تعطیلات تابستانی از نیمه گذشته و اندک اندک آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها فرا می‌رسد. هزینه‌های بالای آموزش عالی و افزایش سهم پرداخت از جیب دانشجویان در رشته و مقاطع مختلف یکی از اصلی‌ترین چالش‌های تحصیل دانشجویان و مطالبات صنفی در سال‌های اخیر بوده است.
ثبت‌نام و انتخاب واحد و نام‌نویسی خوابگاه را که به کناری بگذاریم، پرداخت شهریه‌ها مهم‌ترین عاملی است که در انتخاب رشته و شهر دانشجویان اثرگذار است. آمارها بیانگر این است که حدود 85 درصد از دانشجویان کشور در دانشگاه‌های پولی تحصیل می‌کنند. از این میزان خانواده‌های کم‌بضاعت یا حتی بی‌بضاعتی هستند که پرداخت شهریه برای آنان همچون دانشجویان مستعد، امکان‌پذیر نیست و تهیه آن به طور معمول با مشکلات بسیاری همراه می‌شود.
در مقررات و ضوابط مالی دانشجویان آمده است: شهریه متغیر در هر سال تحصیلی بعد از ورود به میزان 10 درصد نسبت به مبلغ سال قبل افزایش می‌یابد. امسال نیز به رسم هر ساله، دانشگاه‌های غیردولتی مانند دانشگاه‌های آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور و پردیس‌های خودگران افزایش 10 تا 15 درصدی شهریه‌های خود را در مقاطع کاردانی و کارشناسی و حتی 25 درصدی در مقاطع دکترا اعمال خواهند کرد.
اعتراض به وضعیت نامناسب خوابگاه‌ها، نارضایتی از کیفیت غذاهای سلف‌سرویس، دسترسی محدود یا عدم دسترسی به کتابخانه، آزمایشگاه و کارگاه‌های تخصصی همواره یک پای ثابت مطالبات دانشجویی در اعتراضات صنفی بوده است. بارها دانشجویان از مسئولان آموزش عالی کشور، بهبود شرایط خوابگاه‌ها، تجهیز دانشگاه‌ها به امکانات پژوهشی و علمی و ارتقای کیفیت غذا را خواستار شده‌اند و برای رساندن صدای اعتراض خود به گوش مسئولان تحصن و تجمع‌های اعتراضی متعددی برگزار کرده‌اند.
حتی اگر شهریه و بار مالی تحصیل در دانشگاه‌های غیردولتی که به دوش دانشجویان و خانواده سنگینی افکنده را که کنار بگذاریم، این پرسش در ذهن شکل می‌گیرد که آیا امکانات رفاهی، علمی و آزمایشگاهی ارائه شده از سوی دانشگاه‌ها با میزان شهریه‌ای که دریافت می‌کنند، تناسب دارد؟ آیا دانشجویان به معنای واقعی از خدماتی چون بیمه، اینترنت، کارورزی، برنامه‌های فرهنگی، کتابخانه یا حق مشاوره که در ردیف شهریه‌ها جای می‌گیرند، بهره برده و استفاده می‌کنند؟
اگرچه دانشگاه‌های غیردولتی تعهدی نسبت به تامین خوابگاه‌های دانشجویان ندارند اما کمبود سرانه فضای خوابگاهی، امکانات قدیمی و نامناسب ساختمان خوابگاه، دسترسی دشوار و امکانات بهداشتی محدود از اصلی‌ترین دلایل انتقاد دانشجویان به وضعیت خوابگاه‌هایی است که در قبال آن دانشگاه‌ها هزینه دریافت می‌کنند.
موضوع کیفیت تدریس و سطح علمی مدرسان در برخی دانشگاه‌های پولی نیز بر میزان رضایت‎مندی دانشجویان نسبت به شهریه‌ای که در برابر ارائه آن درس می‌پردازند، اثرگذار است.
در این زمینه یکی از دانشجویان کارشناسی رشته مدیریت بازرگانی در دانشگاه پیام نور اظهار می‌دارد: هزینه‌های دانشگاه بسیار بالا است. تعداد زیادی از دانشجویان را می‌شناسم که امکان پرداخت شهریه را ندارند یا به دشواری آن را تهیه می‌کنند.
این دانشجو همچنین نسبت به کیفیت تحصیلی دانشگاه نیز انتقاد دارد و می‌گوید: تدریس برخی استادان از کیفیت علمی برخوردار نیست و به طور کلی تعداد جلسه‌ها اندک اما هزینه‌ها زیاد است.
وی ضمن ‌اشاره به تشکیل نشدن کلاس‌ها به دلیل نیمه حضوری و غیرحضوری بودن عنوان کرد: بسیاری از کلاس‌ها که برای آنها شهریه پرداخت کرده‌ایم به دلیل نبود استاد تشکیل نمی‌شود. حتی گاهی کلاس‌ها زودتر از زمان در نظر گرفته شده در چارت درسی تمام می‌شوند.
یکی دیگر از دانشجویان سال سوم دندانپزشکی دانشگاه آزاد که حاضر به معرفی کامل خود نشد و در خوابگاه دانشجویی اقامت دارد، نیز می‌گوید: خانواده من از توان مالی خوبی برای پرداخت شهریه و هزینه‌های زندگی‌ام برخوردار نیستند بنابراین مجبور به کار کردن هستم. عصرها به عنوان منشی یک دندانپزشک مشغول به کارم از طرفی باید درس‌ها و واحدهایم را با نمره خوب پاس کنم اما کار کردن وقت زیادی از من می‌گیرد. نه وقتی برای درس خواندن می‌ماند و نه وقتی برای زندگی و تفریح.
با یک حساب سرانگشتی شهریه‌های دانشجویان در رشته‌های پزشکی و فنی مهندسی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه‌های غیردولتی هر ترم حداقل از 4 میلیون تومان شروع می‌شود. تامین چنین هزینه‌ای برای یک دانشجوی بیکار که خانواده هزینه تحصیل وی را فراهم می‌سازند، به طور حتم امری دشوار یا غیرممکنی است.
بارها مسئولان دانشگاه‌ها و صندوق‌های رفاه دانشجویی بر این موضوع که هیچ دانشجویی نباید به دلیل مشکلات مالی از تحصیل باز بماند تاکید کرده‌اند. برخی دانشگاه‌ها نیز وام‌های کمک تحصیلی برای دانشجویان در نظر گرفته‌اند اما با وجود این به نظر می‌رسد مشکل تامین شهریه‌های نجومی به ویژه در رشته‌هایی که واحدهای عملی، آزمایشگاهی و کارگاهی دارند با دریافت وام دانشجویی حل نشود.
بنابر تصمیم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از دی ماه 96 تعیین شهریه بر عهده هیئت امنای دانشگاه‌ها نهاده شده است. همچنین، دانشجویان روزانه ‌ای که مدت تحصیل آنان بیش از سنوات معمول به طول انجامد باید معادل شهریه دانشجویان نوبت دوم را در هر ترم تحصیلی پرداخت کنند.
اعمال چنین تصمیماتی در حالی است که به اذعان مسئولان دانشگاه‌ها مشکل مالی و تامین شهریه دانشجویان به طور مستقیم بر کیفیت تحصیلی و فعالیت‌های فوق برنامه آنان اثرگذار است، دانشجویی که در طول ترم دغدغه مالی داشته یا به دلیل کسری حساب مالی قادر به انتخاب واحد نیست، واحدهای خود را آنچنان‌که باید پشت سر نگذاشته و کاهش کیفیت علمی، خروجی فشار مالی بر دانشجویان خواهد بود.
به نقل از ایرنا؛ افزایش هزینه‌های تحصیل در مقطع آموزش عالی چند سالی است که به معضلی برای دانشجویان تبدیل شده است. زندگی دانشجویی به اندازه کافی شلوغ و پُردغدغه است؛ از دغدغه‌های تحصیل در شهری دیگر و زندگی دور از خانواده گرفته تا دشواری پاس کردن واحدها و نگرانی از آینده شغلی. بنابراین، افزودن مشکلات مالی به این دوره از زندگی جوانان جز اینکه از کارآمدی و کیفیت تحصیلی آنان بکاهد، اثری نخواهد داشت.
در این میان، می‌توان با افزایش منطقی شهریه‌ها، تقویت زیرساخت‌های دانشگاهی، ارائه خدمات متناسب با هزینه‌های دریافتی از دانشجویان و تجیهز آزمایشگاه و کتابخانه‌ها از نگرانی و انتقادها نسبت به افزایش شهریه‌های دانشگاهی کاست.