سرویس سیاسی-

حرکت پرمعنا و مفهوم تجدید میثاق با آرمان‌های امام(ره) که به معنای شناخت صحیح اصول مستند مکتب امام خمینی(ره) و به کارگیری آن به عنوان نقشه راه ملت ایران برای دستیابی به اهداف بزرگی همچون عدالت و پیشرفت و اقتدار است و نباید تبدیل به عملی صرفاً نمادین و تشریفاتی و خالی از معنا و محتوا تبدیل شود.
رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته در مراسم تجدید میثاق نمادین هیئت دولت با آرمان‌های امام خمینی(ره) در حالی به درستی بازخوانی سیره امام (ره) را راه نجات کشور از وضعیت فعلی عنوان کرد که آرمان‌های امام راحل عظیم‌الشان به عنوان نقشه راه پر امید ملت سالهاست در انتظار تجدید میثاق عملی دولت است.
 چه آنکه اگر دولتمردان ما اندیشه و سیره امام خمینی(ره) را نه در شعار بلکه در عمل اجرایی می‌کردند امروز کشور مشکلات کمتری داشت. در این گزارش برخی از اصول و مبانی فکری امام(ره) که برگرفته از سیره و بیانات گوناگون ایشان در طول 15 سال نهضت اسلامی و 10 سال بعد از پیروزی انقلاب را بازخوانی می‌کنیم.
نسبت دولت و مردم
یکی از ویژگی‌های اصلی دولت اسلامی در سیره و اندیشه امام خمینی(ره) خدمتگزار بودن است. خدمتگزاری دولت در بیان رهبر فقید انقلاب چنین آمده است: دولت‏ها، خدمتگزار مردمند. خدمت به خلق، خدمت به خداست.
در نگاه امام راحل، مردم شریف و شجاع ایران، همیشه به وظایف خود در قبال انقلاب و كشور عمل كرده‏اند؛ ازاین‏رو، حق بزرگی بر گردن مسئولان نظام دارند. ایشان در این زمینه فرموده‌اند: «مردم، دِین خودشان را به جمهوری اسلامی تاكنون ادا و به تكلیف خودشان عمل كردند. مردم به آقای رئیس‌جمهور به آن شورا رأی دادند، حالا نوبت آقایان است كه در مقابل این همه زحمتی كه آنها كشیدند و محبتی كه آنها كردند و فداكاری‏ها كه آنها كردند، حالا نوبت آقایان است... نوبت شماست كه باید این دِین را به این مردمی كه شما را نشاندند به این مسند، دِین خودتان را عمل بكنید، ادا كنید به مردم» و در جایی دیگر فرمودند: «اینها (مردم) حق دارند به ما و به شما، خیلی حق دارند. وقتی دولتی پیش می‏آید، آن هم دولتی است كه مردم به آن حق دارند، شما باید خدمت كنید به مردم. همه باید خدمتگزار اینها باشیم و شرافت همه ما به این است كه خدمت به خلق خدا كنیم».
حمایت از محرومان و پرهیز از ‌اشرافی‌گری
از سوی دیگر توجه دولت به مستضعفان، به ویژه دولتی که بر پایه اهداف اسلامی شکل گرفته است و بر اساس آرمان‌ها و اهداف تکامل‌بخش ارزش‌های والای اسلامی بنا شده است، از جمله مواردی است که همواره از سوی امام خمینی(ره) بر آن تاکید شده است.
ایشان در طرفدار جدی از محرومان و مستضعفان می‌فرمودند :« من شما طبقۀ گودنشینان را از آن کاخ‏نشینان بالا‌تر می‌‏دانم؛ اگر آنها لایق این باشند که با شما مقایسه بشوند. من وقتی که در انقلاب می‌‏دیدم که یک پیرمردی از آن گودنشین‌ها از آن منزل محقر خرابه بیرون می‌‏آمد و می‌‏گفت که ما با بچه‏‌هایمان صبح که می‌‏شود می‌‏رویم برای تظاهرات، [مباهات می‌‏کردم]. یک موی شما بر همۀ آن کاخ‏نشین‌ها و آنهایی که در این انقلاب هیچ فعالیتی نداشتند، بلکه کارشکنی هم تا آن اندازه که می‌‏توانستند می‌‏کردند و الآن هم هر مقدار که بتوانند می‌‏کنند، یک موی شما بر همۀ آنها ترجیح دارد؛ بلکه مقایسۀ یک موی شما با آنها نباید صحیح باشد.»
همچنین مذمت خوی کاخ نشینی و ‌اشرافی‌گری یکی از این تهدیدات بوده است که سخنان امام پر است از هشدار نسبت به آن. ایشان در این باره فرموده‌اند: «ما وقتی که ملاحظه می‌‏کنیم و سعادت‌ها را سنجش می‌‏کنیم، می‌‏بینیم که سعادتمند‌ها آنهایی بودند که در کوخ‌ها بودند. آنهایی که در کاخ‌ها هستند سعادتمند نیستند. آن مقداری که برکات از کوخ‌ها در دنیا منتشر شده است هیچ در کاخ‌ها پیدا نمی‌‏شود...طبع قضیۀ کاخ ‏نشینی، توجه به عیش و عشرت و توجه به دنیا و توجه به مال و منال است و نمی‌‏تواند شهوت و شکم، این طبقه را مهلت بدهد که در یک امر تفکری وارد بشوند و فکر بکنند. آنهایی که اختراع کرده‌‏اند، آنهایی که زحمت کشیده‌‏اند و کتابهای ارزنده تحویل جامعه داده‌‏اند در هر رشته‌‏ای، این کوخ‌‏نشینان بوده‌‏اند. طبع کاخ ‏نشینی منافات دارد با تربیت صحیح، منافات دارد با اختراع و تصنیف و تألیف و زحمت.»
حضرت امام (ره) با تاکید بر اینکه کاخ‌نشینی خوی کاخ نشینی می‌آورد، می‌فرمایند: «ما باید کوشش کنیم که اخلاق کاخ‌نشینی را از این ملت بزداییم. اگر بخواهید ملت شما جاوید بماند و اسلام را به آن طوری که خدای تبارک و تعالی می‌‏خواهد، در جامعۀ ما تحقق پیدا کند، مردم را از آن خوی کاخ ‏نشینی به پایین بکشید، خود کاخ‌‏نشینی این خوی را می‌‏آورد، ممکن است که در بین آنها هم کسی پیدا بشود لکن نادر است. توجه کنید که این ملتی که الآن کوخ‏نشینانش مشغول فعالیت هستند و مشغول به زحمت هستند در جبهه‏‌ها و پشت جبهه‏‌ها، این کوخ‏نشینان را زحمت بکشید که به همین حال خوی کوخ‏نشینی و خوی اینکه توجه به کاخ‌ها نداشته باشند نگه دارید تا بتوانید ادامه بدهید زندگی صحیح اسلامی را. آن خوی کاخ‏نشینی مضر است، خودش مضر نیست، خُویَش مضر است، لکن خود او، این خوی را دنبال دارد.»
امام خمینی(ره) توجه دولت به کاخ‌نشینی را سرآغاز انحطاط دولتمردان عنوان کرده و می‌فرمایند : «آن روزی که دولت ما توجه به کاخ پیدا کرد، آن روز است که باید ما فاتحۀ دولت و ملت را بخوانیم. آن روزی که رئیس‌جمهور ما خدای نخواسته، از آن خوی کوخ ‏نشینی بیرون برود و به کاخ‌نشینی توجه بکند، آن روز است که انحطاط برای خود و برای کسانی که با او تماس دارند پیدا می‌‏شود. آن روزی که مجلسیان خوی‌کاخ‏نشینی پیدا کنند خدای نخواسته، و از این خوی ارزندۀ کوخ‏نشینی بیرون بروند، آن روز است که ما برای این کشور باید فاتحه بخوانیم.»
امام خمینی(ره) همچنین در طرفداری از عدالت اجتماعی به معنای واقعی کلمه فرموده‌اند: «ملت عدالت می‌‏خواهد، اتاق بزرگ نمی‌‏خواهد. ملت وزارتخانه می‌‏خواهد، وزارتخانۀ اسلامی، نه آن وزارتخانۀ کاخ دادگستری، کاخ نخست‏وزیری، کاخ وزارتِ مالی، هی کاخ! کاخ مال ملت است. این تزییناتی که الآن در این کاخ‌ها موجود است، علاوه‌بر اینکه بسیاری‏اش یا بعضی‏اش از محرّمات است و حتماً باید دولت توجه کند به آن، دولتی که می‌‏گوید دولت اسلامی است ـ و هستند ـ نباید تحت تأثیر واقع بشود و هر طوری سابق بوده‌‌ همان طوری که در زمان محمدرضاشاه خان بوده است حالا هم‌‌ همان فرم باشد. پس شما چکاره‏اید! تو که می‌‏گویی من مسلمان هستم، چکاره هستی؟ ما یکی‏یکی باید بگوییم؟ دانه‏دانه باید بسپاریم؟ این‌ها باید اصلاح بشود و شما‌ها ـ من می‌‏دانم ـ مسلمانید ـ من همۀ افراد این‌ها را بعضی‏شان را می‌‏شناسم، بعضی‏شان را هم معرفی کرده‏اند به من ـ این‌ها همه متعهدند، همه مسلمانند، لکن ضعیف‏النفسند! می‌‏ترسند که مبادا یک وقت میهمانی از اجانب بیاید در کاخ دادگستری یا در کاخ نخست‏وزیری و آنجا ببیند که یک [محیط] محقری است؛ باید حتماً به فرم غرب باشد؟!»
اعتماد به وعده الهی و بی‌اعتمادی به مستکبران
یکی دیگر از اصول اساسی امام اعتماد داشتن به وعده‌های الهی و بی‌اعتمادی کامل به قدرت‌ها و کشورهای مستکبر و زورگوی جهانی بود. یقین و اعتماد به قدرت خداوند متعال موجب می‌شد که امام راحل(ره) در مواضع و سخنرانی‌های خود در برابر مستکبران و قدرت‌های زورگو، بدون رودربایستی‌های رایج در دیپلماسی کنونی، با صراحت کامل سخن گوید و رفتار نماید. چون اتکا به خدا داشت. او می‌دانست که سران قدرت‌های استکباری بدشان می‌آید و از مواضع و سخنانش عصبانی می‌شوند و ممکن است اقدامات و تصمیماتی علیه انقلاب اسلامی بگیرند اما به قدرت نامتناهی پروردگار و نصرت خداوند ایمان و باور داشت.
امام (ره) در تصمیم‌گیری‌های خود، در تدابیر خود، محاسبات معنوی را در درجه اول قرار می‌داد. در درجه اول هدفش کسب رضای الهی بود؛ کسب پیروزی نبود، به دست گرفتن قدرت نبود، بعد هم به وعده الهی اطمینان و اعتماد داشت.
امام هیچگاه از اصول اساسی انقلاب کوتاه نیامد، هیچگاه راهبردهای انقلاب را فراموش نکرد. در مورد رژیم صهیونیستی هیچگاه تقیّه نکرد؛ این امام بود که گفت رژیم صهیونیستی یک غدّه سرطانی است و باید از بین برود، این امام بود که در برابر نقشه‌های خبیث قدرت مستکبر و مداخله‌گر آمریکا از روزهای اول انقلاب محکم ایستاد. این امام بود که گفت آمریکا شیطان بزرگ است، زمانی‌که حمله جوانان و دانشجویان به سفارت آمریکا و تصرّف ابزارها و مدارک جاسوسی آنها اتفاق افتاد، این امام بود که این واقعه را انقلاب دوّمی دانست که شاید از انقلاب اوّل مهم‌تر است.
سیاست خارجی مبتنی بر استکبار‌ستیزی
باور قلبی امام به وعده‌های الهی و نوع تفکر، مواضع و رفتار ایشان در مقابل دشمنان و قدرت‌های مستکبر بود. ایستادگی در برابر مستکبران و عدم اعتماد به وعده‌های آنان و در مقابل حمایت از مظلوم. انقلاب اسلامی با دشمنان سرِ آشتی ندارد و در مقابل با برادران مسلمان سایر کشورها بنای بر دشمنی و عداوت ندارد؛ این جزء اصول مسلّم جمهوری اسلامی است.
امام با توکل بر خدا و اعتماد به وعده‌های او جمهوری اسلامی را در مقابل این طاغوتهای عالم به وجود آورد. در اندیشه امام امت یکی از مهم‌ترین اصول جمهوری اسلامی، مبارزه با قدرت‌ها و حکام زورگو و اقتدارطلب دنیاست که در انواع مختلف در عالم وجود دارد. انقلاب اسلامی به رهبری امام رضوان الله تعالی پدید آمد تا با مدل نو و جدید دیکتاتوری هوشمندانه و غیر مستقیم که در حکومت‌های به ظاهر لیبرال دموکراسی وجود دارد مقابله کند. به بیان دیگر، انقلاب اسلامی صحنه تقابل و مبارزه مستضعفان، محرومان و پا برهنگان در برابر دیکتاتوری سرمایه‌دارها و صاحبان ثروتهای بزرگ است.
ایشان در مصاحبه‌ای مطبوعاتی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی با مجله «فردای آفریقا» در فرانسه به این مهم اذعان می‌کنند:«اولین و مهم‌ترین خصیصه این نهضت، اینکه اسلامى است و با شعارها و اهداف اسلامى‌اى که مبین خواسته‌هاى مستضعفین است همراه است.»
نگرش حضرت امام به حمایت از مستضعفین محدود به مرزهای جغرافیایی نشده بلکه در سطح جهانی با درک مناسبات حاکم بر نظام بین‌الملل، اقدام به طرحی راهبردی برای دستگاه سیاست خارجی کشور می‌کنند که با مولفه‌ها و معیارهای حاکم بر سیاست خارجی عمده کشورهای جهان در تعارض است. امام راحل در این رابطه چنین می‌فرمایند:«ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش‌نماییم و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم.»
دغدغه امام در راستای استضعاف‌زدایی از سطح جهان، تنها در سطح شعار و بیان باقی نمانده است بلکه همواره بر ادامه و استمرار چنین راهبردی تاکید فراوانی داشته‌اند: «ما باید تمام تلاشمان را بنماییم تا به هر صورتی که ممکن است خط اصولی دفاع از مستضعفین را حفظ کنیم»
رد سلطه‌پذیری و اعتماد به توان و اراده داخلی
حضرت امام(ره) در مقام نظريه‌پردازي، گفتار و عمل، اعتقاد فوق‌العاده‌اي به اعتماد نفس ملی در پيروزي و پيشرفت همه ملت‌ها به ويژه ملت‌هاي مسلمان علي‌الخصوص مردم مسلمان ايران در مسير رشد و تعالي واقعي داشتند و بر تعريف اعتماد به نفس ملي بر اساس سه مفهوم «اعتماد»، «آگاهي ملي» و «باورهاي مشترك» كه ميدان عمل را براي رسيدن به يك تعريف منسجم هموار مي كند در فرمايشات و تدابير خود بارها تاكيد مي‌كنند. همان‌گونه كه پس از آن مقوله «درماندگي ملي» و «سلطه‌پذیری‌» نيز تعريف خاص خود را در اين فرمايشات مي‌يابد.
امام خمینی(ره) ذلت ستیزی و بازگرداندن عزت و مجد به جهان اسلام را یکی از مهم‌ترین وظایف و یکی از اساسی‌ترین تکالیف الهی خود می‌دانست. به عبارت دیگر، گویی آن پیشوای بزرگ از طرف خداوند مامور زدودن غبار ذلت از چهره جوامع اسلامی و برافراشتن پرچم مجد مسلمانان در کل جهان اسلام بود. به همین دلیل، با صلابتی بی‌نظیر می‌فرمود: «هیهات که امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و سیراب شدگان کوثر عاشورا و منتظران وراثت صالحان، به مرگ ذلت‌بار و به اسارت غرب و شرق تن در دهند و هیهات که خمینی، در برابر تجاوز دیو‌سیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن کریم و عترت رسول خدا و امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و پیروان ابراهیم حنیف ساکت و آرام بماند و یا نظاره‌گر صحنه‌های ذلت و حقارت مسلمانان باشد...»
اینها برخی از اصول اساسی و سیره عملی و جهان‌بینی سیاسی امام راحل بود که بی‌شک بازخوانی مجدد آنها از سوی مسئولان کشور و محاسبه و تطبیق سیره و سیاست خود با این اصول، برای حل مشکلات کشور و مردم حیاتی و راهگشاست.