می‌پذیرد که تحت کنترل بانک مرکزی است و فقط ۳ درصد باقی‌مانده در صرافی‌ها و بازار آزاد انجام می‌شود.
از این اظهارات همتی چنین برمی‌آمد که بازار سه درصدی ارز کم‌اهمیت‌تر از آن است که نوسانات نرخ ارز به آن نسبت داده شود، اما تجربه نشان داده که بازار عمدتا خودش را با نرخ همین سه درصدتطبیق می‌دهد.در این شرایط مردم از بانک مرکزی انتظار دارند که برنامه خود را درباره بازار آزاد اعلام کند و ابزارهای خود را به کار بگیرد و اجازه ندهد این بازار سه درصدی، سرنوشت قیمت‌ها را تعیین کند.
علاوه‌بر این، با نزدیک شدن آبان ماه و شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا، انتظار می‌رود بانک مرکزی حضوری موثر و امیدبخش در بازار داشته باشد. منحصر شدن نقش بانک مرکزی به اعلام چند نرخ به‌صورت روزانه و توصیه‌های تلگرامی و توئیتری همتی و همکارانش به مردم برای اینکه پولشان را در بازار ارز سرمایه‌گذاری نکنند چندان راه‌گشا نیست. مردم منتظر اقدامات عملی بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای قدرتمندی که در اختیار دارد هستند.