«حسین و حسن (ع) را شناسم حقیقت»
علی خوشه چرخ آرانی
عشق و ارادت به خاندان مقدس اهل بیت (ع) خاصه امام حسین (ع) در ادبیات فارسی ، جلوه و نمودی بسیار گسترده دارد و به طور قطع می توان گفت که کمتر شاعر آزاده دل و آزادی خواه را می توان یافت که در اشعار خود سروده با مدح یا مرثیه ای در رثای سالار شهیدان نداشته باشد . از این رو می توان گفت که اشعار مدح و منقبت و مرثیه
حضرت حسین ابن علی (ع) بی شمار است و جای تعجب نیست که به واسطه فوران چنین عشقی هر لحظه بر تعداد و کثرت این آثار افزوده شود .
در این میان نگاه حکیم ناصر خسرو قبادیانی نگاهی ویژه است . او شاعری علوی و از مفاخر ایران محسوب می شد که علاوه بر شاعری، نویسنده و متکلم و جهان گرد و واعظ و مبلغ مذهبی بود . و مبلغ مذهبی بودن باعث شد که او آن چه را می گوید و می نویسد ، همان چیزی باشد که به آن ایمان و اعتقاد دارد و این موضوع او را از شاعران هم ردیف خود ممتاز می سازد . دیوان اشعار او مجموعه ای از پند و اندرز و سخنان حکیمانه و ستایش حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا (س) و خاندان او است . او بارها اعلام میدارد که با توسل و تمسک به خاندان اهل بیت (ع) و در پرتو مهر علوی (ع) و خاندانش می توان به بهشت برین دست یافت . حکیم ناصر خسرو امام حسین (ع) و امام حسن (ع)را به عنوان دو گل بوستان محمدی (ص) میشمرد . و به استناد روایت رسول خدا (ص) ، سه روز قبل از وفاتش خطاب
به امام علی (ع) که فرمودند : " سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْكَ يَا أَبَا الرَّيْحَانَتَيْنِ أُوصِيكَ بِرَيْحَانَتَيَّ مِنَ الدُّنْيَا " ( کشف الغمه/ ج 2)؛ سلام بر تو ای پدر دو ریحانه ی من سفارش این دو ریحانه خود را به تو می کنم .و حکیم ناصر خسرو این دو ریحانه را به واژگان زیبای : گل و یاسمین " تعبیر می نماید :
حسین و حسن (ع) را شناسم حقیقت
بدو جهان گل و یاسمین محمد (ص)
چنین یاسمین و گل اندر دو عالم
کجا رست جز در زمین محمد(ص)
ناصر خسرو در دیوان ارزشمند خود کلمه " شبر و شبیر " را به جای حسن و حسین ( علیها السلام ) به کار می برد و می گوید :
بیاویزد آن کس به عذر خدای
که بگریزد از عهد روز غدیر
چه گویی به محشر اگر پرسدت
از آن عهد محکم شبر یا شبیر
" دیوان ناصر خسرو / 407"
ناصر خسرو به تکرار در دیوان خود از واقعه کربلا نام می برد و قاتلان فرزندان نبوی را مورد نکوهش و مذمت قرار می دهد؛
هيچ شنودي که به آل رسول
رنج و بلا چند رسيد از دهاش؟
دفتر پيش آر، بخوان حال آنک
شهره ازو شد به جهان کربلاش
تشنه کشته شد و نگرفت دست
حرمت و فضل و شرف مصطفاش
وان کس کو کشت مر آن شمع را
باز فرو خورد همين اژدهاش
" دیوان ناصر خسرو / 423"
ناصر خسرو به کرات و در مناسبت های مختلف به خون حسین (ع) اشاره می کند :
من که زخون حسین پرغم و دردم
شاد چگونه کنند خون رزانم؟
از تو بدین کارها بماندم شاید
گرچه نشاید همی که از تو بمانم
" دیوان ناصر خسرو / 210"
حکیم قبادیانی در ابیاتی نیز اظهار تاسف و اندوه خود را نسبت به کسانی دارد که به طمع مال بی ارزش دنیا تن از سر عزیزترین و گرامی ترین فرزند رسول خدا جدا می کنند :
شاید که بگریند بر آن دین که بدو در
فرزند نبی را بکشند از قبل زر
ور یار رسول است کشنده پسر او
پس هیچ مر او را نه عدو بود و نه کافر
" دیوان ناصر خسرو / 132"
ناصر خسرو در ابیاتی دیگر همان رجز معروف حسین (ع) را که ورد زبان همگان گردیده است این گونه بیان میکند :
الْمَوْتُ خَيْرٌ مِنْ رُكُوبِ الْعَارِ وَالْعَارُ أَوْلَي مِنْ دُخُولِ النَّارِ
(کشف الغمه /ح2/ ص 208 )
و عبارتی همانند :
" اَلْمَنِيَّه وَ لاَ الدَّنِيَّه" و " موت فی قوه و عز اصلح من حیات فی ذل و عجز"
این گونه به گوش مخاطب می رساند که :
نترسند از مردن گه جنگ
ز نام بترسند و از ننگ
"دیوان ناصر خسرو / 649 "
و به راستی این سخن امام حسین (ع) در روز عاشورا است که برای همیشه تاریخ بر صفحات رنگین آن مانا و ماندگار شد تا قرن ها بعد هر گاه سخنی از کسان به میان آید که تن به زیر بار ذلت و ننگ ندادند و مرگ با عزت را بر زندگی توام با ذلت اختیار کردند ، نام حسین ابن علی (ع) در راس آنها قرار می گیرد و امروز وظیفه شاعران ما است که این پیام حرکت آفرین را با زیباترین بیان به نسل های آینده برسانند .