گروه اقتصادی-

پس از عقب‌نشینی دولت از سیاست تک نرخی کردن ارز در مرداد سال جاری، طبق بسته ارزی جدید دولت قرار شد با تقویت بازار ثانویه، نرخ ارز به صورت آزاد تعیین شده و التهابات موجود ارزی هم کاهش پیدا کند.
با این حال، گذشت نزدیک به دو هفته از اجرای این بسته نشان می‌دهد اجرای سیاست جدید هم تاکنون با موفقیت همراه نبوده و سازوکار عرضه و تقاضایی که دولت در نظر گرفته باز هم نتوانسته گرهی از مشکل افزایش بی‌رویه نرخ ارز باز کند.
 محمد لاهوتی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی روزنامه کیهان، با اشاره به اینکه در حال حاضر راه‌اندازی بازار ثانویه و عملکرد آن از اهمیت بالایی برخوردار است، اظهار داشت: هر فعال اقتصادی می‌داند نرخ ارز دستور پذیر نبوده و قیمت این نرخ با دستور دادن تعیین نمی‌شود، بلکه به شکل عرضه و تقاضا و به زعم دولت، به صورت توافقی صورت می‌گیرد.
وی افزود: باید در نظر داشته باشیم که هر بازاری دو ظرف دارد، یکی عرضه و دیگری هم تقاضا. بر همین اساس اگر بخش عرضه به درستی عمل نکند، تقاضا نمی‌تواند پاسخ خود را دریافت کند و از سوی دیگر اگر عرضه به درستی انجام شود اما تقاضایی وجود نداشته باشد، عرضه‌کننده با مشکل مواجه
می‌شود.
رئیس ‌کنفدراسیون صادرات ایران ادامه داد: در حال حاضر به نظر می‌رسد در سامانه نیما، هم بحث عرضه و هم بحث تقاضا مشکل دارد؛ یعنی هم در بخش عرضه مشخص نیست چه میزان ارز ورود پیدا کرده و هم در بخش تقاضا، تقاضای مورد نیاز همان مبالغ عرضه شده وجود نداشته است.
به گفته لاهوتی، از نظر دولت دلیل اینکه تقاضایی وجود نداشته به خاطر قیمت ارز بوده است، چنانچه رئیس‌جمهور اعلام کرد قیمت هشت هزار و 800 تومان گران بوده و خریداری برایش وجود ندارد، اما به عقیده ما فقط بحث قیمت در این زمینه دخیل نیست، چراکه چند فاکتور دیگر هم می‌تواند بر روی عدم تقاضا در این بازار تاثیرگذار باشد.
دلار دولتی ثبت سفارش واردات را 5 برابر کرد
وی اضافه کرد: یکی از موارد اثرگذار بر کاهش تقاضای ارز، این بود که وقتی ارز چهار هزار و 200 تومانی وجود داشت، تقاضا به دلیل جذابیت این نرخ و سود سرشاری که در مقایسه با بازار آزاد برای آن وجود داشت، بسیار زیاد و برای دولت غیر قابل پیش‌بینی بود، تا جایی که حتی وزیر صنعت صحبت از 250 میلیارد دلار ثبت سفارش کرد.
این عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: به همین دلیل، پنج برابر تقاضای واقعی در آن زمان (که ارز چهار هزار و 200 تومانی داده می‌شد) ثبت سفارش صورت گرفت که نشان می‌دهد این جذابیت آنقدر زیاد بوده که هرکس هر کالایی را که می‌خواست، تصمیم می‌گرفت وارد کند.
لاهوتی افزود: لذا بخشی از تقاضا خود به خود با واقعی شدن قیمت ارز از بین رفت. علت دیگر اینکه کمبود منابع مالی بنگاه‌ها و نداشتن تنخواه به میزان کافی بود. وقتی کسی با دلار چهار هزار تومانی کالایی خریداری می‌کند، قطعا تنخواهی که در اختیار دارد با هشت هزار تومان نصف شده و بنابراین تقاضایش کاهش پیدا می‌کند.
سامانه نیما نمی‌تواند به درستی کار خود را انجام دهد
به گفته وی، نکته سوم هم که از بقیه نکته‌ها مهم‌تر بوده و دولت هم با وجود اینکه مسئول آن می‌باشد، توجهی به آن نکرده، بحث عدم سهولت در ثبت سفارش است، ما کماکان مشکلاتی درخصوص ثبت سفارش داریم و صف‌های طویلی تشکیل شده است، در صورتی که ثبت سفارش در گذشته ظرف مدت 24 ساعت یا 48 ساعت انجام می‌شد.
رئیس‌کنفدراسیون صادرات ایران اضافه کرد: روند ثبت سفارش کالا برای واردات ماه‌های به طول می‌انجامد، بنابراین تا ثبت سفارشی صورت نگیرد تقاضایی برای ارز در بازار نیما نخواهد بود و وقتی تقاضا به صورت به معمولی نباشد، حتی اگر عرضه به صورت معمولی تززیق شود به دلیل اینکه تقاضا وجود ندارد، سامانه نیما نمی‌تواند به درستی کار خود را انجام دهد.
به جای دو نرخ، چهار نرخ ارز داریم!
لاهوتی با اشاره به‌اشکالی که به سامانه نیما وارد می‌باشد، گفت: تفاوت بین نرخ صرافی‌ها و سامانه نیما می‌باشد، ما قرار بود با بازار ثانویه دو نرخ داشته باشیم، ولی الان بازار سه نرخی و بعضا چهار نرخی داریم!
وی بیان کرد: در حال حاضر، کالاهای رسمی ارز چهار هزار و 200 تومانی دریافت می‌کنند، سامانه نیما نرخ هشت هزار و 200 تومانی داشته و صرافی‌ها هم نرخی از 10 هزار و 200 تومان به بالا دارند؛ ضمن اینکه یک نرخ سامانه سنا هم داریم که بین نیما و صرافی هاست و نمی‌دانیم این چه نرخی است!
این عضو اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: ما هم واقعا نمی‌دانیم که نرخ سنا نرخ کجا هست، بنابراین من فکر می‌کنم دولت همانطوری که می‌بایست بازار ثانویه را راه می‌انداخت الان باید بانک مرکزی با سیاست هایش مدیریت کند که نرخ سنا، نیما و صرافی‌ها با یک تفاوت یک تا 1.5 درصدی که مدنظر خودشان بود شکل بگیرد.
به گفته لاهوتی، اینکه بین نرخ صرافی‌ها و سامانه نیما 25 تا 30 درصد تفاوت وجود دارد، قطعا هم صادر‌کننده علاقه‌ای به عرضه ارز خود در بازار ثانویه نخواهد داشت و هم کالایی که واردات آن صورت گرفته با نرخ صرافی به دست مردم خواهد رسید.
وی تصریح کرد: بنابراین نزدیک شدن این دو نرخ به هم می‌تواند منجر به موفقیت این طرح شود اما اگر این اتفاق نیفتد با شکست مواجه خواهد
 شد.
تصمیمات خلق‌الساعه بدتر از تحریم هاست
روز گذشته همچنین غلامرضا شافعی، رئیس‌اتاق بازرگانی ایران در نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب در طول سه دهه گذشته بر مبارزه با فساد تأکیدات ویژه‌ای داشته‌اند و همواره فساد را اژدهای هفت سر دانسته اند، گفت: رانت و فساد، خطر از دست رفتن سرمایه‌های اجتماعی را به دنبال دارد و تجمل گرایی را به عادتی عمومی تبدیل می‌کند که در نهایت منجر به فقر اجتماعی در جامعه می‌شود. در زمان جنگ تحمیلی منابع کافی را در اختیار نداشتیم اما شاهد نابرابری امروز در کشور نبودیم و احساس امنیت در مردم بیشتر از اکنون بود و بخش بزرگ‌تری از جامعه در سیاست‌گذاری مشارکت
داشتند.
به گفته شافعی، نباید از بخش خصوصی خواست که در برنامه‌های اقتصادی کشور تنها مجری کار باشد و در اینجاده یک طرفه نمی‌توان کار کرد.
وی ادامه داد: مشکل تصمیمات خلق‌الساعه برای فعالان بخش خصوصی مشکلی بسیار فراتر از تحریم‌های پیش رو است.